Ημερολόγια που …λέγουν για τις ημέρες και την πλέον σύνθετη και «πολυδιάστατη» έννοια: αυτή του χρόνου. Ημερολόγια, καλαντάρια ή καλεντάρια, καζαμίες, αλμανάκ, ημεροδείκτες, τοίχου ή τσέπης, επιτραπέζια, φωτογραφικά, λογοτεχνικά, φιλολογικά, αστρολογικά, ημερολόγια φορέων, επαγγελματιών, συνδικαλιστών, ημερολόγια θεματικά, αποκλειστικά για άνδρες και ημερολόγια «των…κυριών και δεσποινίδων», ημερολόγια εταιρειών, οργανώσεων, συλλόγων, μουσείων… Ημερολόγια σύγχρονα αλλά και «παλαιά» όσο και …ο χρόνος, (η «γέννησή» τους ανάγεται σε αιώνες προ της γεννήσεως του Ιησού αλλά και της «εφαρμογής» της λεγόμενης «κοινής χρονολόγησης» των δυτικών- χριστιανικών χωρών, από τα αρχαιοελληνικά, τα ρωμαϊκά και τα χρόνια της νεότερης Ελλάδας).
Από τους αιγυπτιακούς παπύρους και τις αρχαιοελληνικές μαρμάρινες πλάκες – καζαμίες ως τα ρωμαϊκά καλεντάρια, τα σύγχρονα ημερολόγια – τόμους και τα …Coffee table books, τα ημερολόγια εξακολουθούν να αποτελούν τη βασική εκδοτική δραστηριότητα των ημερών με θεματικές που αφορούν στον κόσμο και το χρόνο. Μόνη αισθητή διαφορά: τα παλαιότερα ημερολόγια της όποιας μορφής «μιλούσαν» για το μέλλον (έστω το βραχύ, της επερχόμενης χρονιάς) ενώ οι θεματικές των σύγχρονων ημερολογίων «καταφεύγουν» νοσταλγώντας, τιμώντας ή εξιδανικεύοντας το παρελθόν.
Από τη φετινή εκδοτική πλημμυρίδα των ημερολογίων -ενόψει του διπλού 20 (2020)- ενδεικτική επιλογή αποτελούν:
– «Τα ρολόγια τσέπης των Αγωνιστών του ’21»,του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου,
– οι δώδεκα μήνες – δώδεκα πόλεις του «Ελληνισμού της Ανατολής», του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα.
– το …«Φύσηξε Βαρδάρης» ως καθαρτήριος άνεμος και ευεργετική- λαγνουργός «μασκότ» της «άλλης πόλης»,
– το ημερολόγιο – «Ζωγραφιά» (με ζωγραφισμένα φυτά, άνθη, βότανα, περικοκλάδες και κορφάδες) του Μουσείου Ελιάς και Λαδιού Πηλίου και
– «Τα 100 χρόνια της Μελίνας στην αιωνιότητα και τα 25 του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού».
Ρολόγια, πόλεις , άνεμοι, φυτά και επέτειοι μετρούν τον χρόνο…
-Ημερολόγιο 2020- «Τα ρολόγια τσέπης των Αγωνιστών του ’21». Αθήνα, 2019.
«Τω τόν χρόνον καλώς διοικούντι οι τόν χρόνον καλώς μετρούντες», αναφέρει ενδεικτικά η αφιερωτική ελληνική επιγραφή στο ωρολόγιο τσέπης, που δωρίζει η ελβετική πόλη της Γενεύης στον επίτιμο πολίτη της, το 1827, και πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια, «για όλα όσα πρόσφερε σε διπλωματικό επίπεδο στο Συνέδριο της Βιέννης, στην ενοποίηση των καντονιών της Ελβετίας και τη δημιουργία του ανεξάρτητου ελβετικού κράτους».
