Αντίκτυπο και στη νεοφυή επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα εκτιμάται ότι θα έχει η πανδημία του κορονοϊού COVID-19, δημιουργώντας ενδεχομένως προβλήματα στη ροή επενδυτικών κεφαλαίων, στο λεγόμενο «funding runway» και την απασχόληση για startups σε συγκεκριμένους κλάδους, αλλά και διανοίγοντας νέους δρόμους, με προοπτική εκθετικής ανάπτυξης, για άλλες.
«Ένα πρόβλημα που απασχολεί τις νεοφυείς επιχειρήσεις (startups) τις ημέρες που διανύουμε είναι αυτό του runway (σ.σ. με τον όρο αυτό δηλώνεται ο αριθμός των μηνών που μια εταιρεία μπορεί να παραμείνει σε λειτουργία, προτού εξαντληθούν τα διαθέσιμα κεφάλαια)», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επιχειρηματίας στον χώρο της υψηλής τεχνολογίας Δημήτρης Κουρτέσης, συνδιοργανωτής των «Open Coffee Thessaloniki» και εταίρος στην «Ideas Forward».
Δεδομένου δε ότι το ποσοστό των εταιρειών που θα λάβουν χρηματοδότηση, εφόσον έχουν κάνει μια πρώτη επαφή με επενδυτή, είναι περίπου 1% ακόμα και σε «ομαλές» συνθήκες, αναδεικνύεται το μέγεθος του προβλήματος που μπορεί να αντιμετωπίσουν πολλές startups.
«Είναι αβέβαιο για τις startups που έχουν ποντάρει στην ύπαρξη βελτιωμένου επενδυτικού κλίματος και στη σταδιακή ωρίμανση της ιδέας τους, αν θα καταφέρουν αυτή τη στιγμή να προσελκύσουν επενδυτές πρόθυμους να τοποθετήσουν κεφάλαια σε εταιρείες με υψηλό ρίσκο και υψηλή απόδοση», σημειώνει ο Δημήτρης Κουρτέσης και προσθέτει: «Ενδέχεται λοιπόν οι startups να δυσκολεύονται να αντλήσουν κεφάλαια από επενδυτές μέσα στον επόμενο χρόνο κι αυτό θα είναι μεγάλο πρόβλημα για τις εταιρείες που δεν βασίζονται σε αύξηση εσόδων (για να αναπτυχθούν), αλλά σε εξωτερικά κεφάλαια».
Κίνδυνος για νέο «brain drain»;
Συμπληρώνει ότι ο κίνδυνος είναι οι εταιρείες αυτές να σταματήσουν την προσπάθεια και έτσι να προκύψει νέο «brain drain» στην Ελλάδα. Πού, όμως, θα μπορούσαν να μεταναστεύσουν τα άτομα εξαιρετικά υψηλής εξειδίκευσης, που σήμερα στελεχώνουν τις ελληνικές startups, αφού η κρίση δεν είναι εθνική, αλλά απλώνεται σε όλον τον πλανήτη; «Θα πάνε όπου θα μπορέσουν να ανακάμψουν πιο γρήγορα», λέει χαρακτηριστικά και προσθέτει ότι οι ελληνικές startups πρέπει να στηριχθούν πριν πέσουν.
«Πιστεύω πως χρειάζεται να αναληφθεί το βάρος της μισθοδοσίας εργαζομένων, που έχουν τεθεί αναγκαστικά σε προσωρινή αργία ή εργάζονται με μερική απασχόληση λόγω έλλειψης αντικειμένου. Πρόκειται για εξαιρετικά εξειδικευμένο προσωπικό, που αν φύγει, πού θα ξαναβρεθεί; Χρειάζεται επίσης να γίνει γενναία περικοπή των ασφαλιστικών εισφορών για όσο διάστημα χρειαστεί και να ενισχυθεί η ρευστότητα των startups με εγγύηση του κράτους, άτοκα ή με εξαιρετικά χαμηλό επιτόκιο και με κριτήριο όχι την κερδοφορία, αλλά τον τζίρο της προηγούμενης χρήσης ή τις δαπάνες, π.χ., για έρευνα και ανάπτυξη», επισημαίνει.
