Πρόσβαση σε ένα παγκόσμιο αποθετήριο των ερευνητικών δεδομένων για τον κορονοϊό SARS-CoV-2 έχουν και οι Έλληνες επιστήμονες, που έχουν συνταχθεί στον αγώνα να αντιμετωπισθεί η πανδημία του κορονοϊού.
«Ερευνητές όλου του κόσμου ενωθείτε», είναι ουσιαστικά το μήνυμα που στέλνει η παγκόσμια πρωτοβουλία LitCovid, στην οποία προχώρησαν οι μεγαλύτεροι εκδοτικοί οίκοι διεθνώς, ανταποκρινόμενοι στο αίτημα της επιστημονικής κοινότητας να διασφαλιστεί πως όλα τα ερευνητικά ευρήματα και νεότερα δεδομένα που σχετίζονται με τον κορονοϊό θα γίνονται άμεσα προσβάσιμα για το σύνολο των επιστημόνων, οι οποίοι εργάζονται σε κάθε γωνιά της γης, ώστε να σωθούν ανθρώπινες ζωές.
«Περισσότερες από 1300 δημοσιεύσεις σε μία βάση»
Η βάση LitCovid δημιουργήθηκε από την Αμερικανική Εθνική Ιατρική Βιβλιοθήκη (National Library of Medicine, NLM) και είναι προσβάσιμη μέσω της ελεύθερης ψηφιακής βιβλιογραφικής βάσης δεδομένων PubMed Central (PMC). Αναγνωρίζοντας πως ο SARS-CoV-2 συνιστά μια σημαντική και άμεση απειλή για την παγκόσμια υγεία 35 κορυφαίοι εκδοτικοί οίκοι και εκδότες επιστημονικών περιοδικών προσφέρουν άμεση ελεύθερη πρόσβαση σε όλες τις δημοσιεύσεις που σχετίζονται με τον ιό.
Μέχρι στιγμής, στη βάση https://www.ncbi.nlm.nih.gov/research/coronavirus/ έχουν αναρτηθεί 1.328 επιστημονικά άρθρα για τον κορονοϊό. Ενδεικτικά, την εβδομάδα από τις 9 έως τις 15 Μαρτίου ανέβηκαν 266 νέες επιστημονικές δημοσιεύσεις, ενώ την τρέχουσα εβδομάδα -μέχρι τις 20/3- είχαν ανέβη ήδη 206. Τα άρθρα κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το ερευνητικό πεδίο και τη γεωγραφική αναφορά τους.
Οι εκδότες που διαθέτουν το σχετικό περιεχόμενο στη βάση LitCovid είναι οι: American Society for Microbiology, Annals of Internal Medicine, The British Medical Journal (BMJ), Bulletin of the World Health Organization, Cambridge University Press (CUP), Cell Press, Chinese Journal of Lung Cancer, eLife, Elsevier, EMBO Press, Emerald Publishin, European Respiratory Society, F1000 Research Limited, Frontiers, Future Science Group (FSG), Healthcare Infection Society, IOP Publishing, JMIR Publications, Karger Publishers, The Lancet, Life Science Alliance, Microbiology Society, New England Journal of Medicine (NEJM), Oxford University Press,PLOS, PNAS – Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA, Rockefeller University Press (RUP), The Royal Society, SAGE Publishing, Science Journals – American Association for the Advancement of Science, Springer Nature, Taylor & Francis, WikiJournal User Group, Wiley, Wolters Kluwer.
«Πολλοί εκδότες, ανταποκρινόμενοι στην ανάγκη για μεγαλύτερη δυνατή ενημέρωση των ερευνητών και του κοινού, διαθέτουν ελεύθερα άρθρα σχετικά με την πανδημία Covid19», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η προϊσταμένη διεύθυνσης της Βιβλιοθήκης Κέντρου Πληροφόρησης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΒΚΠ-ΑΠΘ) Κατερίνα Νάστα για την ελεύθερη πρόσβαση που έχει δοθεί και σε χιλιάδες Έλληνες ερευνητές, όπως και στους φοιτητές του ΑΠΘ.
«Η πρωτοβουλία LitCovid δεν είναι η μοναδική που απαντά στο αίτημα για ελεύθερη πρόσβαση στις πηγές που σχετίζονται με τον Covid19», προσθέτει η κ. Νάστα, ενημερώνοντας περαιτέρω για την πρόσβαση σε άρθρα, αναλύσεις και ακαδημαϊκά βιβλία που προσφέρει η Gale https://www.gale.com/intl/covid19support, την ανοιχτή πρόσβαση σε όλα τα περιοδικά της σειράς Public Health που προσφέρει η JSTOR https://about.jstor.org/covid19/ και την πρωτοβουλία που ανέλαβε προς τους εκδότες η Διεθνής Ένωση Βιβλιοθηκονομικών κοινοπραξιών ICOLC.
