8 – 10 τ.μ. πρασίνου ανά κάτοικο επιβάλει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για την βιωσιμότητα των πόλεων. Την ίδια στιγμή, το πράσινο της Θεσσαλονίκης αγγίζει τα 2,8 τ.μ. ανά κάτοικο, καθώς μόλις το 4,5% της πόλης αποτελείται από χώρους πρασίνου.
Με μια ματιά από ψηλά, εύκολα συνειδητοποιεί κανείς πως το πράσινο της Θεσσαλονίκης είναι σχεδόν ανύπαρκτο, ενώ η κατανομή του ήδη υπάρχοντος στα όρια του δήμου είναι ιδιαίτερα προβληματική. Η κατάσταση, δίχως υπερβολές, είναι απελπιστική και τουλάχιστον επικίνδυνη για τους κατοίκους του δήμου.
Σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2020-2023 του δήμου Θεσσαλονίκης το οποίο έτυχε οριακής έγκρισης στην τελευταία συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου, το ποσοτικό αλλά και ποιοτικό έλλειμμα πρασίνου κατατάσσει την Θεσσαλονίκη στις ευρωπαϊκές πόλεις με το λιγότερο πράσινο και με τα σοβαρότερα προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και θορύβου, αυξημένης θερμοκρασίας και μειωμένου αερισμού.
Αναζητώντας το πράσινο της πόλης
Σύμφωνα με έρευνα της Lorien Nesbitt, επίκουρης καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο British Columbia, σε γενικές γραμμές, οι χώροι πρασίνου είναι πιο δύσκολα προσβάσιμοι στις γειτονιές με χαμηλότερο εισόδημα. Στις πιο εύπορες περιοχές είναι πολύ πιο εύκολο να βρει κανείς μια μορφή κήπου, μπαλκονιού, ταράτσας, ακόμη και μικροπάρκων και δέντρων, καθώς αυτά απαιτούν τόσο επενδύσεις όσο και συντήρηση.
Οι δημόσιοι χώροι πρασίνου συχνά χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό των δημοτικών συμβουλίων, πράγμα που σημαίνει ότι οι επενδύσεις και η ποιότητα ποικίλλουν λόγω των διαφορετικών προτεραιοτήτων που έχουν οι διάφορες περιοχές όσον αφορά τον προϋπολογισμό για τέτοιους χώρους.
Περπατώντας στους δρόμους της Θεσσαλονίκης, αντικρίζεις λιγοστό πράσινο, άναρχα κατανεμημένο. Οι μόνες περιοχές που παρουσιάζουν συνοχή είναι το πάρκο του παραλιακού μετώπου και τα πάρκα στην περιοχή του νέου δημαρχείου, της ΧΑΝΘ και του Γ’ Σώματος Στρατού. Από εκεί και πέρα… γκρίζο χάος.
Περισσότερο πράσινο, περίπου 270 στρέμματα και 129 πάρκα, βρίσκονται στην πρώτη δημοτική κοινότητα που περιλαμβάνει το κέντρο της πόλης (εκεί υπάρχουν τα μεγάλα πάρκα).
Ακολουθεί η μεγαλύτερη σε έκταση πέμπτη δημοτική κοινότητα, στα ανατολικά δήμου, στα όρια με το δήμο Καλαμαριάς, με περίπου 260 στρέμματα και 154 πάρκα.
Το λιγότερο πράσινο συναντάται στη δεύτερη δημοτική κοινότητα, στα δυτικά της πόλης με περίπου 120 στρ. πρασίνου και 60 πάρκα.
Τη χειρότερη εικόνα παρουσιάζει η Τριανδρία, η μικρότερη δημοτική ενότητα, με μόλις 21 στρ. πρασίνου και 32 πάρκα.
Όσον αφορά το ποσοστό πρασίνου σε τ.μ. ανά κάτοικο, καλύτερη εικόνα εμφανίζει η πρώτη κοινότητα με 3,53 τ.μ/κάτοικο και ακολουθούν η τρίτη (Άνω Πόλη) με 3,4 τ.μ. και η δεύτερη με 2,63 τ.μ.
