Σε ένα νοητό ταξίδι στον χρόνο, κάπου 110 χρόνια από το σήμερα, η καθημερινότητα στην πολυσυλλεκτική Θεσσαλονίκη του 1912 θα μας φαινόταν σχετικά φτωχή σε επιλογές ψυχαγωγίας με τα σημερινά πρότυπα. Ο κινηματογράφος ήταν ακόμη μια τολμηρή καινοτομία για τις ελίτ και οι θεατρικές παραστάσεις ήταν προσιτές κυρίως για όσους είχαν την οικονομική δυνατότητα. Η λιγοστή ξεκούραση της Κυριακής, για τους περισσότερους, ήταν συνήθως συνυφασμένη με μια βόλτα στην πλατεία, ενώ μόνο όσοι ήταν ενσωματωμένοι σε κοινωνικές ομάδες με πρεστίζ συνδεδεμένο με την καταγωγή, τη μόρφωση, την οικονομική επιφάνεια, είχαν τη δυνατότητα να ζήσουν μια πιο πλουμιστή ζωή δράσεων πολιτισμού.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, μια συνεισφορά πολύτιμη στο πλέγμα της κοινωνικής ζωής της πόλης ήταν αυτή των πολυάριθμων στελεχών του στρατού. «Υπάρχει μια συνεχόμενη παρουσία του ελληνικού στρατού στην πόλη από το 1912 μέχρι το 1941, η οποία μέχρι τώρα δεν είχε παρουσιαστεί με κάποιον τρόπο, ωσάν να μην υπήρχε μέσα στη Θεσσαλονίκη όλος ο κόσμος του στρατού.» Στη νέα έκθεση του Πολεμικού Μουσείου και δη του Παραρτήματος Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με το Κέντρο Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης, αναδεικνύεται η παρουσία του στρατού στη Θεσσαλονίκη, από το 1912 μέχρι την Κατοχή, σε ό,τι αφορά τον πολιτισμό και την κοινωνική ζωή της πόλης.
Ο κόσμος που έζησε αυτή τη γεμάτη προκλήσεις περίοδο μέχρι και την Κατοχή βίωσε μια σειρά από αναταραχές στη ζωή χωρίς τέλος. Η απελευθέρωση της πόλης το 1912, η εγκατάσταση των προσφύγων το 1922 και η φωτιά του 1917 οδήγησαν στο να δημιουργηθεί μια ασφυκτική μεγαλούπολη του 20ού αιώνα, που έβλεπε κανείς να μπολιάζεται πολιτισμικά από κάτι νέο. Τα συμμαχικά στρατιωτικά σώματα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου είχαν μια παρουσία που λειτουργούσε επιδραστικά σε όλες τις λειτουργίες της πόλης.
«Μπάντες των συμμάχων, η ιταλική, η ρωσική, η ελληνική, η βρετανική, οι Σκωτσέζοι με τις φούστες τους και τις εξαιρετικές ιδιαίτερες μουσικές τους, κάθε Κυριακή έδιναν παραστάσεις σε διάφορα σημεία της πόλης, προκειμένου να εντυπωσιάσουν και να κάνουν ό,τι καλύτερο στις παρουσιάσεις αυτές. Η μουσική που θα έπαιζε σε μια κεντρική πλατεία, κυρίως την Αριστοτέλους, ήταν ένα γεγονός κοινωνικό, για το οποίο θα μαζευόταν πολύς κόσμος.»
Όπως αναφέρει ο διευθυντής του Ελληνικού Φαρμακευτικού Μουσείου, το αρχειακό υλικό είναι κυρίως αυτό που βρέθηκε από το Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης και εμπλουτίστηκε με κειμήλια από τη συλλογή του Λεόντιου Μικρόπουλου, ο οποίος διαθέτει μια εκπληκτική συλλογή στρατιωτικών μουσικών οργάνων και φωτογραφίες από διάφορες στρατιωτικές μουσικές.
Ποιο από όλα τα πολιτιστικά στοιχεία που συνθέτουν την περίοδο αυτή θα ξεχωρίζαμε ως πιο επιδραστικό από όλα; «Είναι η Σοφία Βέμπο. Οι δίσκοι της, με μεγάλη προσμονή αναμένονταν να φτάσουν στη Θεσσαλονίκη γρήγορα, από την Αθήνα.» Ο στρατός, με την παρουσία του, επηρέασε σημαντικά την κοινωνική ζωή της πόλης μέχρι το 1941. Η έκθεση «Η Κοινωνική και Πολιτιστική Παρουσία των Ενόπλων Δυνάμεων στη Θεσσαλονίκη» άνοιξε τις πύλες της στις 7 Απριλίου 2025 και θα διαρκέσει έως τις 9 Ιουνίου 2025.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
