Ο δίγλωσσος κατάλογος, στα γαλλικά και στα ελληνικά, της έκθεσης «Souvenir de Salonique – γαλλικές ιστορίες από το χθες στο σήμερα» , η οποία φιλοξενείται μόνιμα στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, παρουσιάστηκε απόψε στο βιβλιοπωλείο «Ιανός», παρουσία του γενικού πρόξενου της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη και διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης, Philippe Ray και των συνεργατών της έκδοσης.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης αναγνώστηκε και επιστολή του προέδρου της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν προς τον κ. Ray, με την οποία ο κ. Μακρόν αναφέρεται στην κοινή ιστορία και στους δεσμούς της χώρας του με τη Θεσσαλονίκη.
Ο κατάλογος εκδόθηκε από το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης με εισαγωγή του καθηγητή Paul Dumont και περιλαμβάνει άρθρα των μελών της επιστημονικής επιτροπής της έκθεσης, αναφορικά με τη μακραίωνη γαλλική παρουσία στη Θεσσαλονίκη, την ιστορία, τις υποδομές, την πολιτιστική επίδραση, την αρχιτεκτονική, κ.α.
«Θα σας πω κάποιον που ξέρει αυτήν την ιστορία. Είναι ο Γάλλος πρόεδρος» είπε ο γενικός πρόξενος της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη και διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης, Philippe Ray, αφού προηγουμένως υπενθύμισε τη σημερινή συνάντηση του γάλλου προέδρου με τον έλληνα πρωθυπουργό και τις διαχρονικά καλές σχέσεις και τους δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών. Ο κ. Ray αναφέρθηκε στην απαντητική επιστολή που έλαβε από τον κ. Μακρόν, όταν του απέστειλε το βιβλίο και τον ενημέρωσε για την έκθεση. Ένα απόσπασμα από την επιστολή του κ. Μακρόν προς τον γάλλο γενικό πρόξενο αναγνώστηκε κατά την παρουσίαση του βιβλίου.
«Αυτή η έκθεση αποτελεί γεγονός, που αποκαλύπτει τους ισχυρούς και μοναδικούς δεσμούς της Γαλλίας με τη Θεσσαλονίκη εδώ και τέσσερεις αιώνες» αναφέρει, στην επιστολή του προς τον κ. Ray, ο πρόεδρος της Γαλλίας Ε. Μακρόν και συνεχίζει: «Διατηρώντας ευρείς εμπορικούς δεσμούς με τη Γαλλία, βαθιά μεταμορφωμένη και εκσυγχρονισμένη από γάλλους αρχιτέκτονες και πολεοδόμους, η πόλη της Θεσσαλονίκης υιοθέτησε με θέρμη το γαλλικό πολιτισμό και τη γαλλική γλώσσα, στο πλαίσιο του οποίου η Mission laïque και τα σχολεία της Alliance ακτινοβολούσαν τότε, προετοιμάζοντας πολλές εβραϊκές οικογένειες να επιλέξουν τη Γαλλία, ως χώρα μετανάστευσης».
Στην επιστολή του ο κ. Μακρόν συγχαίρει επίσης το γαλλικό ινστιτούτο της Θεσσαλονίκης για τη δραστηριότητα και το δυναμισμό του, τις συνεργασίες του με τοπικά επιστημονικά ιδρύματα, πανεπιστήμια και εκπαιδευτικά κέντρα, καθώς και για τη συμβολή του με αυτόν τον τρόπο στη διατήρηση μέχρι και σήμερα της γαλλοφωνίας στη Θεσσαλονίκη.
Χαιρετισμός Philippe Ray
Η έκδοση βασίζεται στο υλικό της έκθεσης που διοργανώθηκε πριν από μια διετία και φιλοξενείται στον πρώτο όροφο του Γαλλικού Ινστιτούτου. Αναφέρεται στην ιστορική σχέση της Θεσσαλονίκης με τη Γαλλία τους τελευταίους τέσσερεις αιώνες.
«Εξετάζουμε τη γαλλική ιστορία της Θεσσαλονίκης, ανακαλύπτουμε πολλές προσωπικότητες με γαλλική καταγωγή, αρχιτέκτονες, εμπόρους πολεοδόμους, όπως, ο Ε. Εμπράρ, η οικογένεια Μοδιάνο, η οικογένεια Αλλατίνι κ.α. Μιλάμε για τα γαλλόφωνα σχολεία της Θεσσαλονίκης, για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης που χτίστηκε κατά το πρότυπο της Μασσαλίας από τον γάλλο έμπορο Μπαχτισό, για τη γαλλική εκπαίδευση για την «Μισιόν Λαίκ» που ίδρυσε το 1906 το «Λυσσέ» εδώ στη Θεσσαλονίκη» ανέφερε στην παρέμβαση του ο διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου και γενικός πρόξενος της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη, Philippe Ray και συνέχισε:
«Μιλάμε, επίσης, για τις εβραϊκές οικογένειες που ήρθαν από την Ισπανία στη Θεσσαλονίκη και αργότερα έμαθαν Γαλλικά και μετανάστευσαν στη Γαλλία. Οι απόγονοι αυτών των οικογενειών βρέθηκαν και συνέβαλαν στη σύνταξη αυτού του καταλόγου και τις έκθεσης με φωτογραφίες, αρχειακό υλικό, μαρτυρίες για τους δεσμούς αυτών των οικογενειών με την ιστορία της πόλης. «Στόχος μας ήταν να αναδείξουμε και μια ταυτότητα γαλλική, που δεν είναι ευρέως γνωστή στο ευρύ κοινό και η οποία έχει αναφορά και στο σήμερα, συνδέεται με το σήμερα. Οι Γάλλοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη αυτής της πόλης και αυτό το συναντάμε σε αυτές τις ιστορίες του βιβλίου» πρόσθεσε ο κ. Ray.
