Στις άγνωστες πτυχές της ιστορίας του Ελληνισμού, και συγκεκριμένα εκείνες που αφορούν τη σοβιετική και αντισοβιετική ποίηση των Ελλήνων της ΕΣΣΔ κατά τον Μεσοπόλεμο, αναφέρθηκε ο Δρ. Σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), μιλώντας σε εκδήλωση που διοργάνωσε ο Σύλλογος Αποφοίτων Φιλοσοφικής Σχολής Α.Π.Θ. «Φιλόλογος» στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης.
Σύμφωνα με τον ιστορικό, κατά τον Μεσοπόλεμο, αρκετοί Έλληνες της Σοβιετικής Ένωσης ασχολήθηκαν με την ποίηση, είτε ευθυγραμμιζόμενοι με τη σοβιετική ιδεολογία είτε εκφράζοντας αντίθεση σε αυτήν. «Ήταν μία πλήρης κοινωνία που είχε μια ανάπτυξη και διέθετε οράματα και μέλλον. Σε καμία περίπτωση δεν ήταν μια περιθωριακή μειονότητα», ανέφερε.
«Οι Έλληνες της Σοβιετικής Ένωσης αποτελούν μια ξεχωριστή περίπτωση εθνοτικής κοινότητας, η οποία επηρεάστηκε βαθιά από τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες του Μεσοπολέμου», τόνισε χαρακτηριστικά. Όπως επισήμανε, «στη διάρκεια του Μεσοπολέμου, οι Έλληνες της ΕΣΣΔ βρέθηκαν σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας τους».
Ο κ. Αγτζίδης αναφέρθηκε ειδικότερα στο έργο του μαριουπολίτη ποιητή, ελληνικής καταγωγής, Γκεόργκι Κοστοπράβ, που το 1937 εκτελέστηκε από τους μπολσεβίκους. Η Νάντια Τσαπνή, πρώην αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας, διάβασε τα ποιήματα του Κοστοπράβ, ο οποίος είχε υπηρετήσει με ψυχή και σώμα το όραμα των μπολσεβίκων, αν και είχε τραγικό τέλος.
Σύμφωνα με τον κ. Αγτζίδη, οι Έλληνες που ταυτίστηκαν με τη σοβιετική ιδεολογία έγραψαν ποίηση με σκοπό την προώθηση της σοσιαλιστικής προπαγάνδας. Τα βασικά τους θέματα «αφορούσαν τα εργατικά ιδεώδη, την αδελφοσύνη των λαών και τη δίκαιη κοινωνία». Η γλώσσα που χρησιμοποιούσαν ήταν λιτή και κατανοητή, γράφοντας στην ποντιακή διάλεκτο και στην απλή δημοτική ελληνική γλώσσα που είχε καθιερωθεί το 1926.
Ποιήματα δημοσιεύονταν σε ελληνόγλωσσες σοβιετικές εφημερίδες όπως ο «Κόκκινος Καπνάς» και η «Πράβντα των Ελλήνων» (1932-1937).
Η τελική καταστροφή του Ελληνισμού από τον Σταλινισμό, έγινε με την εξόντωση του μεγαλύτερου μέρους της διανόησης και την αποσάρθρωση της κοινωνικής του δομής. «Η σοβιετική ποίηση συνδέθηκε με την προσπάθεια αφομοίωσης των μειονοτήτων και την προώθηση μιας κοινής σοσιαλιστικής ταυτότητας», ενώ η αντισοβιετική ποίηση αποτέλεσε προσπάθεια διατήρησης της εθνοτικής ταυτότητας και καταγραφής της καταπίεσης.
Οι ποιητές έγραφαν με συμβολισμό και υπαινιγμούς, προσπαθώντας να αποφύγουν τη λογοκρισία, και πολλά ποιήματα γράφτηκαν από εξόριστους ή μέλη της ελληνικής διασποράς στη Σιβηρία.
«Η σοβιετική και αντισοβιετική ποίηση των Ελλήνων της ΕΣΣΔ αποτελεί σήμερα πολύτιμη μαρτυρία μιας εποχής γεμάτης αντιφάσεις», τόνισε ο κ. Αγτζίδης, προσθέτοντας ότι «η ποίηση αυτή διατηρεί τη φωνή αυτών των ανθρώπων ζωντανή και μας υπενθυμίζει τις τραγικές συνέπειες της ιδεολογικής πόλωσης και της πολιτικής καταπίεσης».