Συγκεντρωτική λίστα με τις έκτακτες προσφορές εκδοτών διατηρεί ομάδα βιβλιοθηκονόμων του University of Massachusetts Amherst, ενώ η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Πατρών έχει καταρτίσει και ενημερώνει διαρκώς συγκεντρωτική λίστα με πηγές έρευνας σχετικά με Covid19 στον ιστότοπο https://library.upatras.gr/news/covidinformation.
«Βιβλιοθήκες και εκδότες στο πλευρό και όσων …Μένουμε Σπίτι»
Η ελεύθερη πρόσβαση στις επιστημονικές δημοσιεύσεις για τον κορονοϊό δεν είναι η μοναδική κοινή συνεισφορά εκδοτικών οίκων- βιβλιοθηκών στη δύσκολη συγκυρία που βιώνει η κοινωνία.
«Πολλοί εκδότες ανοίγουν και άλλο υλικό για να διευκολύνουν γενικά την έρευνα, καθώς οι βιβλιοθήκες σε όλον τον κόσμο αναστέλλουν την παροχή υπηρεσιών, που απαιτούν φυσική παρουσία. Οι υπάλληλοι της Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ, που στηρίζουν την ιστοσελίδα μας και την παρουσία μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ψάχνουν και φροντίζουν να ενημερώνουν διαρκώς -τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας σε ό,τι αφορά την έρευνα και όλους τους πολίτες προκειμένου για περιεχόμενο γενικού ενδιαφέροντος- για κάθε νέα πηγή, που λόγω της έκτακτης κατάστασης διατίθεται ελεύθερα προσβάσιμη», αναφέρει η κ. Νάστα.
«Μέσω της Ψηφιοθήκης της ΒΚΠ-ΑΠΘ digital.lib.auth.gr διατίθεται ελεύθερα ψηφιοποιημένη λογοτεχνία. Άλλες παρόμοιες δράσεις που μπορούν να κρατήσουν συντροφιά τους ανθρώπους που μένουν στα σπίτια είναι το Ηλεκτρονικό Αναγνωστήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, η Ανοικτή Βιβλιοθήκη και ο Μικρός Αναγνώστης. Επίσης, τις τελευταίες ημέρες Έλληνες εκδότες προσφέρουν εκδόσεις τους σε ηλεκτρονική μορφή. Οι προσφορές των εκδόσεων Πατάκη, Μαλλιάρης-Παιδεία, Μεταίχμιο, Καστανιώτη και Διόπτρα αυξάνουν τον αριθμό των ελεύθερων βιβλίων σε κειμενική ή ηχητική μορφή», διευκρινίζει.
Επιπρόσθετα, για τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας από τον εκδοτικό οίκο Harvard University Press προσφέρεται ελεύθερη πρόσβαση στην Digital Loeb Classical Library έως τις 30 Ιουνίου μετά από αίτηση, ενώ συνεργαζόμενοι εκδότες διαθέτουν μέσω της πλατφόρμας ProjectMuse ελεύθερη πρόσβαση σε βιβλία και περιοδικά για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
«e-Bιβλιοθήκη με τηλεργασία»
Από την Τετάρτη 11 Μαρτίου, η Βιβλιοθήκη του ΑΠΘ ανέστειλε τη λειτουργία της, στο πλαίσιο των μέτρων πρόληψης της διασποράς του κορονοϊού. Σύμφωνα με όσα προβλέπονται στην Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για τη διοικητική λειτουργία των Πανεπιστημίων, τα οποία εξειδικεύτηκαν από τις πρυτανικές Αρχές του ΑΠΘ, λιγοστά άτομα εργάζονται καθημερινά με φυσική παρουσία και το μεγαλύτερο τμήμα του προσωπικού με τηλεργασία, όμως, όπως διαβεβαιώνει η κ. Νάστα «η Βιβλιοθήκη του Αριστοτελείου μπορεί ακόμα και με το κλείσιμο του φυσικού της χώρου να συνεχίζει το έργο της και να προσφέρει απρόσκοπτα τις υπηρεσίες της καθημερινά και μέσα από ηλεκτρονικές πηγές να υποστηρίζει την εξ αποστάσεως διδασκαλία και έρευνα».
«Η πρόσβαση στις πηγές της ΒΚΠ-ΑΠΘ και του Συνδέσμου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών είναι δυνατή σε 24ωρη βάση για όλα τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας του ΑΠΘ. Πρόκειται για περισσότερες από 35 βιβλιογραφικές βάσεις, 30.000 ηλεκτρονικά περιοδικά και 500.000 ηλεκτρονικά βιβλία. Οι αριθμοί αυτοί πολλαπλασιάζονται αν προστεθεί το υλικό ανοικτής πρόσβασης που διαθέτει η Βιβλιοθήκη, τα ανοικτά ακαδημαϊκά συγγράμματα- Δράση Κάλλιπος, που το διδακτικό προσωπικό ΑΠΘ μπορεί να χρησιμοποιήσει για την υποστήριξη των εξ αποστάσεως διαλέξεων και το υλικό που εκτάκτως προσφέρουν οι εκδότες», σημειώνει η κ. Νάστα.
Σμαρώ Αβραμίδου
