Η συμβολή της Ελληνικής Εμπορικής Ναυτιλίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε τεράστια, πολύπλευρη και ανεκτίμητη, είχε όμως και μεγάλο τίμημα τόσο για τον ναυτιλιακό στόλο, όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό.
Η «Ελληνική εμπορική ναυτιλία και Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος: Από την απόλυτη καταστροφή στην αναγέννηση και την παγκόσμια επικράτηση» ήταν το θέμα του πανηγυρικού λόγου, που ο καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Χρήστος Νίκας, στη σημερινή εκδήλωση του Ιδρύματος για την επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης την 26η Οκτωβρίου 1912, την επέτειο του ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου 1940 και την εορτή του Πολιούχου της Θεσσαλονίκης, Αγίου Δημητρίου.
«Το 1939, όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Ελληνική Εμπορική Ναυτιλία βρισκόταν ένατη θέση παγκοσμίως, έχοντας στην κατοχή της 577 πλοία. Αριθμούσε σε όλα τα μήκη και πλάτη της υδρογείου 577 ατμόπλοια, συνολικής χωρητικότητας 1.666.859 τόνων, υπό ελληνική σημαία. Επιπρόσθετα υπήρχαν 124 ατμόπλοια συνολικής χωρητικότητας 454.318 τόνων υπό ξένη σημαία. Έχοντας αυτό το πλεονέκτημα η Ελλάδα μπόρεσε να συνεισφέρει και να παίξει αξιόλογο ρόλο στις εξελίξεις της περιόδου», ανέφερε ο καθηγητής, εξηγώντας ότι «παρότι η Ελλάδα έμεινε ουδέτερη από την έναρξη -την 1 Σεπτεμβρίου 1939- του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι την εναντίον της ελληνική επίθεση της 28ης Οκτωβρίου 1940, η τότε ελληνική κυβέρνηση έθεσε αμέσως στη διάθεση των Συμμάχων τον υπό ελληνική σημαία εμπορικό στόλο, από την πρώτη κιόλας ημέρα του πολέμου», ενώ «το ελληνικό εμπορικό ναυτικό συνέχισε να υπηρετεί τις συμμαχικές ανάγκες, όχι μόνο μέχρι την απελευθέρωση της Ελλάδας τον Οκτώβριο του 1944, αλλά και μέχρι την ολοκληρωτική συντριβή του Άξονα τον Αύγουστο 1945».
Στον πόλεμο η Ελλάδα συμμετείχε με περίπου 600 πλοία του εμπορικού ναυτικού και 20.000 ναυτικούς. Από τα πλοία αυτά τα 320 ήταν ωκεανόπλοια στα οποία υπηρετούσαν 10.000 ναυτικοί.
«Συντελέστηκε όμως μία καταστροφή στον ελληνικό ναυτιλιακό στόχο, που έχασε όχι μόνο πλοία, αλλά και τεράστιο αριθμό ανθρώπινου δυναμικού. Το τίμημα των εχθροπραξιών ήταν βαρύ για το Ελληνικό Εμπορικό Ναυτικό (ΕΕΝ). Συνολικά εκτιμάται πως ο αριθμός των πλοίων που καταγράφηκαν ως χαμένα έφτασαν τα 975 σε αριθμό, εκ των οποίων 52 ήταν επιβατηγά, 372 φορτηγά και 551 ιστιοφόρα. Οι θυσίες σε πλοία και προσωπικό του ΕΕΝ συνεχίστηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα ακόμη και μετά το τέλος του Β’ ΠΠ μέχρι να εκκαθαριστούν οι νάρκες που είχαν ποντιστεί σε μεγάλες αριθμούς στις διάφορες θάλασσες» ανέφερε ο κ. Νίκας για το τίμημα που πλήρωσε στο πόλεμο η ελληνική εμπορική ναυτιλία.
Οι μεγαλύτερες απώλειες του ΕΕΝ, όπως διευκρίνισε, οφείλονται στη δράση γερμανικών υποβρυχίων κυρίως στον Ατλαντικό Ωκεανό. «Είναι αξιοσημείωτο ότι κατά το ίδιο διάστημα επιχειρούσαν κατά μέσο όρο μόνο περί τα έξι γερμανικά υποβρύχια, τα οποία βύθισαν περισσότερα από 1000 συμμαχικά φορτηγά πλοία, που μετέφεραν άνω των 34 εκατομμυρίων τόνων πολύτιμου φορτίου. Το ποσοστό απωλειών του ελληνόκτητου εμπορικού στόλου επί του συνόλου ανήλθε σε 72%. Την επομένη του πολέμου η Ελλάδα βρίσκεται με 152 πλοία συνολικής χωρητικότητας 530.000 τόνων, έχοντας απωλέσει το 77% των πλοίων της και το 73% της χωρητικότητά της», ανέφερε.
Την εκδήλωση χαιρέτησε ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, καθηγητής Στυλιανός Κατρανίδης «Σήμερα τιμάμε όλους όσοι συνέβαλαν στη μεγάλη αντιφασιστική νίκη των λαών και ιδιαίτερα όσους -λίγους πια- βρίσκονται ακόμα ανάμεσά μας. Μαθαίνουμε από τους αγώνες τους, τις θυσίες, αλλά και τα λάθη τους. Ξαναθυμόμαστε τι σημαίνει να αγαπάς την πατρίδα σου, χωρίς να μισείς τις πατρίδες των άλλων. Μαθαίνουμε την αξία της θυσίας για ένα ιδανικό αλλά και τη σημασία της ενότητας όταν η πατρίδα κινδυνεύει και πάνω από όλα την αξία της ειρήνης και της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών», ανέφερε ο πρύτανης.
Τόνισε δε, ότι «σήμερα που ο κόσμος βρίσκεται σε κομβική κατάσταση μια επικίνδυνα ασταθούς ισορροπίας, με αυταρχικά και εθνικιστικά καθεστώτα σε πολλές χώρες να επιβάλλουν τον ανορθολογισμό, τα οικονομικά αδιέξοδα, την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να προχωρούν σε περιστολή των δημοκρατικών ελευθεριών, ακόμη και σε δολοφονίες πολιτών, η αντίσταση οφείλει να πάρει οικουμενικές διαστάσεις […] σήμερα το μήνυμα του ΟΧΙ αποκτά ένα μεγάλο απελευθερωτικό νόημα, μας κάνει να στεκόμαστε αποφασιστικά απέναντι στους σημερινούς αυταρχισμούς κάθε είδους και να απαιτούμε το τέλος του, βροντοφωνάζοντας ένα παγκόσμιο ΟΧΙ, προσβλέποντας σε ένα καλύτερο αύριο» .
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με Μουσικό Πρόγραμμα από το Σύνολο Eγχόρδων «ΜΕΤεγχορδαίς» της Κατεύθυνσης Ευρωπαϊκής (Κλασικής) Μουσικής του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Σμαρώ Αβραμίδου
