O επισκέπτης που θα προσεγγίζει τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) από τη Λεωφόρο Στρατού, το 2026, δεν θα αντικρίζει τον επιμήκη όγκο του εκθεσιακού και συνεδριακού κέντρου “Ιωάννης Βελλίδης”, που σήμερα δεσπόζει στη συμβολή της με την οδό 3ης Σεπτεμβρίου, στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Αντίθετα, θα έχει ελεύθερη ανοιχτή θέα, χωρίς παρεμβολή κτηρίων, σε μια διαγώνιο ευθεία σχεδόν μισού χιλιομέτρου, ώς τις οδούς Αγγελάκη και Αλεξάνδρου Σβώλου. Το κτήριο του συνεδριακού κέντρου, με τα δεκάδες σκαλοπάτια του και τα μεταλλικά στοιχεία της πρόσοψης, γνωστό και ως “Βελλίδειο”, που στέκει εκεί επί σχεδόν 30 χρόνια (χτίστηκε επί πρωθυπουργίας πατρός Μητσοτάκη), θα έχει κατεδαφιστεί και πάνω από το υπόγειο πάρκινγκ του, το οποίο διατηρείται, θα έχει δημιουργηθεί ελεύθερος χώρος με πράσινο, που θα “διαχέεται” γύρω από τον Πύργο του ΟΤΕ και σε συνολική έκταση δεκάδων στρεμμάτων.
Ο επισκέπτης θα βαδίζει σε φαρδύτερα πεζοδρόμια και ανάμεσα σε περιποιημένα προκήπια -αφού περίπου 12,9 στρέμματα περιμετρικά του εκθεσιακού κέντρου θα δοθούν γι αυτό στον δήμο- και όταν φτάνει στα ενδότερα του “σπιτιού” των διοργανώσεων της ΔΕΘ-Helexpo ΑΕ, συνολικής έκτασης 176 στρεμμάτων, θα συναντά τα ανανεωμένα εκθεσιακά περίπτερα, στα οποία χτυπά η “καρδιά” της εκθεσιακής και συνεδριακής δραστηριότητας της Θεσσαλονίκης, αποδίδοντας στην πόλη έσοδα πολλών εκατομμυρίων ευρώ. Μετά θα καταλήγει στο σημείο που ορίζεται από τις οδούς Αγγελάκη και Εγνατία, όπου θα βρίσκεται ενώπιον μιας μικρής ξενοδοχειακής μονάδας, δυναμικότητας 120 κλινών και θα μπορεί να απολαύσει τον καφέ, τον ποτό του ή το φαγητό του σε κάποιο από τα καταστήματα που λειτουργούν εκεί ή να επισκεφτεί μια μικρή εμπορική έκθεση στον ολοκαίνουργιο χώρο πολλαπλών χρήσεων.
Κάπως έτσι εκτιμάται ότι θα μοιάζει το εκθεσιακό κέντρο της ΔΕΘ-Helexpo ΑΕ σε λίγα χρόνια από σήμερα, το 2026, όταν εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί το σχέδιο ανάπλασής του, ένα έργο που θα αλλάξει τη μορφή του κέντρου της Θεσσαλονίκης, ο προϋπολογισμός του οποίου έχει εκτιμηθεί στα 160 εκατ. ευρώ. Τα έργα που θα δώσουν υπόσταση στο πρότζεκτ εκτιμάται ότι θα μπορούσαν να αρχίσουν το 2023, αν δεν υπάρξουν γραφειοκρατικές καθυστερήσεις.
Μέχρι τις 15/4 ο διαγωνισμός. Τι άλλαξε στο master plan
Την εκτίμηση ότι ο διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την ανάπλαση του εκθεσιακού κέντρου της ΔΕΘ, στη βάση του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου (ΕΧΣ) που έχει εκπονηθεί, θα προκηρυχθεί εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου του Απριλίου, διατύπωσε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της ΔΕΘ-Helexpo AE, Τάσος Τζήκας. Αφού υπενθύμισε ότι η διοίκηση της εταιρείας έλαβε υπόψη τις παρατηρήσεις που κατατέθηκαν στη διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης για την ανάπλαση το καλοκαίρι του 2019, ενσωματώνοντας ορισμένες εξ αυτών, όπως η μεταφορά της προβλεπόμενης ξενοδοχειακής μονάδας σε άλλο σημείο, γνωστοποίησε ότι έγιναν οι εξής τρεις βασικές αλλαγές στο master plan:
*Πρώτον, θα δοθούν στον δήμο Θεσσαλονίκης περίπου 12,9 στρέμματα περιμετρικά της έκθεσης, προκειμένου να αναπτυχθούν καλύτερα τα πεζοδρόμια και τυχόν προκήπια, ώστε η προσέγγιση στη ΔΕΘ μέσω του περιβάλλοντος χώρου της να είναι αισθητικά και ουσιαστικά ευχερέστερη και ευκολότερη.
