Στη φυλή Τιχούνα, στα βάθη της κολομβιανής Αμαζονίας, το πέρασμα ενός κοριτσιού στο επόμενο στάδιο, αυτό της γυναίκας, κάθε άλλο παρά ένας τυχαίος σταθμός ζωής είναι. Μια ολόκληρη τελετή στήνεται γύρω απ’ αυτό, με «πρωταγωνίστρια» μια μάσκα, απ’ αυτές που στους αρχαίους πολιτισμούς κατείχε πάντα σημαντική θέση και γινόταν το «όχημα» για να ταξιδέψεις από έναν κόσμο σ’ έναν άλλον.
Μια τέτοια μάσκα, απαλλαγμένη από περιττά φτιασίδια αλλά καθόλα επιβλητική μέσα στην απλότητά της, ταξίδεψε χθες το απόγευμα ως την οδό Αγίου Μηνά, στη Θεσσαλονίκη, όπου έξω από το Εβραϊκό Μουσείο, ο Πεπ Μπελτράν αφηγήθηκε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ την ιστορία της, προτού αρχίσει να περιστοιχίζεται από δεκάδες παιδιά με τους γονείς τους που θέλησαν να παρακολουθήσουν το εργαστήριο κατασκευής μασκών της Λατινικής Αμερικής που έστησε στον μικρό πεζόδρομο ο ίδιος και η Πετρίνα Βάσσου.
Το εργαστήριο ήταν μια από τις πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις που πλαισίωσαν τα χθεσινά εγκαίνια του Ινστιτούτου Θερβάντες στη Θεσσαλονίκη, το οποίο θα προσφέρει μαθήματα ισπανικών και θα διοργανώνει δράσεις με στόχο -μεταξύ άλλων- τη διάδοση της σεφαραδίτικης κληρονομιάς της πόλης.
Η μάσκα της φυλής Τιχούνα, μαζί με άλλες ιβηροαμερικανικές μάσκες, αποτελούν κομμάτι του Περιπλανώμενου Μουσείου των Πολιτισμών και χθες μοιράστηκαν την ιστορία τους σε όλους όσοι κοντοστάθηκαν για να την ακούσουν. «Αυτή είναι μια μάσκα από τη φυλή Τιχούνα της κολομβιανής Αμαζονίας. Είναι μια γυναικεία μάσκα. Χρησιμοποιείται κατά την τελετή του περάσματος ενός κοριτσιού στην ενήλικη εκδοχή του εαυτού του. Ξεκινάει από μια φυσιολογική αλλαγή στο σώμα του κοριτσιού, που είναι η πρώτη περίοδος. Αυτή η βιολογική αλλαγή, όμως, δεν είναι η μόνη που αλλάζει μια κοπέλα σε γυναίκα, αλλά είναι η στιγμή κατά την οποία πιο μεγάλες γυναίκες παίρνουν τις μικρότερες στη ζούγκλα κι εκεί τους μεταδίδουν τη γνώση: ό,τι ξέρουν για τα αστέρια και τον ουρανό, ό,τι ξέρουν για τα θεραπευτικά φυτά, για τα ζώα, τη φυλή τους», εξηγούσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Πεπ Μπελτράν, υπογραμμίζοντας πως «είναι αυτή η γνώση που αλλάζει τον άνθρωπο, τον ενηλικιώνει καθώς παίρνει από εκεί και πέρα την ευθύνη να μεταφέρει όσα έμαθε στην επόμενη γενιά».
Ένα διαφορετικό μουσείο με εκθέματα – φορείς μνήμης
Το Περιπλανώμενο Μουσείο των Πολιτισμών έχει ως σκοπό του την ευαισθητοποίηση σε ζητήματα πολυπολιτισμικότητας, ανέφερε ο Πεπ Μπελτράν, τονίζοντας πως στον εικονικό σημερινό κόσμο που «ζει» μέσα από οθόνες αφής, αντιπροτείνουμε την ανάκτηση του χαμένου συναισθήματος μέσα από την επαφή μας με το αυθεντικό αντικείμενο.
«Μας ενδιαφέρουν τα αντικείμενα όχι τόσο ως ένα κομμάτι καλλιτεχνικό ή αισθητικό όσο ως φορέας μνήμης. Γιατί μέσα από αυτό μπορείς να δεις τον άνθρωπο και την κοσμοθεωρία του. Πώς βλέπει, δηλαδή, τον κόσμο», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Η μάσκα της φυλής Τιχούνα μαζί με τις υπόλοιπες με τα έντονα χρώματα, από διάφορες γωνιές της Λατινικής Αμερικής, ήταν σίγουρα μια από τις ατραξιόν των χθεσινών πολιτιστικών εκδηλώσεων, όπως επίσης το εργαστήριο ρυθμού-και μετέπειτα ο χορός- φλαμένκο με τη Λεονόρ Λεάλ και «Το καφέ του Αβραάμ Μασλούμ» (θέατρο σκιών) με τον Χρήστο Στανίση.
