Οκτώ συνθέτες από την Ευρώπη, ένα μουσικό σύνολο με έδρα τη Θεσσαλονίκη και η νέα τεχνολογία συνέπραξαν για τη χάραξη μιας περιπατητικής διαδρομής στο κέντρο της πόλης και ταυτόχρονα μιας εμπειρίας σύγχρονης μουσικής που διαχέεται από εμβληματικά μνημεία.
Με την εφαρμογή (app) “My City, My Sounds” και με ακουστικά η περιπλάνηση στην πόλη με τον Λευκό Πύργο, την Πλατεία Ναυαρίνου, την Αψίδα του Γαλερίου (Καμάρα), την Παναγία Αχειροποίητο, την Αγία Σοφία, τη Ρωμαϊκή Αγορά, την Πλατεία Αριστοτέλους και το Λιμάνι της Θεσσαλονίκης να διηγούνται τις δικές τους μουσικές ιστορίες αποκτά μία νέα διάσταση.
Ο ηχητικός περίπατος στη Θεσσαλονίκη, Soundscapes Compositions είναι ένα πρότζεκτ, μια καλλιτεχνική δράση της Στέγης Γραμμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση με στόχο έρθει το κοινό σε επαφή με τη σύγχρονη μουσική.
“Η ιδέα ήταν πως μπορούμε να διεγείρουμε την περιέργεια του κοινού να ακούσει σύγχρονη σύνθεση σε ένα χώρο, όχι συναυλιακό δίνοντας σε συνθέτες την ευκαιρία να πειραματιστούν με το τι σημαίνει να γράψουν μία μινιατούρα τριών λεπτών για ένα συγκεκριμένο μνημείο” εξήγησε ο Χρήστος Καρράς, εκτελεστικός διευθυντής και υπεύθυνος τομέα Μουσικής της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση στην πρώτη παρουσίαση του Soundscapes Compositions.
Μαζί με το dissonArt ensemble, ένα από τα κορυφαία σύνολα σύγχρονης μουσικής, μία προοδευτική ομάδα μουσικών, όπως τη χαρακτήρισε ο κ. Καρράς, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση ανέθεσε σε οκτώ δημιουργούς να συνθέσουν μουσική για τα οκτώ μνημεία της Θεσσαλονίκης.
“Δεν είναι προγραμματική μουσική, είναι περισσότερο μία αίσθηση του χώρου, πως οι συνθέτες τον αντιλαμβάνονται και η ιδέα της ακρόασης στον συγκεκριμένο χώρο” είπε ο κ. Καρράς.
Η Θεσσαλονίκη είναι μία πόλη που προσφέρεται για περπάτημα και πολιτιστική ανακάλυψη και θεωρήσαμε ότι μία τέτοια εφαρμογή θα ήταν όμορφο να λειτουργήσει εδώ, τόνισε προσθέτοντας ότι αυτή τη διαδρομή μπορεί να την κάνει κάποιος οποτεδήποτε, είτε στις 2 τα ξημερώματα, είτε στις 6 το πρωί καθώς δεν είναι εξαρτημένος από το εσωτερικό των μνημείων και το ωράριο λειτουργίας τους.
“Η εφαρμογή “My City, My Sounds” φέρνει την εμπειρία της σύγχρονης μουσικής μαζί με πάρα πολλά άλλα στοιχεία, ιστορικά, αρχιτεκτονικά, στοιχεία της ανθρωπογεωγραφίας της πόλης, όλα αυτά μπλέκονται σε κάτι που εμπλουτίζει τη μουσική εμπειρία. Ενδεχομένως εμπλέκει ένα κοινό που μπορεί να έλκεται από αυτά και όχι άμεσα από τη σύνθεση και έτσι να γεννηθεί περιέργεια για τη σύγχρονη μουσική, που είναι απώτερος στόχος του πρότζεκτ” τόνισε.
Τα κομμάτια των συνθετών, τα οποία ακούγονται στον ηχητικό περίπατο ηχογραφήθηκαν από το dissonArt ensemble, που ιδρύθηκε στις αρχές του 2005 στη Θεσσαλονίκη με σκοπό τη διάδοση της μουσικής πρωτοπορίας, τόσο στην Ελλάδα όσο πέρα από τα σύνορά της.
