Χιλιάδες επισκέπτες, αλλά και κάτοικοι της Θεσσαλονίκης, καθημερινά διασχίζουν τον κεντρικό άξονα της Αριστοτέλους, που εκτείνεται από τη Λεωφόρο Νίκης έως και την Εγνατία οδό. Πόσοι όμως από αυτούς γνωρίζουν την ιστορία των στοών, που αποτελούν και τη σφραγίδα του μνημειακού αυτού εμπορικού άξονα της πόλης;
Ο Νίκος Καλογήρου, ομότιμος καθηγητής στο τμήμα αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, αναφέρθηκε στις ιδιαίτερες στοές, που κοσμούν τον κεντρικό και δημοφιλή αυτό άξονα, που κατασκευάστηκε μετά την πυρκαγιά του 1917 από τον Γάλλο αρχιτέκτονα και πολεοδόμο, Ερνέστ Εμπράρ.
«Βρισκόμαστε στο μνημειακό άξονα που σχεδίασε ο Γάλλος αρχιτέκτονας Ερνέστ Εμπράρ, μετά την πυρκαγιά του 1917 και είναι αυτή η χαρακτηριστική διατεταγμένη αρχιτεκτονική που περιλαμβάνει παρόδιες στοές, με καταστήματα κατά μήκος του κεντρικού άξονα της πόλης» περιέγραψε ο κ. Καλογήρου και πρόσθεσε πως «αυτές οι στοές, στις οποίες συνέβαλε και ο Έλληνας αρχιτέκτονας μηχανικός, Κώστας Κιτσίκης, είναι στοές εκλεκτικές με νεοκλασικά χαρακτηριστικά και κάποια νεοβυζαντινά στοιχεία στη διακόσμηση των κιονοκράνων των εξωστών και σε άλλα στοιχεία των κτιρίων, έτσι ώστε να δημιουργούν ένα είδος ελληνικότητας, την οποία επιδίωκε η κυβέρνηση του Βενιζέλου στον μεσοπόλεμο, η οποία συνέβαλε σε αυτό το σχέδιο».
Ο ομότιμος καθηγητής υπογράμμισε πως «ο άξονας αυτός χρειάστηκε για να κατασκευαστεί πάρα πολλά χρόνια. Το κομμάτι ειδικά στο ύψος της Μητροπόλεως έγινε μόλις τη δεκαετία του ’60, αν και το Ολύμπιο είχε κτιστεί νωρίτερα προπολεμικά και είναι πολύ αξιόλογο. Σε αυτό το τμήμα, κρίθηκε ότι είναι κατάλληλες οι στοές, σε ένα κλίμα μεσογειακό όπως της Θεσσαλονίκης για να προφυλάσσονται οι πεζοί».
«Στη Θεσσαλονίκη, εκτός από τις παρόδιες στοές» διευκρίνισε, «έχουν κατασκευαστεί και οι εγκάρσιες στοές, με περισσότερο εμπορικό χαρακτήρα. Εδώ είναι μια μικρή εγκάρσια στοά στο “ Βοσπόριον Μέγαρον”, που είναι ένα από τα πρώτα κτίρια που σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν στον άξονα και ακολουθεί πιστά το αρχικό σχέδιο των Εμπράρ, Κιτσίκη. Οι εγκάρσιες στοές, έχουν ένα διαφορετικό ενδιαφέρον διότι είναι μια ολόκληρη πόλη, μέσα σε αυτές. Πιο σημαντική από αυτές είναι η στοά “ Μοδιάνο”, που είναι μια σκεπαστή αγορά, αλλά και όλα τα μπαζάρ που σχεδιάστηκαν από τον Εμπράρ, αναπαράγοντας εξιχρονισμένα τα πρότυπα της Ανατολής. Πολλές άλλες εγκάρσιες στοές, σε διάφορα σημεία της πόλης, έδιναν και κάποιες συνεχίζουν να δίνουν τον χαρακτήρα του εμπορίου και να έχουν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όπως η στοά Καράσσο».
«Στη θέση που βρίσκεται κάτω από την Εγνατία οδό, εκατέρωθεν του άξονα είχαν σχεδιαστεί τα μπαζάρ, δηλαδή οι αγορές, στις θέσεις παλιότερων οθωμανικών αγορών. Αυτές είχαν σχεδιαστεί από τον ίδιο τον Εμπράρ και αποτελούν εξιχρονισμένες αγορές, με μικρά καταστήματα σε ενιαίο σχέδιο. Πρόσφατα ενώ ήταν ανοιχτές αγορές, έχουν κατασκευαστεί στοές που τις καλύπτουν και έτσι μπορούμε να μιλήσουμε για ανοιχτές και κλειστές στοές, στο Καπάνι και την Άθωνος» ανέφερε.
Όπως αποκαλύπτει ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, υπάρχουν σημαντικές διαφορές που ξεχωρίζουν τα κτίρια που κατασκευάστηκαν σύμφωνα με τα σχέδια τους Εμπράρ, σε σχέση με τα κτίρια που υλοποιήθηκαν τη δεκαετία του 50’. «Τα πρώτα κτίρια έχουν σχεδιαστεί σύμφωνα με τα σχέδια του Εμπράρ, όπως το κτίριο του Εμπορικού και Βιοτεχνικού επιμελητηρίου, με τις στοές και τις σωστές λεπτομέρειες και επιστεγάσεις. Τα κτίρια που έγινα μετά το 1955, με τον νέο κανονισμό, έχουν απλοποιημένη μορφή και περισσότερους ορόφους. Ωστόσο ο συνολικός χαρακτήρας του δρόμου, έχει συντηρηθεί σε μεγάλο βαθμό και αυτό τον καθιστά μοναδικό σύνολο, για τα ελληνικά δεδομένα» τόνισε ο κ. Καλογήρου.