*Δεύτερον, θα παραχωρηθεί προς χρήση στην πόλη η προέκταση της Αλεξάνδρου Σβώλου ως πεζόδρομος, μέχρι το νέο εκθεσιακό κέντρο, περίπου 7,3 στρέμματα (σ.σ. ο χώρος αυτός, παρότι είναι εντός οικοδομικού τετραγώνου και παραμένει ιδιοκτησιακά στη ΔΕΘ-Helexpo, θα έχει όλα τα χαρακτηριστικά κοινόχρηστου χώρου και θα διαμορφωθεί σε μόνιμο πεζόδρομο στην περιοχή ανάπλασης)
*Τρίτον, παραχωρούνται από τη ΔΕΘ-Helexpo άλλα 10 στρέμματα στην περιοχή της οδού Αγγελάκη, τα οποία είναι ρυμοτομούμενα από τον δήμο Θεσσαλονίκης.
“‘Αρα, και με βάση ότι το 50% περίπου της έκτασης ουσιαστικά παραχωρείται προς χρήση στην πόλη, με το αστικό πάρκο, με τον πεζόδρομο, τα περιμετρικά πεζοδρόμια και τους υπόλοιπους ελεύθερους χώρους, γίνεται σαφής η επίδραση που θα έχει η ανάπλαση στο κέντρο της πόλης. Η προσέγγιση που είχαμε εξαρχής ως προς τη δημιουργία του νέου εκθεσιακού και συνεδριακού κέντρου ήταν ότι θα έπρεπε να είναι μια λύση win-win-win, δηλαδή συμφέρουσα για τη ΔΕΘ, για τον δήμο Θεσσαλονίκης και για την κοινωνία και νομίζω ότι αυτό επιτυγχάνεται με τον τρόπο που χειριζόμαστε την ανάπλαση”, υπογράμμισε.
Μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του δήμου Θεσσαλονίκης και της ΔΕΘ, στο πλαίσιο της εκτέλεσης του έργου “Μελέτη ανάπλασης ΕΧΣ Εκθεσιακού Κέντρου” θα τεθεί προς έγκριση τη Δευτέρα, κατά τη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου του κεντρικού δήμου.
“Ο συντελεστής δόμησης παραμένει ο ίδιος”
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο εκπρόσωπος των μελετητών του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου (ΕΧΣ) για την ανάπλαση της ΔΕΘ, αρχιτέκτων πολεοδόμος Τάκης Δούμας, υπενθυμίζει ότι το νέο εκθεσιακό κέντρο θα αναπτύσσεται σε τρία επιμέρους τμήματα. Το εκθεσιακό του τμήμα, στο βόρειο κομμάτι της συνολικής έκτασης των 176 στρεμμάτων, θα καταλαμβάνει την περιοχή όπου σήμερα βρίσκονται τα περίπτερα 17, 15, 18, 13, 6, 8 και θα φτάνει μέχρι κάτω απο το περίπτερο της Esso Pappas και το κτήριο του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, τα οποία προτείνεται να διατηρηθούν (όπως και το “Αλεξάνδρειο Μέλαθρον”, γνωστό ως “Παλέ ντε Σπορ”, ο Πύργος του ΟΤΕ και η τοξωτή πύλη από την πλευρά της Πλατείας της ΧΑΝΘ, σε αντίθεση με το “Βελλίδης”, που προτείνεται να κατεδαφιστεί). Ουσιαστικά θα αναπτυχθεί σε μεγάλο τμήμα της έκτασης πάνω από τον “κεντρικό” δρόμο (Νικολάου Γερμανού), που χωρίζει στα δύο την έκταση του εκθεσιακού κέντρου.
Ο ελεύθερος χώρος, συνολικής έκτασης περίπου 60 στρεμμάτων, θα αρχίζει -όπως προαναφέρθηκε- από τα βορειοανατολικά της έκτασης, από το ύψος του “Βελλιδείου”, και συνεχίζοντας προς νότια και δυτικά, θα φτάνει “αδιατάρακτος” σχεδόν μέχρι τις οδούς Αγγελάκη και Αλεξάνδρου Σβώλου, κοντά στην Πλατεία Συντριβανίου και τον εκεί σταθμό του Μετρό. Σε παρακείμενη έκταση, προς την πλευρά της Εγνατίας, προβλέπεται να ανεγερθεί το μικρό ξενοδοχείο, ύψους ώς 32 μέτρων, αλλά και διάφορα καταστήματα, π.χ. εστίασης καθώς κι ένας μικρός χώρος πολλαπλών χρήσεων. Το ξενοδοχείο επρόκειτο αρχικά να χωροθετηθεί σε διαφορετικό σημείο της έκτασης, αλλά τελικά, κατόπιν και παρεμβάσεων φορέων της πόλης, κρίθηκε -σύμφωνα με τον κ.Δούμα- σκόπιμη η μεταφορά του, ώστε ο όγκος του να μη λειτουργεί “ανταγωνιστικά” προς τοπόσημα της Θεσσαλονίκης, όπως το αρχαιολογικό και το βυζαντινό μουσείο ή το δημαρχείο.
