τη Θεσσαλονίκη πριν τις 5 Οκτωβρίου τα λύματα της πόλης ήταν περίπου …covid-free. Για την ακρίβεια, με βάση τα διεθνή πρότυπα, ο κορονοϊός ήταν οριακά ανιχνεύσιμος στα υγρά απόβλητα στην είσοδο της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων Θεσσαλονίκης στην έρευνα που διεξάγουν οι επιστήμονες του ΑΠΘ από τον περασμένο Μάρτιο. Λίγες μέρες μετά η συγκέντρωση του ιού παραμένει και πάλι χαμηλά, αυτή τη φορά λίγο πάνω από το όριο ανίχνευσης, σε συμφωνία με την ήπια, αλλά σταδιακά επιδεινούμενη εικόνα των κρουσμάτων στην πόλη. Για να μπορούν να παρακολουθούν την εξέλιξη του ιικού φορτίου στα λύματα ακόμη και σε τέτοιες χαμηλές τιμές συγκέντρωσης οι επιστήμονες του ΑΠΘ προσπαθούν τώρα να μειώσουν το κατώτατο όριο ανίχνευσης 10 φορές κάτω από αυτό το οποίο λαμβάνεται υπόψη διεθνώς.
Ακριβείς αναλύσεις λυμάτων αποτυπώνουν την επιδημιολογική εικόνα της Θεσσαλονίκης σε σχεδόν πραγματικό χρόνο λαμβάνοντας υπόψη όλους τους φορείς του ιού -νοσούντες και ασυμπτωματικούς. Αυτή η γνώση επιτρέπει την παρακολούθηση της εξέλιξης εστιών υπερμετάδοσης και ως εκ τούτου αποτελεί ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο στον σχεδιασμό της Πολιτείας για τη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης, ενώ βοηθά τους κατοίκους της πόλης να αισθάνονται περισσότερο ασφαλείς πως οι αναγκαίες παρεμβάσεις και μέτρα πρόληψης μπορούν να δρομολογηθούν έγκαιρα.
Μία σημαντική διεθνής αναγνώριση για την πρωτοπορία της έρευνας που πραγματοποιεί διεπιστημονική ομάδα ερευνητών του ΑΠΘ σε συνεργασία με την ΕΥΑΘ, ήλθε να αναδείξει την Θεσσαλονίκη σε σημείο παγκόσμιας αναφοράς για την ανίχνευση του κορονοϊού SARS-CoV-2 στα αστικά λύματα.
Η μεθοδολογία αποτίμησης του κορονοϊού στα αστικά απόβλητα, που ανέπτυξε η ομάδα του ΑΠΘ, εξορθολογίζοντας τις μετρήσεις συγκέντρωσης του γονιδιώματος του ιού με βάση 24 περιβαλλοντικούς παράγοντες που δύνανται να αλλοιώσουν τα αποτελέσματα των μετρήσεων, έχει γίνει δεκτή για δημοσίευση στο «Science of the Total Environment», έγκριτο διεθνές ακαδημαϊκό περιοδικό υψηλής απήχησης για την περιβαλλοντική επιστήμη, που εκδίδει ο οίκος Elsevier.
«Η Θεσσαλονίκη ως παγκόσμιο case study»
«Φυσικοχημικό μοντέλο για τον εξορθολογισμό της συγκέντρωσης του SARS-CoV-2 στα λύματα. Μελέτη περίπτωσης: Η πόλη της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα». Τον τίτλο αυτό φέρει η δημοσίευση που υπογράφουν 16 ερευνητές των Τμημάτων Ιατρικής, Χημείας, Φαρμακευτικής, Κτηνιατρικής, Βιολογίας, Πολιτικών Μηχανικών, Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του ΑΠΘ, τεκμηριώνοντας στη συνέχεια γιατί η Θεσσαλονίκη αποτέλεσε πόλη- υπόδειγμα για την εφαρμογή του μοντέλου.
Η ανίχνευση του SARS-CoV-2 στα λύματα έχει χρησιμοποιηθεί από πολλούς ερευνητές ως εναλλακτικός δείκτης έγκαιρης προειδοποίησης για τη διασπορά του ιού στην κοινότητα. Χιλιάδες επιστήμονες σε όλον τον κόσμο προσπαθούν να αναπτύξουν αξιόπιστα υπολογιστικά μοντέλα, δημοσιεύοντας τα αποτελέσματα των ερευνών τους. Ελάχιστες από τις σχετικές δημοσιεύσεις αναφέρουν το όνομα πόλης στον τίτλο τους.
Την ίδια στιγμή στην ομάδα του ΑΠΘ στέλνονται για εξορθολογισμό μετρήσεις από εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων από άλλες πόλεις του εξωτερικού -από το Παρίσι και το Άμστερνταμ έως και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού στη Βοστόνη- με τους υπεύθυνους φορείς να ζητούν την τεχνογνωσία του ΑΠΘ για να έχουν αξιόπιστη επιδημιολογική εικόνα των περιοχών τους.
«Εθνική υποδομή για όλες τις λοιμώξεις»
Στην παρούσα φάση της πανδημίας το ερώτημα που απασχολεί ειδικούς και μη για τη Θεσσαλονίκη είναι πώς ανακόπηκε η «επέλαση» του ιού, που στα τέλη του Αυγούστου είχε σημάνει κατάσταση συναγερμού στην πόλη, η οποία θεωρείτο τότε επίκεντρο της πανδημίας.
Ο πρύτανης του ΑΠΘ, καθ. Νίκος Παπαϊωάννου, ο οποίος συντονίζει την έρευνα της διεπιστημονικής ομάδας, εξηγεί πως η διαχείριση της πανδημίας στη Θεσσαλονίκη υπογραμμίζει την αξία της πρόληψης, τόσο σε ατομικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο οργανωμένης Πολιτείας. «Η γνώση είναι το πιο ισχυρό όπλο με το οποίο η παγκόσμια κοινότητα καταπολεμά σήμερα την πανδημία. Δεν είναι πια ένας αόρατος εχθρός ο ιός, διαθέτουμε τα γνωστικά εργαλεία, για να οχυρωθούμε σε πολλά επίπεδα. Κάθε πολίτης γνωρίζει τα μέτρα που πρέπει να τηρήσει για να προστατεύσει τον εαυτό του και το κοινωνικό σύνολο. Και η Πολιτεία μπορεί να σχεδιάζει τα μέτρα αυτά έγκαιρα, στοχευμένα και αποτελεσματικά, εφόσον ανά πάσα στιγμή έχει στη διάθεσή της την ακριβή επιδημιολογική εικόνα μια περιοχής, από αξιόπιστες πηγές», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, διευκρινίζοντας, πως τόσο η κοινωνία όσο και η Πολιτεία αξιοποίησαν τη γνώση που παρήγαγε η έρευνα του ΑΠΘ για την παρακολούθηση της διασποράς του ιού, «αναδείχθηκε η Θεσσαλονίκη και ως ένα casestudy κοινωνικής ευσυνειδησίας και αποτελεσματικής συνεργασίας των δημόσιων λειτουργών και συναρμόδιων φορέων».
