«Στην ορειβασία μετράμε και το γραμμάριο που θα πάρουμε μαζί μας. Όλα είναι μετρημένα: το νερό, η τροφή, το οξυγόνο. Πατώντας στην κορυφή του Έβερεστ είχα μαζί μου στο σακίδιό μου και κάποια γραμμάρια που αντιστοιχούσαν σε ένα πανί. Την ελληνική σημαία. Την ώρα που κάρφωνα τη σημαία στο χιόνι σκεφτόμουν ότι πατούν μαζί μου στην κορυφή και όλοι οι Ελληνες και αισθάνθηκα μεγάλη συγκίνηση και υπερηφάνεια, ψυχική δύναμη και χαρά. Είχα όμως συνέχεια στο μυαλό μου ότι η κορυφή δεν είναι το τέλος. Ό,τι ανέβηκες, θα πρέπει να το κατέβεις, θα πρέπει η ομάδα να επιστρέψει με ασφάλεια, άρα θα πρέπει να είσαι συνεχώς σε εγρήγορση, δεν είναι ώρα για πανηγύρια. Τα μεγαλύτερα ατυχήματα συμβαίνουν πολλές φορές στην κατάβαση. Είναι ίσως η ευφορία της κορυφής, που σε κάνει απρόσεκτο, η κούραση ή και ο καιρός που αρχίζει και “κλείνει” το απόγευμα. Το ίδιο ισχύει και για την επιχειρηματικότητα. Η κορυφή δεν είναι το τέλος. Αν επαναπαυτείς στις δάφνες που κατέκτησες, αν καταβληθείς από τις κακουχίες ή την κούραση, αν σταματήσεις να είσαι σε εγρήγορση, αργά ή γρήγορα θα προσγειωθείς ανώμαλα. Γιατί όπως συμβαίνει με το περιβάλλον του βουνού, έτσι και στο σύγχρονο επιχειρείν, όλα αλλάζουν γρήγορα, η μεταβλητότητα είναι πλέον μεγάλη, στο βουνό τη μία μέρα διασχίζεις τον παγετώνα και την επόμενη έχει πέσει ένας ογκόπαγος στο ίδιο σημείο και σου έχει φράξει τον δρόμο. Όπως στο βουνό, έτσι και στο επιχειρείν, αστάθμητοι παράγοντες επηρεάζουν καθημερινά τα δεδομένα και συχνά αλλάζουν τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσεις. Η λέξη-κλειδί είναι “εγρήγορση”»: με τις λίγες αυτές φράσεις, ο Παναγιώτης Κοτρωνάρος, αρχηγός της εθνικής ομάδας ορειβασίας “Hellas Everest 2004”, που τον Μάιο του “ολυμπιακού” 2004 ανέβηκε στην υψηλότερη κορυφή του κόσμου, αλλά και προπονητής (coach) προσωπικής ανάπτυξης και ηγεσίας τα τελευταία χρόνια, περιγράφει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τις αναλογίες της επιχειρηματικότητας με την ορειβασία.
Ο νόμος της έλξης και το σπουδαιότερο μάθημα που παίρνεις για την ηγεσία και την επιχειρηματικότητα πατώντας την κορυφή του Έβερεστ
Ενόψει ομιλίας του, απόψε, στη Θεσσαλονίκη, σε ένα βιωματικό Business Networking Event του συλλόγου εξειδικευμένων στελεχών μάρκετινγκ και διοίκησης επιχειρήσεων “Marketing Club” (ώρα προσέλευσης 18.30), ο Παναγιώτης Κοτρωνάρος επισημαίνει ότι το να ανέβεις σε ένα βουνό με αποτελεσματικότητα και ασφάλεια, είναι μια πολύ καλή άσκηση ηγεσίας.
