Μια υποβαθμισμένη παραθαλάσσια περιοχή στην Ολλανδία, σαν το Καλοχώρι της Θεσσαλονίκης, με βιομηχανικές εγκαταστάσεις που φεύγοντας από τον τόπο άφησαν πίσω τους δυσάρεστες οσμές, αποφάσισαν να αναβαθμίσουν οι τοπικές αρχές. Αξιοποιώντας τις εγκαταλελειμμένες βάρκες από το ανενεργό καρνάγιο της παραλιακής ζώνης, τις μετέτρεψαν σε γραφεία και ξύλινα δρομάκια ενώ παραχώρησαν για δέκα χρόνια την περιοχή σε νεοφυείς επιχειρήσεις, εντελώς δωρεάν, προκειμένου να τους δώσουν την ευκαιρία να αναπτυχθούν.
Νέοι και νέες από διαφορετικούς χώρους -της αρχιτεκτονικής, της οικονομίας, της πληροφορικής, του εμπορίου- ξεκίνησαν να δραστηριοποιούνται εκεί ενώ δημιούργησαν έναν εναλλακτικό χώρο για καφέ και φαγητό που φιλοξενεί μουσικές και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Παράλληλα δημιουργήθηκαν καλλιέργειες φυτών που απορροφούν τις τοξικές ουσίες από το έδαφος με στόχο την εξυγίανσή του.
Στην ίδια χώρα, το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ αποφάσισε να δημιουργήσει ένα «green campus». Εκεί τοποθέτησε παλιά αλλά ανακατασκευασμένα κοντέινερ που μετατράπηκαν σε γραφεία, βιβλιοθήκες, σημεία συνάντησης ακόμη και σε τράπεζα που χρηματοδοτεί καινοτόμες ιδέες από start up επιχειρήσεις.
«Τέτοιου είδους καλές πρακτικές δίνουν ιδέες για το πώς θα μπορούσε μια περιοχή σαν το Καλοχώρι της Θεσσαλονίκης να γίνει ακόμη και σαν τη νέα παραλία της πόλης», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Κωνσταντίνος Τερτιβανίδης. Ο ίδιος τονίζει ότι αντίστοιχα παραδείγματα παρουσιάζονται και προτείνονται σε άλλες χώρες στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραμμάτων και έργων που στοχεύουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής στο αστικό περιβάλλον και σε υποβαθμισμένες περιοχές.
Κερδίζει έδαφος η ιδέα των αστικών λαχανόκηπων
Με αφορμή, άλλωστε, τη συμμετοχή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στο πρόγραμμα CityZen, διαπεριφερειακό πρόγραμμα συνεργασίας στο πλαίσιο του Interreg Europe 2014-2020, αναφέρει ότι τα τελευταία χρόνια κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος η ιδέα των αστικών λαχανόκηπων. «Στην Καστίλλια Λεόν της Ισπανίας, πέντε χιλιάδες παιδιά των τριών μεγαλύτερων τάξεων του δημοτικού σχολείου, από 18 σχολεία, καθώς και 200 δάσκαλοι που εκπαιδεύτηκαν κατάλληλα, συμμετέχουν σε πρόγραμμα καλλιέργειας φυτών με τον χαρακτηριστικό τίτλο «καλλιεργούμε περιβαλλοντική εκπαίδευση». Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2014, είχε εξαιρετικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά στην ευαισθητοποίηση των παιδιών στα ζητήματα της ορθής καλλιέργειας, της κομποστοποίησης, της ασφάλειας των τροφίμων, ενώ επεκτάθηκε και σε άλλες ομάδες του πληθυσμού όπως οι συνταξιούχοι, οι άνεργοι, οι φοιτητές ακόμη και οι νοσηλευτές που αντιλαμβάνονται πολύ καλά τη φροντίδα που απαιτείται για την ευθύνη ενός ζωντανού οργανισμού», σχολιάζει ο κ. Τερτιβανίδης.
