Τις πολύπλοκες σχέσεις ιστορίας και λογοτεχνίας και τους τρόπους που η πρώτη τροφοδοτεί τις ιστορικές αναπαραστάσεις, διερεύνησαν οι Έλληνες πεζογράφοι, λογοτέχνες, κριτικοί Λογοτεχνίας και ιστορικοί, δεύτερη ημέρα της εκδήλωσης «Λογοτεχνία και Ιστορία» που πραγματοποιήθηκε στο Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης, στα Λιβάδια της Κοτύλης στο Γράμμο, που διοργάνωσε το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Φεστιβάλ Γράμμου.
Στο στρογγυλό τραπέζι που ακολούθησε, η συγγραφέας Ρέα Γαλανάκη, που θεωρείται από τους πρωτοπόρους της μετεξέλιξης του ιστορικού μυθιστορήματος στην Ελλάδα και που φέτος της δόθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού το μεγάλο βραβείο Γραμμάτων για τη συνολική προσφορά της, αναφέρθηκε στην περίοδο που έγραψε το μυθιστόρημα «Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά» και την ιστορική έρευνα που πραγματοποίησε. «Πρόκειται για μια ιστορία που άκουσα από τον πατέρα μου στην εφηβεία και κατάφερα να την μετουσιώσω σε μυθιστορία μετά από 20 χρόνια», και πρόσθεσε ότι «χρειάστηκε να ψάξω αρχεία, τεκμήρια και να επισκεφθώ ιστορικά τοπόσημα για να έχω μια εικόνα για το πρόσωπο της ιστορίας μου». Υπογράμμισε ότι ως λογοτέχνης «όταν ερευνώ το κάνω σαν να είμαι ιστορικός, θεωρώ ότι η ιστορική έρευνα μας προσφέρει πρωτογενές υλικό που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε».
Αναφέρθηκε για τον τρόπο που βίωσε ιστορικές περιόδους και γεγονότα και που διαμόρφωσαν ή και επηρέασαν την ζωή της. «Ο πρώτος μου σύζυγος ήταν από τους ιδρυτές της παράνομης οργάνωσης Ρήγας Φεραίος ο οποίος συνελήφθη και το δικαστήριο τότε πρότεινε καταδίκες εις θάνατον, είτε ισόβιας κάθειρξης σε ανθρώπους που ήταν μόλις 20 ετών. Πέρασα μια 5ετία επισκεπτόμενη τις φυλακές, ενώ λίγο με τα γεγονότα του Νοέμβρη βρέθηκα μαζί με άλλους φίλους έξω από το Πολυτεχνείο, στα οδοφράγματα».
Μίλησε για το πλαίσιο διέπει τον πυρήνα της γραφής της. «Μέσα στην δική μου σκέψη, η σχέση του τόπου, του χρόνου, της ιστορίας, είναι αυτές που συγκροτούν κάθε μυθιστόρημα και ιδίως το ιστορικό μυθιστόρημα». Για το εάν κάνουν και ιστορία διευκρίνισε ότι «οι λογοτέχνες κάνουν λογοτεχνία και όχι ιστορία, για τον λογοτέχνη ιστορία είναι το ανθρώπινο δράμα μέσα σε μια πολύ συγκεκριμένη και ταυτόχρονα συμβολική σχέση, τόπου, χρόνου και γλώσσας».
Τόνισε με έμφαση, λέγοντας ότι «η λογοτεχνία μπορεί να είναι επικίνδυνη γιατί περιέχει αλήθειες κοινωνικές και ιστορικές που μένα μαγευτικό τρόπο, μέσω του αέρινου λόγου της, μπορεί να παρασύρουν» προειδοποιώντας ότι «πρέπει να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί στην χρήση των γεγονότων».
Τέλος, σημείωσε ότι «εάν δεν συγκινηθεί ένας λογοτέχνης από μια δική του είτε ξένη ιστορία, δεν μπορεί να υπάρξει γραφή, είναι βασικός κανόνας η συναισθηματική εμπλοκή στην δημιουργία λογοτεχνίας και από και πέρα εισέρχονται και όλα τα αλλά φίλτρα».
Από την πλευρά του, ο συγγραφέας Ισίδωρος Ζουργός, διευκρίνισε ότι «πάντα υπάρχει το οικογενειακό περιβάλλον που αναπόφευκτα ως μήτρα οδηγεί σε διάφορες απόπειρες γραφής» ενώ παραδέχθηκε ότι ο συγγραφέας «εν μέρει δεν μπορεί να ξεφύγει από τον χρόνο στον οποίο γράφει». Προερχόμενος από την νεότερη γενιά συγγραφέων τόνισε ότι την δική του γενιά δεν την άγγιξαν τα άγρια γεγονότα της ιστορίας. Τέλος έδειξε να διαφωνεί με την καθιέρωση του όρου ιστορικό μυθιστόρημα: «έχω δυσανεξία με τον συγκεκριμένο όρο και ότι δεν είναι δουλειά μας να ταξινομήσουμε σε ποιο γραμματειακό είδος ανήκουν τα κείμενά μας».
Ο λογοτέχνης Βασίλης Τσιαμπούσης, μίλησε για τους ήρωες των μυθιστορημάτων του, λέγοντας ότι «είναι ωραίοι χαρακτήρες οι οποίοι συνθλίβονται κάτω υπό ορισμένες περιστάσεις και συνθήκες οι οποίες όμως δεν εξαρτώνται από τους ιδίους». Αναφέρθηκε στα ζητήματα της αλήθειας ενός μυθιστορήματος, λέγοντας ότι «χρησιμοποιεί στοιχεία της ιστορίας που εξασφαλίζουν πειστήρια αλήθειας στον αναγνώστη».
Ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων και καθηγητής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ, κλείνοντας το φετινό κύκλο των εκδηλώσεων στο Πάρκο, εξέφρασε την ικανοποίηση του τόσο για την παρουσία των Ελλήνων λογοτεχνών όσο και του κόσμου που γέμισε και τις δύο ημέρες το αμφιθέατρο εκδηλώσεων του Πάρκου.
Την συζήτηση στρογγυλής τράπεζας συντόνισε ο δημοσιογράφος Μανώλης Πιμπλής.
Του ανταποκριτή μας, Σπύρου Κουταβά