«Το σπουδαιότερο μάθημα ηγεσίας και επιχειρηματικότητας που παίρνεις ανεβαίνοντας στο Έβερεστ είναι ότι αν πραγματικά σε ελκύει ένας στόχος, τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο, ανεξάρτητα από τα μέσα που έχεις στη διάθεσή σου ή από το πού ξεκινάς. Αυτό ισχύει και στην επιχειρηματικότητα. Πόσοι ξεκίνησαν από το μηδέν και έφτασαν στην κορυφή απλά με τη δύναμη της θέλησης και το όραμά τους; Για τον άνθρωπο που έχει βάλει έναν στόχο που τον εμπνέει και τον ελκύει πολύ, ισχύει ο “νόμος της έλξης”, που τον βοηθάει να κινητοποιήσει την ενέργεια που χρειάζεται για να κατακτήσει τον στόχο του, είτε αυτός είναι το γεωγραφικό Έβερεστ, είτε το επαγγελματικό, το προσωπικό, το καθημερινό Έβερεστ… Όταν ξεκινάς να κάνεις κάτι που σε ελκύει, κάνεις πέρα και τις δικαιολογίες τύπου “ξεκίνησα από πολύ χαμηλά, γι’ αυτό δεν μπορώ να τα καταφέρω”, γιατί αυτές οι δικαιολογίες σου στερούν χρόνο από το να βρεις τις λύσεις, ώστε να βαδίσεις προς τον στόχο σου. Το να κατακτήσεις τον στόχο της κορυφής του Έβερεστ είναι κάτι που δεν γίνεται με το ζόρι, δεν γίνεται καταναγκαστικά. Πρέπει να έχεις αυτό το όνειρο, αυτό το όραμα, που σου δημιουργεί έμπνευση, που με τη σειρά της σε γεμίζει ενέργεια και σε βοηθάει να μαζέψεις και να ενώσεις όλα τα κομμάτια του παζλ» εξηγεί. Και τα κομμάτια του παζλ είναι πολλά και διαφορετικής φύσης.
70.000 δολάρια για δύο σφραγίδες. Ή ενώνοντας τα κομμάτια του παζλ ένα-ένα
Όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ορειβάτης και coach, το να πατήσεις στην κορυφή του Εβερεστ είναι πολλά περισσότερα από φυσική κατάσταση, καθώς ένας τέτοιος άθλος απαιτεί σχεδιασμό με την εξαντλητική λεπτομέρεια ενός επαγγελματικού project υψηλότατης στάθμης και απαιτήσεων. «Ολα κρίνονται στη λεπτομέρεια. Από το πόσα τρόφιμα χρειάζεσαι, μέχρι το από πού θα παίρνεις το δελτίο καιρού, από το ποιοι θα απαρτίζουν την ομάδα σου από την Ελλάδα και ποια soft skills θα πρέπει να έχουν τα μέλη της εκτός από τυπικά προσόντα, μέχρι το πώς θα επιλέξεις τους Σέρπας (ντόπιους οδηγούς βουνού) και το πώς θα εξασφαλίσεις τις χορηγίες. Γιατί το να ανέβεις στο Έβερεστ δεν είναι φθηνή υπόθεση. Πρώτα από όλα χρειάζεται να πληρώσεις δικαιώματα, τα οποία ανέρχονται σε περίπου 70.000 δολάρια για μια επταμελή αποστολή και το ποσό αυτό προκαταβάλλεται ανεξάρτητα από το αν τελικά θα καταφέρεις να ανέβεις ή όχι, στο υψηλότερο υπέργειο σημείο της Γης, στα 8.848. Το ποσό αυτό το πληρώνεις για δύο σφραγίδες του αρμόδιου υπουργείου του Νεπάλ και αντιστοιχεί σε 75 ημέρες χρόνου παραμονής πάνω στο βουνό. Το συνολικό κόστος για μια επταμελή αποστολή, που δεν κάνει εκπτώσεις στην ασφάλεια, αλλά ούτε έχει πλουσιοπάροχες παροχές, ανέρχεται σε περίπου 200.000 δολάρια (περιλαμβανομένων των δικαιωμάτων)» λέει και εξηγεί ότι η ελληνική ομάδα χρειάστηκε 62 ημέρες για να ανέβει στην κορυφή.