“Είχε πολύ ενδιαφέρον το πρότζεκτ γιατί συνδέει την πόλη, στην οποία εδρεύουμε με τον κόσμο. Στη σύγχρονη μουσική είναι πολύ ενδιαφέρον στοιχείο η πανσπερμία αισθητικών, πάντα έχουμε αγωνία για το έργο που θα έρθει, πως προσεγγίζει μία συγκεκριμένη κατάσταση και υπάρχουν τρομερές διαφοροποιήσεις” είπε ο Θόδωρος Πατσαλίδης, μέλος του μουσικού συνόλου διευκρινίζοντας ότι δεν υπάρχουν δύο έργα μεταξύ των οκτώ που μοιάζουν, είναι καθαρά διαφορετικές προσεγγίσεις.
Η ηχογράφηση, όπως τόνισε, ήταν μία πρόκληση, καθώς το μουσικό σύνολο είχε οκτώ τόσο διαφορετικού χαρακτήρα έργα και έπρεπε να βρει έναν φυσικό ήχο που να αναδεικνύει όλες τις ιδιαιτερότητες της σύγχρονης μουσικής, η οποία έχει εξελίξει τον ήχο και την αισθητική του τα τελευταία 70 χρόνια πάρα πολύ, με χρήση των μουσικών οργάνων όχι με τον κλασσικό τρόπο και με συνθέτες να ψάχνουν μία γλώσσα δημιουργίας νέων ηχοχρωμάτων. Η φύση της μουσικής είναι αφαιρετική οπότε όλη αυτή η ποικιλία των χρωμάτων και των προσεγγίσεων δίνει ακόμη μεγαλύτερη ελευθερία στον ακροατή να την περάσει μέσα από το δικό του πρίσμα, ανέφερε.
Πλατεία Ναυαρίνου, Ροτόντα και Αγία Σοφία
Η Μαριάνθη Παπαλεξανδρή-Αλεξανδρή από τη Θεσσαλονίκη, η οποία εργάζεται μεταξύ ΗΠΑ και Ελβετίας και ανέλαβε να συνθέσει τον ήχο για την Πλατεία Ναυαρίνου επισκέφθηκε τον χώρο το καλοκαίρι.
Στο “Square” διερευνά τους μικροήχους εντός των υλικών μέσω της σωματικής αλληλεπίδρασης για να δημιουργήσει ελάχιστους, πλην όμως περίπλοκους οργανικούς ήχους και υφές.
“Προσπάθησα να δω αυτό τον χώρο, ο οποίος ήταν οικείος για μένα με μία καινούρια ματιά. Είναι ένας χώρος – κράμα, αρχαιολογικού τόπου και της σύγχρονης πόλης” τόνισε. Ήθελε, όπως σημείωσε, να ανταποκριθεί σε αυτό το κάλεσμα με μία λιτότητα και κατασκεύασε ένα μουσικό όργανο από πολύ απλά υλικά, από τέσσερα χαρτόνια που χρησιμοποιούν οι αρχιτέκτονες και ένα σκοινί. Οι μουσικοί τραβάνε το σχοινί και δημιουργείται τριβή και η επιφάνεια ενισχύει ακουστικά τον ήχο της τριβής. Η τριβή του σκοινιού ανταποκρίνεται στην τριβή των αρχαίων μνημείων που έχουν αλλάξει κατά καιρούς, είπε.
Η Χριστίνα Αθηνοδώρου, συνθέτρια και μαέστρος από την Κύπρο κλήθηκε να συνθέσει με σημείο αναφοράς τη Ροτόντα. “Είναι ένα πολύ σημαντικό μνημείο και όταν το επισκέφθηκα ξεκίνησα με στρατηγική να ηχογραφήσω ήχους και να κάνω μετρήσεις μέσα στο μνημείο. Είχα ακούσει για την αντήχηση και πράγματι όταν έφθασα είδα ότι έχει πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία μαθηματικού τύπου, που μπορούν να μεταφραστούν μουσικά” ανέφερε η συνθέτρια.