Οι αστικοί κήποι της Θεσσαλονίκης
Από την άλλη πλευρά, η Περιφέρεια συμμετέχει στο πρόγραμμα CityZen με τέσσερα παραδείγματα: τον αστικό κήπο- αμπελώνα του Δήμου Θεσσαλονίκης, τους αστικούς λαχανόκηπους του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το πάρκο τσέπης στην οδό Σβώλου και την ΚοινΣΕπ «Αργώ» στο Ψυχιατρείο. «Το ζητούμενο δεν είναι να λυθεί το επισιτιστικό πρόβλημα, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να βοηθηθούν ορισμένες οικογένειες να παράγουν τα δικά τους λαχανικά. Ο στόχος είναι να έρθουν οι κάτοικοι της πόλης πιο κοντά μεταξύ τους, να δημιουργηθούν γειτονιές σε ένα αστικό περιβάλλον στο οποίο κάποιοι δεν γνωρίζουν ποιοι μένουν στο διπλανό σπίτι, να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής και να αξιοποιηθεί ο δημόσιος χώρος. Στο πλαίσιο αυτό, ήδη έχουν χαρτογραφηθεί περιοχές με πιθανά σημεία στα οποία θα μπορούσαν να γίνουν αστικοί κήποι», επισημαίνει ο διευθυντής του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης.
Ειδικά για τους λαχανόκηπους του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης επικαλείται το παράδειγμα ενός γυναικολόγου που καλλιεργεί με μεράκι τη γη ενώ αποσυμπιέζεται από την έντονη καθημερινότητα με το γνωστό στρες και άγχος της δουλειάς. Για την περίπτωση του πάρκου τσέπης στην οδό Σβώλου, αναφέρει ότι ένα εγκαταλελειμμένο οικόπεδο, εστία μόλυνσης και παραβατικότητας, μετατράπηκε από τα χέρια των κατοίκων της γειτονιάς σε ένα σημείο συνάντησης που φιλοξενεί πολιτιστικά γεγονότα, βραδιές σινεμά, κονσέρτα και άλλα.
Δεν παραλείπει επίσης να παρουσιάσει και την επιχειρηματική πλευρά αντίστοιχων προσπαθειών ώστε ιδιώτες πλέον να παρέχουν τη δυνατότητα καλλιέργειας ενός τμήματος γης με τα γνωστά οφέλη της διαδικασίας αυτής.
Λιγότερα αυτοκίνητα
Στις καλές πρακτικές, τέλος, που εφαρμόζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για μια καλύτερη ποιότητα ζωής, περιβαλλοντικά φιλική και λιγότερο ρυπογόνα, περιλαμβάνει τις ομάδες γονέων που δημιουργήθηκαν στη γειτονική Ιταλία ώστε να εκλείψει το συχνό φαινόμενο του συνωστισμού των αυτοκινήτων το πρωί και το μεσημέρι έξω από τα σχολεία. «Γονείς ή παππούδες και γιαγιάδες που έχουν τη δυνατότητα, αναλαμβάνουν μια μέρα την εβδομάδα να παίρνουν τα παιδιά από τα σπίτια τους και να τα πηγαίνουν στο σχολείο, και μετά από την ολοκλήρωση των μαθημάτων να επιστρέφουν αντίστοιχα στο σπίτι. Είναι μια απλή και όμορφη λύση για λιγότερο αυτοκίνητο, η οποία δίνει παράλληλα την ευκαιρία σε όλους να απολαύσουν μια όμορφη διαδρομή, να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, να γνωριστούν καλύτερα», υπογραμμίζει ο κ. Τερτιβανίδης.
Το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης υπάγεται στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με σκοπό και βασικές αρμοδιότητες τη διαχείριση πιστώσεων του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, τη διαχείριση χρηματοδοτήσεων φορέων του δημοσίου τομέα και άλλων νομικών προσώπων και τη διαχείριση χρηματοδοτήσεων, οι οποίες προέρχονται από προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων διεθνών οργανισμών και φορέων του εξωτερικού.
Π. Γιούλτση