Τελικά θέλουμε καινοτόμες startups στην Ελλάδα;
Όπως εξηγεί, η κρίση της πανδημίας ίσως αποτελεί και μια αφορμή για να καταλήξουμε στο αν θέλουμε ή δεν θέλουμε τις startup στην Ελλάδα: «Χρειάζεται πολύ μεγάλη επένδυση στο χτίσιμο μιας startup, πριν φανεί αν το επιχειρηματικό μοντέλο είναι βιώσιμο. Αυτό σημαίνει ότι για μεγάλο διάστημα μια startup βρίσκεται “στο κόκκινο”. Αν λοιπόν θέλουμε startups στην Ελλάδα, χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι όταν τις αξιολογούμε για δανεισμό δεν μπορούμε να χρησιμοποιούμε τα ίδια κριτήρια με έναν φούρνο ή ένα ξενοδοχείο. Τις startups τις ενδιαφέρει να μεγαλώσουν πολύ γρήγορα και άρα συχνά θυσιάζουν την κερδοφορία τους για να αναπτυχθούν και να διευρύνουν την πελατειακή τους βάση. Άρα η κερδοφορία δεν μπορεί να είναι κριτήριο, όταν αξιολογούνται για δανεισμό», επισημαίνει, προσθέτοντας ότι χρειάζεται σχετική νομοθετική πρωτοβουλία.
Ανάμεσα στην ευκαιρία και την καταστροφή
«Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που ζούμε, για άλλους αποτελεί ευκαιρία και για άλλους καταστροφή, κάποιοι θα βγουν κερδισμένοι και άλλοι πλήττονται δραματικά», επισημαίνει ο Αντώνης Ηλίας, συντονιστής του οικοσυστήματος καινοτομίας της Θεσσαλονίκης, ΟΚ!Thess. Ενδεικτικά αναφέρει ότι το πλήγμα στον τουρισμό αναμένεται να είναι μεγάλο και άρα η προβλεπόμενη βύθιση του κλάδου εκτιμάται ότι θα συμπαρασύρει τις πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις, που λειτουργούν υποστηρικτικά στον τουρισμό.
Στην εκπαίδευση, αντίθετα, η προοπτική διαφαίνεται θετική. «Εδώ, αν μια startup έχει, π.χ., 1000 πελάτες, που σε κανονικές συνθήκες θα τους έκανε 1200 τον επόμενο χρόνο και 1300 τον μεθεπόμενο, τώρα μέσα σε έναν μήνα μπορεί να τους κάνει 50.000. Οι startups είναι εξ ορισμού ευέλικτες και ευπροσάρμοστες και μπορούν γρήγορα να βρουν τη νέα θέση τους και να καλύπτουν ανάγκες. Οι suppliers (προμηθευτές) π.χ., συχνά δεν θα μπορέσουν να καλύψουν άμεσα μια αύξηση ζήτησης από το 1000 στο 50000, οπότε δημιουργούνται νέοι παίκτες στο supply side», παρατηρεί.
Αντίστοιχα, στο κομμάτι της εξεύρεσης κεφαλαίων θεωρεί ότι κάποιες επενδύσεις θα προχωρήσουν στη νέα αυτή κατάσταση, ίσως και ταχύτερα, ενώ άλλες θα λιμνάσουν. «Στις νέες τεχνολογίες π.χ., υπάρχουν ευκαιρίες και δημιουργούνται αμεσότερα προϋποθέσεις, που σε άλλες συνθήκες δεν θα υπήρχαν τόσο γρήγορα. Το μεγάλο πρόβλημα είναι οι εταιρείες που έχουν ήδη σηκώσει χρήματα και τώρα χάνουν αντικείμενο. Αυτές πρέπει να στηριχθούν ξανά», λέει.