Τοποθετήσεις επιστημονικών συνεργατών της έκδοσης
Τα μέλη της επιστημονικής επιτροπής της έκθεσης που συνέβαλαν με άρθρα τους στο δίγλωσσο κατάλογο είναι οι Βλάσης Βλασίδης, Ανδρέας Μπουρούτης, Bernard Cuomo, Anne -Marie Farraggi Rychner, Mathieu Jestin, Νίκος Καλογήρου και Βίλμα Χαστάογλου- Μαρτινίδη, Αλεξάνδρα Γερολύμπου και Ευαγγελία Μεσοχωρίτη. Πλούσια εικονογράφηση και υλικό της έκθεσης συνοδεύουν τα κείμενα. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν και μίλησαν επιστημονικοί συνεργάτες της έκδοσης.
«Είναι έντονη η γαλλική παρουσία ήδη από το τέλος του 19ου αιώνα που η πόλη ανοίγει και αναπτύσσεται σε διάφορες δραστηριότητες και επιχειρήσεις ως το 1920 και στο λιμάνι της πόλης ως το 1930» τόνισε η ομότιμη καθηγήτρια αρχιτεκτονικής ΑΠΘ, Βίλμα Χαστάογλου- Μαρτινίδη και συνέχισε: «Κατά τα άλλα, υπήρξαν εταιρίες που ανέλαβαν διαμετακομιστικά έργα, το λιμάνι, το σιδηρόδρομο ως Αλεξανδρούπολη και μέσω αυτής τη διασύνδεση με Κωνσταντινούπολη, την εταιρία αεριόφωτος, πολυκαταστήματα και άλλες εμπορικές εταιρίες, συνδέσεις ακτοπλοϊκές Θεσσαλονίκης-Μασσαλίας, τράπεζες στις οποίες συμμετέχει το γαλλικό κεφάλαιο, όπως η Οθωμανική Τράπεζα Θεσσαλονίκης του Κάρλο Αλλατίνι, το κεραμείο και ο αλευρόμυλος Αλλατίνι».
Στα γαλλικά σχολεία και στην επίδραση τους στην εβραϊκή κοινότητα της πόλης από τα μέσα του 19ου αιώνα αναφέρθηκε η ιστορικός Ρένα Μόλχο. «Υπήρχε η γαλλική οργάνωση, η Αλιάνζ, από το 1863-64, αλλά η ραβινεία στεκόταν εμπόδιο. Περίπου δέκα χρόνια αργότερα ιδρύθηκαν τα γαλλικά σχολεία της Αλιάνζ» είπε η ιστορικός Ρένα Μόλχο, τονίζοντας ότι αυτό έγινε χάρη στις «οθωμανικές μεταρρυθμίσεις, που περιόρισαν τη ραβινεία στα θρησκευτικά τους καθήκοντα».
«Οπότε από εκεί και πέρα ιδρύονται τα εννιά σχολεία της Αλιάνζ, αλλά και όλα τα υπόλοιπα, ως τότε υπήρχαν μόνο θρησκευτικά σχολεία» ανέφερε η κυρία Μόλχο και συνέχισε: «Και οι εβραίοι, από ανεπάγγελτοι και άνεργοι ως τότε, καθώς μόνο θρησκευτικά σχολεία υπήρχαν, αρχίζουν να αποκτούν δεξιότητες και γνώσεις, στα έξι από τα εννιά επαγγελματικά σχολεία της Αλιάνζ, γυναίκες και άνδρες. Επηρεάζουν και όλη την παιδεία, όχι μόνο των εβραϊκών σχολείων αλλά και των ιδιωτικών εβραϊκών σχολείων και των υπολοίπων ξένων σχολείων στην πόλη».
Στην επίδραση της γαλλικής κουλτούρας στο δημόσιο χώρο μίλησε ο αρχιτέκτων, Πρόδρομος Νικηφορίδης, τονίζοντας ότι αυτή είναι συνεχόμενη και ζώσα μέχρι σήμερα. «Μιλάμε για τη νέα παραλία, μιλάμε για το μελλοντικό πολιτιστικό πάρκο Παύλου Μελά αλλά και τη βραβευμένη μελέτη για τον ανασχεδιασμό του άξονα της Αριστοτέλους, την οποία σχεδίασε ο Ε. Εμπράρ».
Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Γιάννης Κεσόπουλος.
Φάνης Γρηγοριάδης