Δεν επιλέγεις να ανέβεις στο Έβερεστ, ούτε να ιδρύσεις επιχείρηση, αν δεν είσαι έτοιμος/η ν’ αναλάβεις ρίσκο
Πόσο μεγάλο ρόλο παίζει στην αναρρίχηση στο Έβερεστ αλλά και στην επιχειρηματικότητα η διάθεση να αναλάβεις ρίσκο; Και πώς πρέπει να διαχειρίζεται ένας ηγέτης ή μία ηγέτιδα τον κίνδυνο; Η απάντηση φαίνεται πως βρίσκεται στη μεθοδικότητα και στη σωστή αξιολόγηση και στάθμιση του ρίσκου, ώστε αυτό να είναι λελογισμένο, σύμφωνα τουλάχιστον με τον Παναγιώτη Κοτρωνάρο. «Στη διάρκεια της δεκαετούς προετοιμασίας μας για το Έβερεστ, έγιναν διάφορες αποστολές σε κορυφές των Ιμαλαΐων, ώστε να αποκτήσουν οι Έλληνες ορειβάτες εμπειρία καθώς στην Ελλάδα δεν έχουμε τόσο ψηλά βουνά. Σε αυτή τη δεκαετία, εμείς ως αποστολή χάσαμε δύο άτομα, αλλά συνολικά στις αποστολές στα Ιμαλάια όλα τα χρόνια χάθηκαν δυστυχώς συνολικά 10 Έλληνες ορειβάτες. Ερευνώντας τα αίτια και αναλύοντας κάθε συμβάν ξεχωριστά, προέκυψε ότι σχεδόν τα μισά από αυτά τα δυστυχήματα θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, αν οι εμπλεκόμενοι εφάρμοζαν τους κανόνες που διέπουν τις αναβάσεις σε μεγάλο υψόμετρο. Για την ηγεσία μιας ορειβατικής ομάδας, το Έβερεστ, παρότι παγωμένο, είναι μια “καυτή πατάτα”. Ρίσκα υπάρχουν παντού, πόσο μάλλον εκεί. Αν δεν θέλεις να ρισκάρεις, δεν πας στο Έβερεστ. Αν επιλέξεις να πας, θα πρέπει να έχεις μάθει πρώτα πώς να ισορροπείς μεταξύ ρίσκου και αποτελεσματικότητας. Το ίδιο ισχύει και για την επιχειρηματικότητα. Το πόσο θα ρισκάρει κάποιος έχει να κάνει με τη νοοτροπία και τις ίδιες τις επιλογές του, αλλά εγώ προσωπικά δεν θα επιχειρούσα τίποτα χωρίς την καλύτερη δυνατή προετοιμασία, δεν θα άφηνα κανένα κομμάτι της αποστολής, που να μην το δω με διεξοδικότητα. Η φύση δεν νικιέται, ούτε κατακτιέται, κατακτάμε τον στόχο μας, όχι το βουνό. Και για να κατακτήσουμε τον στόχο μας, χρειαζόμαστε π.χ., τη σωστή πληροφορία. Χωρίς το σωστό “weather report”, δεν πας ούτε στην Πάρνηθα, πόσο μάλλον στο Έβερεστ. Αν για παράδειγμα έχεις γεννήτρια που φορτίζει το δορυφορικό σου τηλέφωνο, ώστε να παίρνεις αδιάκοπα τα wheather reports, έχεις ήδη ένα τεράστιο αβαντάζ: ανεβαίνεις στην κορυφή με τη μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια, όχι στην τύχη» λέει ο Παναγιώτης Κοτρωνάρος.