Ωρολόγιο τσέπης δωρίζει ο Καποδίστριας στον Θόδωρο Κολοκοτρώνη ως ένδειξη εκτίμησης. Δώρα τιμητικά, επίσης, ήταν τα ρολόγια που ο ίδιος ο Κυβερνήτης πρόσφερε σε Αγωνιστές του ’21. Το ρολόι του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη είναι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα από το σύνολο των δέκα ρολογιών που ο Καποδίστριας παρήγγειλε στον Ελβετό ωρολογοποιό Jean François Bautte, στη Γενεύη. Η επισμαλτωμένη θήκη του φέρει εγχάρακτα την απεικόνιση του συμβόλου της Αναγέννησης της Ελλάδος, τον μυθικό φοίνικα που αναγεννάται από τις στάχτες του, με τη χρονολογία 1821 και τα αρχικά του, ΙΑΚ: Ιωάννης του Αντωνίου Μαρία Καποδίστριας.
«Τα ρολόγια τσέπης των Αγωνιστών του ’21» επέλεξε ως θέμα για το ημερολόγιο του 2020 το Εθνικό Ιστορικό ‘Μουσείο μας, επιλέγοντας τα ρολόγια τσέπης δεκαέξι ιστορικών προσώπων του 1821. Μεταξύ αυτών οι Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Μάρκος Μπότσαρης, Κανέλλος Δηλιγιάννης, Σπύρος Mήλιος, Γεώργιος Δαγκλής, Ιωάννης Μακρυγιάννης, οι λόγιοι κληρικοί Καλλίνικος Καστόρχης και Θεόκλητος Φαρμακίδης, ο λόγιος Γεώργιος Αινιάν, οι Φαναριώτες Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και Ιωάννης Καρατζάς, οι καραβοκυραίοι της Ύδρας και των Σπετσών Λάζαρος Κουντουριώτης, Ανδρέας Μιαούλης και Ανδρέας Χατζηαναργύρου, αλλά και ο Ιωάννης Καποδίστριας.
Τα ρολόγια που παρουσιάζονται στο Ημερολόγιο 2020 σε 152 σελίδες μαζί με τις προσωπογραφίες, τις βιογραφίες και τις υπογραφές των κατόχων τους, είναι κατασκευασμένα από σημαντικούς οίκους ωρολογοποιίας αγγλικής, γαλλικής, ελβετικής και αυστριακής προέλευσης. Φέρουν το καθένα τη σφραγίδα των τεχνολογικών επιτευγμάτων της εποχής τους, προβάλλοντας τις αισθητικές αξίες και τις κοινωνικές σχέσεις του κατόχου τους. Κάποια από αυτά προσφέρθηκαν ως πολύτιμα διπλωματικά δώρα σε σημαίνουσες προσωπικότητες του Αγώνα.
Το ημερολόγιο διατίθεται από το Πωλητήριο του Μουσείου(Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος – Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Μέγαρο Παλαιάς Βουλής, Πλατεία Κολοκοτρώνη, Σταδίου 13, Αθήνα 10561) στην τιμή των 15 ευρώ (αποστολές εκτός Αθηνών με τηλεφωνική παραγγελία στο τηλέφωνο 210-3237617 (εσωτ. 104, 114) ή με mail στη διεύθυνση [email protected]).
– Αφιερωμένο στις ελληνικές κοινότητες που αναπτύχθηκαν στα σημαντικότερα αστικά κέντρα της Μικράς Ασίας και της Κωνσταντινούπολης, με στόχο την προβολή της ιστορίας και των πολιτιστικών επιδόσεων του λαού τόσο στο στενό ελλαδικό χώρο, όσο και στον ευρύτερο, είναι το πολυσέλιδο Ημερολόγιο για το έτος 2020 του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, με τίτλο «Ο Ελληνισμός της Ανατολής».
Στα κείμενά του σκιαγραφούνται τα γεγονότα της ελληνικής εμπλοκής στη Μικρά Ασία και τις κοσμογονικές ανακατατάξεις που ακολούθησαν, καταγράφονται πόλεις που μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα ήταν σπουδαία εμπορικά κέντρα, όπως η Σαμψούντα και το Αϊβαλί, πόλεις όπου η ελληνική εκπαίδευση άνθισε, όπως η Κωνσταντινούπολη, η Σμύρνη και οι Κυδωνιές, πόλεις άλλες γνωστές και άλλες όχι τόσο, όπως το Λιβίσι, που όμως οι πληθυσμοί τους μαρτυρούν την ύπαρξη του ελληνισμού και την παραγωγή πλούτου και πολιτισμού.