Startups: εμπνέοντας τους μεγάλους εν μέσω κρίσεων
Οι startups είναι μαθημένες στο …χάος, αφού «μεγαλώνουν» σε συνθήκες αβεβαιότητας για τον/την επιχειρηματία. Τι έχουν μάθει οι startupers, που μπορεί να φανεί χρήσιμο στις μεγάλες επιχειρήσεις, αλλά και στον κάθε επαγγελματία, σε περίοδο πανδημίας;
«Το βασικό σε μια startup είναι πως λειτουργεί πράγματι σε καθεστώς αβεβαιότητας. Έτσι, αν και υποθέτει ότι ένα επιχειρηματικό μοντέλο μπορεί ενδεχομένως να δουλέψει, δεν θεωρεί τίποτα δεδομένο», επισημαίνει ο Δημήτρης Κουρτέσης. Οτιδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί ως δεδομένο, συμπληρώνει, η startup το βάζει υπό εξέταση, μπαίνει στη διαδικασία να ανακαλύψει εκ νέου ακόμα και τα βασικά, να αναρωτηθεί για αυτά, για την πρόταση αξίας που προσφέρει στον πελάτη της.
«Με πνεύμα ανακάλυψης πρέπει να μιλήσεις με την άλλη πλευρά και να δεις αν αυτό που έχεις να προσφέρεις είναι υψηλής προτεραιότητας για τον πελάτη. Αν δεν είναι, τότε χρειάζεται να κάνεις ένα βήμα πίσω, στο στάδιο του σχεδιασμού. Σε περιβάλλον υψηλής αβεβαιότητας, όπως αυτό της πανδημίας, δεν μπορούμε να θεωρούμε τίποτα δεδομένο, απλά κάνουμε υποθέσεις προς επιβεβαίωση ή απόρριψη. Αν λοιπόν μπορούν να συνεισφέρουν κάτι οι startups σε επίπεδο νοοτροπίας τις μέρες αυτές είναι το ότι λειτουργούν με διερευνητικό πνεύμα, τα θέτουν όλα διαρκώς υπό εξερεύνηση και αμφισβήτηση κι έχουν ανακαλύψει ότι δεν μπορούμε να δουλέψουμε με εικασίες, αλλά μόνο με αντικειμενικά στοιχεία», υποστηρίζει.
Αντανακλαστικά «ασπίδα» και απέναντι στον ιό
Προσθέτει ότι η ταχύτητα ανταπόκρισης και προσαρμογής στις εξελίξεις είναι ένα ακόμα δυνατό στοιχείο των startups, κάτι που έγινε σαφές και στην τρέχουσα κρίση. «Στις 21 Μαρτίου μια ομάδα από 20 startupers κι επιστήμονες της Θεσσαλονίκης συμμετείχαμε σε μια μεγάλη βιντεοκλήση για να συζητήσουμε πώς θα μπορούσαμε να προσφέρουμε προστατευτικές ασπίδες προσώπου σε όσους δίνουν τη μάχη για την αντιμετώπιση του κορονοϊού κι έτσι προέκυψε η νέα εθελοντική δράση “COVID-19 Response Greece”. Τη Δευτέρα 23/3 συναντήσαμε τον διοικητή του ΑΧΕΠΑ, Π. Παντελιάδη, με πρωτότυπα από δύο διαφορετικά σχέδια ασπίδων. Την Πέμπτη 26/3 διαθέσαμε 5000 ασπίδες μαζικής παραγωγής και ο αριθμός έχει φτάσει σήμερα στις 12.000», σημειώνει ο Δημήτρης Κουρτέσης.
Εσαεί εξερευνήτριες
Ο Αντώνης Ηλίας παρατηρεί ότι αυτές τις μέρες και οι μεγάλες επιχειρήσεις χρειάζεται να εμπνευστούν από τις startups. «Στην περίπτωση πχ, της εσωτερικής διαχείρισης ανθρώπινων πόρων, ακόμα και οι μεγάλες επιχειρήσεις δεν μπορούν πια να πάνε αργά και “by the book”. Π.χ., ένα μέρος του προσωπικού ενδέχεται να χρειαστεί να στελεχώσει ομάδες, που θα ασχολούνται εσωτερικά με τα νέα δεδομένα για να παράγει στρατηγική και να προσαρμόζει το πλάνο της εταιρείας αναλόγως εξελίξεων», σημειώνει.
«Οι startups», προσθέτει, «βρίσκονται σε διαρκή αναζήτηση του βέλτιστου επιχειρηματικού μοντέλου, βλέπουν τι λειτουργεί κάθε φορά, κάτι που μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Επίσης διακρίνονται για το drive (παρακίνηση) τους και αυτό πρέπει να το αποκτήσουν και οι μεγάλες εταιρείες».
Αλεξάνδρα Γούτα