Αναλαμβάνοντας απρόσμενα την ηγεσία, τη στιγμή ακριβώς που η ομάδα βρίσκεται “στον πάτο”
Κατά την προετοιμασία για την αναρρίχηση στο Έβερεστ, η ελληνική ομάδα πραγματοποίησε το 2003 αποστολή στα Ιμαλάια στο Θιβέτ, με στόχο την ανάβαση στην κορυφή ChoOyu, σε υψόμετρο 8.201 μέτρων, χωρίς τη χρήση συμπληρωματικού οξυγόνου. Τέσσερις ορειβάτες της ομάδας μας έφτασαν στην κορυφή, όμως στην κατάβαση ο αρχηγός της αποστολής Χρήστος Μπαρούχας πέθανε από πνευμονικό οίδημα χτυπημένος από τη νόσο του βουνού. Τι κάνεις σε τέτοιες περιπτώσεις, όταν βρίσκεσαι σε τέτοιο υψόμετρο, ο επικεφαλής της αποστολής χάνει τη ζωή του αιφνίδια και δεν έχει προαποφασιστεί κάποια διαδικασία διαδοχής; «’Οταν ανέλαβα την ηγεσία της ομάδας, βρισκόμασταν στο σημείο που είχαμε πιάσει πάτο, γιατί εκεί που τα έχεις όλα, πεθαίνει ο αρχηγός, υπάρχει πτώση ψυχολογίας, αναθεώρηση των πάντων, αρχίζεις και αναρωτιέσαι, να συνεχίσουμε ή μήπως να τα παρατήσουμε; Αποφασίσαμε να συνεχίσουμε, γιατί το χρωστούσαμε όχι μόνο στον εαυτό μας και στην Ελλάδα, αλλά και στους συνορειβάτες μας που είχαν χαθεί στη διάρκεια της δεκαετούς προετοιμασίας μας» θυμάται ο Παναγιώτης Κοτρωνάρος, που επελέγη από τους συντρόφους του να ηγηθεί της αποστολής.
Όπως λέει, το πρώτο που σκέφτηκε να κάνει ήταν να κινηθεί με βάση τη λογική ότι στις κορυφές των βουνών δεν ανεβαίνει απλά ο πιο θαρραλέος, αλλά ο πιο μεθοδικός, ο πιο συνετός, ότι η ανάβαση από άσκηση θάρρους πρέπει να μετατραπεί σε άσκηση μεθοδικότητας «και όλος ο σχεδιασμός να έχει ως κεντρικό στόχο τη μείωση του ρίσκου, όπως και έγινε. Με τη συνδρομή και των Σέρπας, ανεβήκαμε στην κορυφή ομαδικά, τα εννέα από τα δώδεκα μέλη της ομάδας» διηγείται.
Τι είναι δυσκολότερο από το να ανέβεις στην κορυφή του Έβερεστ; Ίσως το να αποφασίσεις να μη συνεχίσεις την ανάβαση
Όταν ανεβαίνεις στο Έβερεστ συναντάς στη διαδρομή σου, μισοθαμμένες στο χιόνι και τον πάγο, τις δεκάδες σορούς των ανθρώπων που δεν τα κατάφεραν πριν από εσένα. Δεν προκαλεί αυτό φόβο; Δεν μπορεί να κάμψει το ηθικό της ομάδας; Και ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος του ηγέτη εκείνη τη στιγμή; «Αυτός που ανεβαίνει στο ‘Εβερεστ, γνωρίζει ότι θα συναντήσει πτώματα, είναι προετοιμασμένος. Τα πτώματα δεν σε κάνουν να νιώθεις φόβο, ίσα-ίσα σου υπενθυμίζουν ότι θα πρέπει να είσαι απόλυτα συγκεντρωμένος στην ανάβαση και συνετός όσον αφορά τους κανόνες ασφαλείας. Βέβαια, πολλές φορές οι κακουχίες, οι καιρικές συνθήκες και η κούραση κάνουν έτσι και αλλιώς δύσκολη την ανάβαση στην κορυφή την συγκεκριμένη ημέρα. Όμως, είναι ακόμη πιο δύσκολο να αποφασίσεις να επιστρέψεις λίγο πριν φτάσεις στην κορυφή, παρότι είναι επικίνδυνο να συνεχίσεις, γιατί π.χ. δεν το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες. Γιατί είναι δύσκολο; Διότι υπάρχει ο εγωισμός, η ανθρώπινη ματαιοδοξία, το “έφτασα μέχρι εδώ και δεν θα ανέβω στην κορυφή”; Εκεί μπαίνουν στο παιχνίδι τα soft skills, το επίπεδο προσωπικής ανάπτυξης του καθενός, η ικανότητα να υπερβεί αυτόν τον εγωισμό και αυτή τη ματαιοδοξία για την ασφάλεια της ομάδας. Αυτά είναι πράγματα που εμείς δυστυχώς τα μάθαμε by the hard way (με τον δύσκολο τρόπο)» υπογραμμίζει.
