Μια ακόμη πράσινη “ όαση”, στο πυκνοκατοικημένο κέντρο της Θεσσαλονίκης, θα μπορούσε να δημιουργηθεί στον εξωτερικό χώρο του ιστορικού μνημείου Γενί Χαμάμ, συμβάλλοντας στη βελτίωση των συνθηκών μικροκλίματος της περιοχής.
Η πρόταση παρουσιάστηκε στο 19ο Πανελλήνιο Δασολογικό Συνέδριο και προκύπτει από έρευνα του Εργαστηρίου Δασοκομίας, που εκπονήθηκε από τη μεταπτυχιακή φοιτήτρια Στέλλα Καλογήρου, τη Δρα Μαριάνθη Τσακαλδήμη, μέλος ΕΔΙΠ στο Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ και τον αναπληρωτή καθηγητή στη Σχολή Δασολογίας, Πέτρο Γκανάτσα.
Σκοπός της εργασίας ήταν η μελέτη της υφιστάμενης κατάστασης και η πρόταση για οικολογικό σχεδιασμό πάρκου στον χώρο που περιβάλλει το ιστορικό μνημείο Γενί Χαμάμ, με στόχο την αύξηση της αστικής βιοποικιλότητας, τη δημιουργία ενός βιώσιμου και φιλόξενου περιβάλλοντος για την καθημερινότητα των ανθρώπων που ζουν και επισκέπτονται την περιοχή, την αναβάθμιση και ενεργοποίηση ενός αδρανούς χώρου και την ανάδειξη των εγγύς θρησκευτικών- ιστορικών μνημείων (Γενί χαμάμ, Ναός Αγ. Δημητρίου, ρωμαϊκή αγορά) και τέλος, την άρση του κατακερματισμού του ιστορικού κέντρου και τη συνέχεια του σε έναν ενιαίο άξονα.
Σύμφωνα με την κ.Τσακαλδήμη, η περιοχή έρευνας περιλαμβάνει τον περιβάλλοντα χώρο του μνημείου που είναι κτίσμα της οθωμανικής περιόδου το οποίο χτίστηκε πάνω σε παλαιότερο βυζαντινό λουτρό. Η έκταση του οικοδομικού τετραγώνου είναι 14.491,19 τ.μ. και η υπό διαμόρφωση περιοχή 6.693,30 τ.μ. Ο χώρος ενώνεται, με μια νοητή γραμμή από το θαλάσσιο μέτωπο και με άλλους πράσινους ανοιχτούς χώρους, όπως η Πλατεία Αριστοτέλους, το πάρκο Κερκύρας, η Παναγία Χαλκέων, η Ρωμαϊκή Αγορά και το πάρκο κάτω από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και λόγω του επικλινούς εδάφους, προσφέρει θέα προς το κέντρο της πόλης, τον Θερμαϊκό κόλπο, ακόμη και τον Όλυμπο.
Στη μελέτη προκύπτει ότι είναι προβληματική η περιμετρική προσέγγιση στον χώρο και αδύνατη η εσωτερική προσπέλαση στο εσωτερικό του τετραγώνου της περιοχής, ενώ ο χώρος είναι κατακερματισμένος σε επιμέρους τμήματα και χρήσεις.
“ Μερικά τμήματα είναι αξιοποιημένα, όπως ο αύλειος χώρος του ναού Αγίου Δημητρίου, το κτίσμα Γενί χαμάμ («Αίγλη» σήμερα) και άλλα είναι με στοιχεία εγκατάλειψης και υποβάθμισης, όπως η αλάνα-αυτοσχέδιος χώρος στάθμευσης, τα εγκαταλελειμμένα οχήματα, οι πρόχειρες περιφράξεις όπου γίνεται ρίψη μπαζών και έχει δημιουργηθεί σκουπιδότοπος” τονίζεται στη μελέτη. Παράλληλα, στον χώρο έχει “ εισβάλει” το ξενικό δενδρώδες είδος “αείλανθος” και άλλα 17 ξενικά φυτικά είδη, προκαλώντας εκτόπιση των αυτόχθονων φυτικών ειδών της ελληνικής χλωρίδας.
Για τους μελετητές, είναι σημαντική η ανάπλαση και η διαμόρφωση της περιοχής και η χρήση της ως πνεύμονα πρασίνου και ευεξίας, αλλά και η δημιουργία ενός αναβαθμισμένου, βιώσιμου οικολογικού, βιοκλιματικού χώρου σημαντικής προσφοράς στην ποιότητα ζωής της πόλης. Για τη διευκόλυνση της επισκεψιμότητας του χώρου, προτείνεται η κατάλληλη διαμόρφωση των εισόδων του χώρου (μόνο για πεζούς), κατάλληλη χρήση διαγώνιων μονοπατιών που επιτρέπουν τον εύκολο προσανατολισμό, και την αβίαστη αντίληψη των κατευθύνσεων που επιλέγει ο επισκέπτης.
“ Ακόμη και σήμερα”, καταλήγει η έρευνα, “ αποδεικνύεται ότι υπάρχουν ευκαιρίες αξιοποίησης ελεύθερων χώρων και μάλιστα εγκαταλελειμμένων και αντιαισθητικών, με δυνατότητες συνεισφοράς στη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος”.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι με κατάλληλο σχεδιασμό αξιοποίησης του χώρου και σωστή επιλογή των φυτικών ειδών που θα φυτευτούν, το αποτέλεσμα που θα προκύψει μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην αναβάθμιση και ενεργοποίηση ενός αδρανούς χώρου, στην ανάδειξη των εγγύς θρησκευτικών-ιστορικών μνημείων, στη δημιουργία ενός βιώσιμου και φιλόξενου περιβάλλοντος για την καθημερινότητα των ανθρώπων, στην αύξηση της αστικής βιοποικιλότητας και στη βελτίωση των συνθηκών μικροκλίματος.
Τέλος, μπορεί να συντελέσει στην ενοποίηση του ιστορικού κέντρου και τη δημιουργία ενιαίου δικτύου πολιτισμού και φύσης, εντός του αστικού ιστού της πόλης της Θεσσαλονίκης.