Στόχος όλων των συντελεστών της έκδοσης είναι να δοθεί στους αναγνώστες μια συνοπτική, αλλά έγκυρη εικόνα της κοινωνικής ζωής των Ελλήνων που για αιώνες έζησαν και δημιούργησαν στην «ελληνική Ανατολή», κατά κανόνα κάτω από αντίξοες και συχνά άνισες συνθήκες, λίγο πριν την Καταστροφή. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην προβολή των πολιτιστικών επιτευγμάτων του Ελληνισμού, που ανέδειξαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μακραίωνης ιστορικής κληρονομιάς του.
Τη δαπάνη της έκδοσης είχε η Βιομηχανία Τροφίμων Αφοί Χαΐτογλου ΑΒΕΕ. Η οικογένεια διέθεσε φωτογραφίες από το οικογενειακό αρχείο και τις συλλογές της και την άδεια να χρησιμοποιηθεί στο εξώφυλλο της έκδοσης, η φωτογραφία της Βικτώριας Χαΐτογλου, το γένος Πιτλόγλου, σύζυγος του Κωνσταντίνου Χαΐτογλου και μητέρα του Νικολάου Χαΐτογλου. Το Ημερολόγιο διατίθεται από το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα (Προξένου Κορομηλά 23, Θεσσαλονίκη) στην τιμή των 20 € .
-«…Ο θαυματουργός, τρελός, Βαρδάρης είναι η ζωοδότρα πνοή, ο καθαρτήριος άνεμος, μια ευεργετική και λαγνουργός “ μασκότ” της πόλης μας και παράλληλα ως ουδετεροποιημένο συνώνυμο (το Βαρδάρι) -κυρίως- η μεγαλύτερη διαβαλκανική λαϊκή πλατεία της χώρας. Στην ευρύτερη έκτασή του, με την Ραμόνα, τον συνοικισμό Βαρόνου Χιρς, τους φτωχομαχαλάδες του Ρεζί βαρδάρ, τον Σταθμό των τρένων, και τις τριγυρινές τους -από πολλές πλευρές συγγενείς του- τοποθεσίες, έχει την δική του μοναδική ιστορία και ιδιόμορφη μυθολογία. Στο σταυροδρόμι της πλατείας ανταμώνουν μεγάλες οδοί, σαν ποτάμια που χύνονται σε μια λίμνη – αλάνα, που επικοινωνούν με σημαίνουσες περιοχές οι οποίες συστήνουν σημαντικά κομμάτια της ταυτότητας της ιστορικής Θεσσαλονίκης», σημειώνει στην εισαγωγή του ημερολογίου, με τίτλο « Φύσηξε Βαρδάρης», ο συγγραφέας Θωμάς Κοροβίνης που επιμελήθηκε το σύνολο της έκδοσης με λογοτεχνικά αποσπάσματα συγγραφέων της πόλης, φωτογραφικό υλικό και πίνακες ζωγραφικής εμπνευσμένους από την περιοχή.
Το ημερολόγιο με τίτλο «Φύσηξε Βαρδάρης», εκδίδει η «Ομάδα γειτονιάς του Βαρδάρη» -μέρος του ΠΠΑ (Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας)- ενός «ανοιχτού» προγράμματος απεξάρτησης του ΑΠΘ, το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του στη Θεσσαλονίκη το 2001.
Το ημερολόγιοτων 117 σελίδων με δεκάδες ασπρόμαυρες φωτογραφίες της ιστορικής γειτονιάς, πίνακες του Λουκά Βενετούλια (και το εξώφυλλό του) και σκίτσα φίλων και μελών του προγράμματος) διατίθεται στην τιμή των 10 ευρώ. (Τα έσοδα από την πώλησή του θα αξιοποιηθούν για παρεμβάσεις στη γειτονιά).
-«Φυτά, άνθη, βότανα, περικοκλάδες και κορφάδες που συναντάμε στις αλλαγές των εποχών, ως δεδομένα της οπτικής καθημερινότητας μας» , όπως τα περιγράφει ο δημιουργός τους, ζωγράφος Δημήτρης Μοράρος, περιλαμβάνει το « Ημερολόγιο-Calendar 2020» (τοίχου), που εξέδωσε το Μουσείο Ελιάς και Λαδιού Πηλίου (βρίσκεται στην Άνω Γατζέα Πηλίου).
