«Η ασφάλεια των τροφίμων είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για να υπάρχει επάρκεια τροφίμων για όλους τους ανθρώπους πάνω στη Γη. Αποτελεί βασικό συστατικό για τη μείωση της φτώχειας και την αειφόρο ανάπτυξη. Κίνδυνοι από τα τρόφιμα θα υπάρχουν πάντα, αλλά υπάρχουν τρόποι να τους αντιμετωπίσουμε και το σημαντικότερο να τους προλάβουμε». Με τη διαπίστωση αυτή άνοιξε στις Σέρρες την ομιλία του ο καθηγητής τοξικολογίας Δρ. Maged Younes, προσκεκλημένος του 1ου ΓΕΛ Σερρων, προκειμένου να μιλήσει με θέμα: «Τρόφιμα, χημικά και κίνδυνοι για την υγεία μας. Μύθοι και πραγματικότητες. Ο ρόλος των διεθνών οργανισμών WHO, FAO, EFSA, ECHA».
Ο Δρ. Younes, ένας από τους πιο διακεκριμένους ακαδημαϊκούς επιστήμονες σήμερα διεθνώς στα θέματα ασφάλειας τροφίμων, με μακρόχρονη καριέρα στην τοξικολογία και την αξιολόγηση των κινδύνων στον άνθρωπο, μίλησε ενώπιων ενός πολυπληθούς ακροατηρίου. Είχε την ευκαιρία να συζητήσει με πολλούς από τους παραβρισκόμενους πάνω σε θέματα που σχετίζονται με τους κινδύνους που διατρέχει σήμερα ο άνθρωπος από την κατανάλωση μη ασφαλών τροφίμων.
Με μακρά εμπειρία στον ακαδημαϊκό και ερευνητικό τομέα αλλά και σε διεθνείς ορφανισμούς του ΟΗΕ σε τμήματα που σχετίζονται με την ασφάλεια των τροφίμων (WHO, FAO, UNEP) ο Δρ. Younes αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στα χαρακτηριστικά και τους παράγοντες που καθιστούν ασφαλές ένα τρόφιμο, στον ρόλο που διαδραματίζουν σήμερα οι διεθνείς οργανισμοί, σε περιστατικά επιμολυσμένων τροφίμων που αφύπνισαν τη διεθνή κοινότητα και οδήγησαν σε λήψη αποφάσεων, αλλά και στις ευθύνες που έχουμε όλοι ως καταναλωτές.
Με την ιδιότητα σήμερα του πρόεδρου του πάνελ επιστημόνων για τα πρόσθετα τροφίμων και αρωματικών ουσιών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Τροφίμων (EFSA), είναι υπεύθυνος για την αξιολόγηση των κινδύνων που προκαλούνται από ουσίες όπως διοξίνες, νιτρώδη άλατα, πρόσθετα και αρωματικές ουσίες στα τρόφιμα που καταναλώνει καθημερινά ο μέσος άνθρωπος.
Κανόνες για ασφαλή τρόφιμα
«Έχουμε οξείς και χρόνιους κινδύνους από τα τρόφιμα» επισήμανε ο καθηγητής και πρόσθεσε: «μπορεί ο άνθρωπος να καταναλώσει ένα τρόφιμο που είναι μόνο για μία μέρα δηλητηριασμένο, αλλά μπορεί να καταναλώνει και τρόφιμα που είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα δηλητηριασμένα, λόγω των συστατικών που περιέχουν, και να καταλήξει έτσι ο καταναλωτής να έχει μία χρόνια ασθένεια που προέρχεται από την πολυετή χρήση του συγκεκριμένου τροφίμου. Βασικές αρχές για ασφαλή τρόφιμα, είναι τα καθαρά χέρια, να μαγειρεύουμε τα τρόφιμα στη σωστή θερμοκρασία και στη σωστή διάρκεια. Είναι πολύ σημαντικό το τελευταίο γιατί τα επικίνδυνα βακτήρια δεν επιβιώνουν σε υψηλές θερμοκρασίες, άρα χωρίς τις υψηλές θερμοκρασίες έχουμε πρόβλημα. Επίσης, να διαχωρίζουμε τα ωμά από τα μαγειρεμένα τρόφιμα, να χρησιμοποιούμε πάντα καθαρό νερό». Σήμερα, περισσότερες από 200 αρρώστιες του ανθρώπινου οργανισμού προέρχονται από φαγητά που παράγονται από μη ασφαλή τρόφιμα».
Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή στην ασφάλεια των τροφίμων ο Δρ. Maged Younes σημείωσε με έμφαση ότι ανέκαθεν από τα αρχαία χρόνια ακόμα υπήρχε τέτοιο θέμα, παραθέτοντας μάλιστα τρία γνωστά παραδείγματα: «Τον 5ο αιώνα ο λιμός της Αθήνας, προήλθε από μολυσμένα δημητριακά και ήταν μία από τις αιτίες που έχασαν τον πόλεμοι οι Αθηναίοι από τους Πελοποννήσιους, δεν είχαν ενέργεια να πολεμήσουν και το σημαντικότερο είχαν πολλούς θανάτους. Στην αρχαία Ρώμη, το κρασί που παρασκεύαζαν το διατηρήσουν σε δοχεία μολύβδου. Ο μόλυβδος δημιουργεί πρόβλημα στο νευρολογικό σύστημα με αποτέλεσμα να έχουμε μαζικές δηλητηριάσεις. Αργότερα, κατά τον Μεσαίωνα, δεν διατηρούσαν τα τρόφιμα σε καλή κατάσταση και απέδιδαν τα κρούσματα δηλητηριάσεων σε σημάδι κακών πνευμάτων».
Αυστηρά κριτήρια για τον έλεγχο και την ασφάλεια των τροφίμων
Ο καθηγητής αναφέρθηκε επίσης και σε γεγονότα που απασχόλησαν τους καταναλωτές της Ε.Ε. και κλήθηκε να χειριστεί ο ίδιος. «Το 1999, το σκάνδαλο των διοξινών που ξεκίνησε από το Βέλγιο», ανάφερε χαρακτηριστικά και συνέχισε, «τότε, βάλαμε μέσα σε ανακυκλωμένο λίπος διοξίνες, δηλαδή χημικές ουσίες που δεν βιοδιασπώνται, και με αυτό ταΐσαμε τα κοτόπουλα. Τα κοτόπουλα με τη σειρά τους, αυτή τη διοξίνη που υπήρχε μέσα τους, τη μετέφεραν στο αβγό. Υπήρχαν πουλερικά που γεννιόνταν με επιπλέον διοξίνη, τα οποία καταναλώναμε, καθώς και αβγά που επίσης καταναλώναμε με επιπλέον διοξίνη. Αργήσαμε να το καταλάβουμε, γιατί τα συμπτώματα που είχαν τα κοτόπουλα οι κτηνίατροι είπαν ότι ήταν το λεγόμενο οίδημα του κοτόπουλου. Ήταν δύσκολο να καταλάβουν ότι προερχόταν από τη διοξίνη”.
Αποτέλεσμα ήταν αφού οι αρχές έκαναν τη δουλειά τους καθυστερημένα, συνέχισαν να μην ενημερώνουν το κοινό, όπως όφειλαν να πράξουν, γιατί φοβόταν για τις συνέπειες. Δεν καταλάβαιναν ότι οι συνέπειες του να μην ενημερώνεις είναι ακόμη χειρότερες. Έτσι, χάθηκε η εμπιστοσύνη. Αυτό ήταν μία πολύ καλή αρχή για να σκεφθούμε τρόπους ώστε να θεσπίσουμε αυστηρά κριτήρια γύρω από τον έλεγχο και την ασφάλεια των τροφίμων».
Υπογράμμισε, τέλος, ότι στις ευρωπαϊκές χώρες όπως το Βέλγιο, τη Σουηδία , τη Γερμανία όπου προκλήθηκαν θάνατοι ανθρώπων από μη ασφαλή τρόφιμα, το πλήγμα ήταν βαρύ για τις αρχές, γιατί είχε ως αποτέλεσμα να κλονιστεί η εμπιστοσύνη του κόσμου προς αυτές.
Ποιος είναι ο Δρ. Maged Younes
Ξεκίνησε την καριέρα του ως καθηγητής Τοξικολογίας και Βιοχημικής Φαρμακολογίας στη Γερμανία. Κατέχει μεταπτυχιακό και διδακτορικό τίτλο στη Βιοχημεία όπως επίσης διδακτορικό στην Τοξικολογία και Βιοχημική Φαρμακολογία από την Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Lübeck της Γερμανίας. Είναι μέλος της Γερμανικής και Ευρωπαϊκής εταιρίας Τοξικολογίας.
Εργάστηκε ως ειδικός στο υπουργείο Υγείας της Γερμανίας από όπου και μεταπήδησε σε διεθνείς οργανισμούς του ΟΗΕ, πιο συγκεκριμένα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), το τμήμα Περιβάλλοντος (UNEP) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων (FAO).
Μετά τη συνταξιοδότησή του, εκτός από τα καθήκοντά του στον EFSA, συνεχίζει ως ειδικός σε θέματα παγκόσμιας υγείας, επισκέπτης καθηγητής των πανεπιστημίων Robert Gordon, Aberdeen, UK και Mahidol University, Bangkok.
Έχει εκδώσει 141 επιστημονικές εργασίες, 50 review articles και κεφάλαια επιστημονικών βιβλίων καθώς και πολλές επιστημονικές γνώμες του EFSA.
Βασίλης Λωλίδης