Χειρότερη επίδοση έχει η τέταρτη δημοτική κοινότητα (Τούμπα) με μόλις 0,77 τ.μ./κάτοικο.
Οι χώροι πρασίνου στην ευρύτερη περιοχή του δήμου Θεσσαλονίκης και οι λοιποί ελεύθεροι χώροι διακρίνονται στις εξής κύριες κατηγορίες:
● Πάρκα πόλης. Αποτελούν εκτεταμένους χώρους πρασίνου (άνω των 15 στρεμμάτων) που εξυπηρετούν ευρύτατα τμήματα του δήμου. Ειδικότερα τα πάρκα πόλης που λειτουργούν είναι το πάρκο της ΧΑΝΘ, το γραμμικό πάρκο της νέας παραλίας, το Πεδίο του Άρεως, το Άλσος της Νέας Ελβετίας, το Άλσος του Πανεπιστημίου και οι Κήποι του Πασά (εν δυνάμει).
● Πάρκα συνοικίας. Περιλαμβάνουν μεγάλους, διαμορφωμένους, κοινόχρηστους χώρους (5 – 15 στρέμματα) που εξυπηρετούν ολόκληρες συνοικίες. Βρίσκονται διάσπαρτα στο μεγαλύτερο μέρος της πόλης και αποτελούν χώρους αναψυχής, ξεκούρασης και παιχνιδιού για τους κατοίκους της περιοχής όπου βρίσκονται.
● Πλατείες. Αποτελούν κοινόχρηστους ανοιχτούς χώρους με περιορισμένο πράσινο.
● Γραμμικοί χώροι κατά μήκος των ρεμάτων (ανοιχτών και μη) όπως π.χ. η Περιφερειακή Τάφρος, και των Βυζαντινών τειχών. Πρόκειται για κάποιους παλιούς ιστορικούς κήπους ή χώρους που συνήθως πλαισιώνουν αρχαιολογικές περιοχές ή αναδεικνύουν ιστορικά μνημεία (κήποι του Πασά, Πύργος Τριγωνίου, Βυζαντινά τείχη).
● Νησίδες πρασίνου οδικού δικτύου. Οι νησίδες πρασίνου είναι χώροι πρασίνου που δημιουργούνται στις διαχωριστικές νησίδες κυκλοφορίας των κεντρικών οδικών αρτηριών και προσφέρουν, όπως και οι δεντροστοιχίες των πεζοδρομίων, σκιά στους συγκεκριμένους δρόμους αλλά και μείωση του θορύβου των οχημάτων.
● Παιδικές χαρές και μικροί χώροι ανάπαυσης. Στον δήμο Θεσσαλονίκης υπάρχουν συνολικά 52 παιδικές χαρές.
Ο δήμος Θεσσαλονίκης, λοιπόν απέχει περίπου 7 τ.μ. πρασίνου ανά κάτοικο για να αγγίξει τα όρια της βιωσιμότητας. Για την πράσινη ανάπτυξη, την μείωση της ρύπανσης, την ευζωία των κατοίκων του ο δρόμος φαντάζει μακρύς και τα τ.μ. πρασίνου… δυσεύρετα!
Τα περιβαλλοντικά οφέλη που αποκομίζουμε σε περιοχές με μεγάλα ποσοστά πράσινου
- χαμηλότερες θερμοκρασίες
- βελτιωμένη υγεία στους διαμένοντες στους πράσινους χώρους και διαδρομές
- συνύπαρξη ανθρώπινης & άγριας ζωής στον ανοιχτό χώρο
- μείωση του θορύβου, μειωμένη κατανάλωση ενέργειας
- διακριτά οικοσυστήματα
- διαχείριση των υδάτινων πόρων, βιοποικιλότητας
- καλύτερη ποιότητα νερού, λιγότερη διάβρωση
- ισορροπία στο ενδιαίτημα άγριας ζωής
Δείτε επίσης: LIVE: Το debate των υποψηφίων δημάρχων Θεσσαλονίκης