Ωστόσο εξήγησε ότι όλα άλλαξαν όταν βγήκε έξω και άκουσε έναν εκκωφαντικό θόρυβο. “Γύρισα πάνω και είδα χελιδόνια να πετούν γύρω γύρω. Όλα τα υπόλοιπα τα ξέχασα και είπα αυτό ήθελα, αυτό έψαχνα. Οι ήχοι λειτούργησαν σαν ερεθίσματα και προέκυψε το μουσικό κομμάτι “Erot(onde)as”. Είναι ο έρωτας, είναι το κύμα, οι πολύ ψηλές συχνότητες από το πέταγμα των χελιδονιών σαν ερωτήσεις που έπρεπε να απαντηθούν, ίσως οι απαντήσεις που έλαβα μετά την αναζήτηση, συνθετικά έχουν βρεθεί όλα αυτά τα στοιχεία στο κομμάτι ως αρμονική σύνθεση αντιθέσεων, είπε η Χριστίνα Αθηνοδώρου προσθέτοντας ότι κάθε μουσική φράση καταλήγει σε αντήχηση.
Το μουσικό κομμάτι για την Αγία Σοφία ανέλαβε να συνθέσει ο Μιχάλης Παρασκάκης, συνθέτης και ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του νέου μουσικού συνόλου TETTTIΞ.
Εξέλαβα τον χώρο μέσα και έξω ως παλίμψηστο, ως μνημείο που η χρήση του έχει αλλάξει πολλές φορές. Δεν έλαβα υπόψη ήχους ήθελα να μπω στο ιστορικό και οπτικό πλαίσιο γύρω και το κομμάτι έχει να κάνει με τα επίπεδα δεν πέφτουν, υπογράμμισε ο συνθέτης.
Ο τίτλος της σύνθεσης toonbrood προέρχεται από την ταμπέλα άρτος προθέσεως που αντίκρισε εντός του ναού και από την ολλανδική λέξη για το πρόσφορο, αλλά δηλώνει επίσης τους μεταβαλλόμενους και επαναλαμβανόμενους τόνους – toon: τόνος, brood: ψωμί.
Η σύνθεση για το Λιμάνι Θεσσαλονίκης με τίτλο The Port of Thessaloniki είναι της Καρόλα Μπάουκχολτ από τη Γερμανία, στην πλατεία Αριστοτέλους ακούγεται το κομμάτι του Σιμόνε Μόβιο από την Ιταλία με τίτλο Incanto XXI. Για τη Ρωμαϊκή Αγορά συνέθεσε ο Νιλς Ρένσχολντ από τη Δανία το “Las Incantadas” (Οι Μαγεμένες) και ο Ναός της Παναγίας Αχειροποίητου αποτέλεσε έμπνευση να συνθέσει ο Λάμπρος Πηγούνης το The Time That Space Forgot, το οποίο ηχογραφήθηκε με την τεχνική binaural recording (αμφιωτική ηχογράφηση) έτσι ώστε αυτό που ακούει κάποιος από ακουστικά να προσομοιάζει στη φυσική λήψη του ήχου. “The Tower Window Towards the Sea” είναι η σύνθεση της Χουιχούι Τσενγκ από την Κίνα για τον Λευκό Πύργο.
Σήμερα στις 9 το βράδυ το μουσικό σύνολο dissonART θα παίξει σε ζωντανή εκτέλεση τις επτά συνθέσεις (εκτός του Λάμπρου Πηγούνη, που είναι ειδικά για ηχογράφηση) εμπνευσμένες από τα επτά σημεία ενδιαφέροντος μέσα στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Η συναυλία των dissonArt φιλοξενείται στο Λιμάνι στην Αποθήκη Δ΄, εντάσσεται στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα των 54ων Δημητρίων και αποτελεί μια συνεργασία της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση με τον Δήμο Θεσσαλονίκης.
Η εφαρμογή “My City, My Sounds” που δημιουργήθηκε αρχικά από το ZKM/ Κέντρο για την Τέχνη και την Τεχνολογία των Μέσων στη Καρλσρούη και αναπτύχθηκε από τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση για τη Θεσσαλονίκη είναι διαθέσιμη για λειτουργικό IOS και μέσα από την ιστοσελίδα mycity-mysounds.zkm.de.
Η δράση υλοποιείται στο πλαίσιο του δικτύου Interfaces, που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κ.Γιαννίκη