Στα βουνά και τα “ βουνά” ο ηγέτης δεν κρίνεται από τις θεωρίες του, αλλά από τις αποφάσεις του
Ο Παναγιώτης Κοτρωνάρος έμεινε για μήνες στο βουνό, τρώγοντας ξηρά τροφή, κουβαλώντας φιάλες οξυγόνου, αντιμετωπίζοντας τον θάνατο φίλων του και αναλαμβάνοντας να οδηγήσει την εθνική ομάδα ορειβασίας στην απόρθητη για τους περισσότερους “στέγη του κόσμου”. Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει ένας ηγέτης ή μια ηγέτιδα για να ανέβει βουνά ή “βουνά”; «Κάποιοι μπορεί να έχουν τις απαιτούμενες γνώσεις (hard skills) και την εμπειρία για να είναι ηγέτες, αλλά να μην το θέλουν πραγματικά, να μη θέλουν να αναλάβουν την ευθύνη για την επιτυχή ή όχι έκβαση μιας αποστολής. Αν θέλεις λοιπόν να είσαι ηγέτης είναι πολύ σημαντικό να πάρεις στα σοβαρά το ρόλο σου. Ο ηγέτης οφείλει να αντιστέκεται στη μιζέρια που πολλές φορές δημιουργούν στην ομάδα οι αντιξοότητες με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη, να διακατέχεται πρώτα από ο ίδιος από κουλτούρα “ αντιμιζέριας”, και να έχει συνειδητοποιήσει ότι όταν θέλεις να ανέβεις το Έβερεστ, το σίγουρο είναι ότι δεν θα έχει κάθε μέρα λιακάδα και ότι ανάμεσα σε εσένα και την κορυφή δεν χωράνε δικαιολογίες. Επίσης, ο ηγέτης πρέπει να έχει σθένος καθώς δεν έχει την “ πολυτέλεια” να καταβληθεί προσωπικά ή ψυχολογικά στη δύσκολη στιγμή. Είναι σαν να οδηγεί στο βουνό μια ομάδα και στην πρώτη δυσκολία να λέει στα μέλη της “φοβάμαι πως δεν θα μπορέσουμε να ανέβουμε”, κατευθείαν η ψυχολογία της ομάδας θα πέσει κατακόρυφα και η απόδοσή της αναπόφευκτα θα μειωθεί».
Κατά τον κ.Κοτρωνάρο, ένας ηγέτης που έχει πάρει στα σοβαρά το ρόλο του, μιλάει για ιδανικά και αξίες, τις οποίες υποστηρίζει με το παράδειγμά του και έχει τα αυτιά του ανοιχτά για να μην χάνει καμία πληροφορία από το περιβάλλον και τους συνεργάτες του, ώστε να μπορεί να κρίνει ανά πάσα στιγμή τα δεδομένα και να λάβει τις ορθές, αλλά δύσκολες πολλές φορές αποφάσεις την κρίσιμη στιγμή. Γιατί ο ηγέτης δεν κρίνεται από τις θεωρίες του. Κρίνεται, όπως λέει με έμφαση, από τις αποφάσεις του…
Αλεξάνδρα Γούτα