Ερωτηθείς αν ο συντελεστής δόμησης θα αλλάξει, ο κ.Δούμας απαντά: “Ο συντελεστής δόμησης παραμένει ο ίδιος. Όση είναι η σημερινή υφιστάμενη δόμηση, τόση αναμένεται να παραμείνει. Σήμερα η συνολική υφιστάμενη δόμηση είναι 96.000 τμ., εκ των οποίων τα κτήρια που προτείνεται να διατηρηθούν είναι 4.000 τμ. Ίσως δε, μειωθεί, αν μετά τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό κριθεί ότι κάποιο ακόμη κτήριο είναι σκόπιμο να διατηρηθεί” επισημαίνει, υπενθυμίζοντας ότι το ΕΧΣ για την ανάπλαση της ΔΕΘ, που πιθανότατα θα είναι το δεύτερο που θα προχωρήσει στη χώρα, μετά από εκείνο του εμπορικού κέντρου “The Mall” στην Αττική, δεν προτείνει την κατεδάφιση κανενός κτηρίου και το τι τελικά θα γίνει με τα υπόλοιπα περίπτερα δεν είναι αντικείμενο της συγκεκριμένης μελέτης, αλλά του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, βάσει των δεδομένων του ΕΧΣ.
Υπενθυμίζει δε, ότι τα ΕΧΣ, σύμφωνα με την πρόσφατη χωροταξική και πολεοδομική μεταρρύθμιση είναι μέρος της θεσμικής εργαλειοθήκης, που διατίθεται για εφαρμογές αντίστοιχες της ανάπλασης της ΔΕΘ. Τα ΕΧΣ εγκρίνονται με Προεδρικό Διάταγμα και υπόκεινται σε Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Τα παραπάνω σημαίνουν τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή στον σχεδιασμό, σύμφωνα με τις εθνικές και ευρωπαϊκές οδηγίες. Το ΕΧΣ για την ανάπλαση της ΔΕΘ είχε ως δεδομένο του την ήδη εκδοθείσα προέγκριση για την εκπόνησή του, με την οποία ορίστηκαν οι όροι δόμησης και οι χρήσεις γης. Η μελέτη, με τρόπο επιστημονικό, προσδιόρισε τις περιοχές δόμησης και τις αδόμητες αντίστοιχα. “Δεν προτείνει την κατεδάφιση κανενός κτηρίου. Όλα τα κτήρια που φέρεται ότι είναι προς κατεδάφιση βρίσκονται εντός περιοχών δόμησης και το τι θα γίνει με αυτά είναι αντικείμενο του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού σύμφωνα με τα δεδομένα του ΕΧΣ” ξεκαθαρίζει.
Το (παλαιότερο) δίλημμα “παραμονή στο κέντρο ή μετεγκατάσταση”
Η ανάπλαση του εκθεσιακού και συνεδριακού κέντρου της ΔΕΘ, όπου τα περισσότερα περίπτερα μετρούν κάποιες δεκαετίες ζωής, κρίθηκε αναγκαία, ώστε ο εθνικός εκθεσιακός φορέας να μπορεί να ανταποκριθεί στον εντεινόμενο ανταγωνισμό τόσο εξ Αθηνών, όσο και από πόλεις του εξωτερικού, όπως η Κωνσταντινούπολη.
Σε κάποια χρονική μάλιστα, το 1999, είχε συζητηθεί η μετεγκατάστασή του εκτός του ιστορικού κέντρου της πόλης και συγκεκριμένα στη Σίνδο, ένα εγχείρημα που παρουσίαζε πολλές προκλήσεις, καθώς ο προϋπολογισμός του ήταν πολύ υψηλός (έτεινε στα 280-300 εκατ. ευρώ), ενώ θα απαιτούνταν και συμπληρωματικά έργα υποδομής. Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα άρχισε να αποδυναμώνει το πολυδάπανο αυτό σενάριο και το 2012, σε συνέχεια σχετικής μελέτης που ανέθεσε η ΔΕΘ-Helexpo ΑΕ, για να απαντήσει στο δίλημμα “παραμονή στο κέντρο ή μετεγκατάσταση;” κρίθηκε ότι η ανάπλαση του σημερινού χώρου θα ήταν πιο συμφέρουσα. “Η επιλογή της μετεγκατάστασης στη Σίνδο κρίνεται, δεδομένης της τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας, ως υψηλού κόστους, τουλάχιστον για την επόμενη δεκαετία” είχε τονιστεί τον Απρίλιο του 2012, ενώ αντίθετα η λύση της ανάπλασης του υφιστάμενου εκθεσιακού κέντρου, με την παράλληλη δημιουργία ελεύθερου χώρου- πάρκου, αναδεικνυόταν ως η προσφορότερη επιλογή στον μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Σε συνέχεια εκείνης της μελέτης και σε συνεργασία με το ΑΠΘ καταρτίστηκε πρόταση χωροθέτησης, που προεγκρίθηκε από το αρμόδιο υπουργειο το 2017. Περίπου δύο χρόνια πριν, τον Φεβρουάριο του 2018, άρχισε η εκπόνηση του ΕΧΣ._
Αλεξάνδρα Γούτα