– Ημερολόγιο των …πολλαπλών επετείων θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί η 20η έκδοση (εκδίδεται αδιάλειπτα από το 2000) του ημερολογίου του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, με τίτλο και θεματική «25 χρόνια Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού», με χαρακτηριστικά έργα από τις συλλογές του (δείγματα από τις διάφορες φάσεις της αισθητικής και πνευματικής παρουσίας του βυζαντινού και μεταβυζαντινού βίου).
Από το 2012 μέχρι σήμερα η έντονη εξωστρέφεια του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού και οι πολυάριθμες και πολυεπίπεδες συνέργειές του με πάνω από 150 φορείς και συλλογικότητες κατέστησαν το Μουσείο ένα δραστήριο κέντρο πολιτισμού και παιδείας στην υπηρεσία του πολίτη. Έναν χώρο επικοινωνίας και ανταλλαγής ιδεών που διαπραγματεύεται με τη διαφορετικότητα, αποδεχόμενο τον «άλλο». Με πάνω από 700 δράσεις, πάντα με ελεύθερη είσοδο για το κοινό από το 2012 μέχρι σήμερα, πάνω από 70 περιοδικές εκθέσεις (οργάνωση, συνδιοργάνωση, φιλοξενία, συμμετοχή με δανεισμό) στο εσωτερικό και το εξωτερικό, αύξησε την επισκεψιμότητά του από το 2012 σε ποσοστό 96,4% πλησιάζοντας τους 100.000 επισκέπτες ετησίως.
Στις 18 Οκτωβρίου 2019 εισήλθαμε στο έτος κατά το οποίο συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση της Μελίνας Μερκούρη, «της διεθνούς σταρ του κινηματογράφου και του θεάτρου, της αγωνίστριας της Δημοκρατίας, της πολιτικού, της μακροβιότερης υπουργού Πολιτισμού, της μεγάλης Ελληνίδας. Είκοσι πέντε χρόνια μετά τον θάνατό της, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ανακηρύσσει το 2020 ως έτος Μελίνας Μερκούρη».
«…Ίσως δεν είναι ευρέως γνωστό αλλά η Μελίνα συνδέθηκε απόλυτα και με την ίδρυση του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού. Στις 28 Φεβρουαρίου του 1989, η ίδια, ως υπουργός Πολιτισμού, έθεσε τον θεμέλιο λίθο του προς οικοδόμηση κτιρίου, σύμφωνα με τη βραβευμένη σε πανελλήνιο διαγωνισμό (1977), μελέτη του αείμνηστου αρχιτέκτονα και ζωγράφου Κυριάκου Κρόκου. Το έργο της ανέγερσης του Μουσείου, μετά την παραχώρηση του οικοπέδου (τμήματος του πρώην στρατοπέδου “ Τσιρογιάννη) για τον σκοπό αυτό, το 1984, με προσωπική παρέμβαση του τότε Πρωθυπουργού και Υπουργού Εθνικής Άμυνας, Ανδρέα Παπανδρέου υλοποιήθηκε κατόπιν ένταξής του στα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (Μ.Ο.Π.) της Ε.Ε», υπογραμμίζει στο εισαγωγικό της σημείωμα η Δρ. Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, διευθύντρια Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, που ανέλαβε την έρευνα, την επιλογή υλικού, των κειμένων και την επιμέλεια του ημερολογίου 135 σελίδων που εκδίδεται (από το σωματείο των «Φίλων του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού») και με αφορμή τις πολλαπλές επετείους: 2020: Έτος Μελίνας Μερκούρη- 100 χρόνια από τη γέννησή της (18 Οκτωβρίου 1920), 2019: 25 χρόνια από το θάνατο της (6 Μαρτίου 1994), 30 χρόνια από τη θεμελίωση του μουσείου (28 Φεβρουαρίου 1989), 25 χρόνια από το άνοιγμα του μουσείου στο κοινό, (11 Σεπτεμβρίου 1994), 15 χρόνια από την ολοκλήρωση της μόνιμης έκθεσης (31 Ιανουαρίου 2004).
Β.Χ
*Πηγή φωτογραφίας Οι εκδότες – φορείς και μουσεία
