Ανοιχτήρια τσέπης «πικ-νικ», ανοιχτήρια μηχανικά, ανοιχτήρια σαμπάνιας που εκτονώνουν τον αφρό, ανοιχτήρια με μπαστούνια για τους Σκοτσέζους, ανοιχτήρια- έργα τέχνης, με υπέροχες κατασκευές γλυπτά στη χειρολαβή που περικλείουν όλο το ζωολογικό βασίλειο αλλά και ανοιχτήρια κρυμμένα σε αγαλματίδια που κατασκευάστηκαν στα χρόνια της ποτοαπαγόρευσης στην Αμερική. Περίπου 3.000 ανοιχτήρια αποτελούν τη συλλογή ανοιχτηριών του γεωπόνου και οινολόγου Βαγγέλη Γεροβασιλείου και όταν κάποιος την αντικρίζει και περιηγείται στους χώρους του μουσείου, θαρρείς πως ταξιδεύει στο χρόνο. Αυτή η μοναδική συλλογή ανοιχτηριών, που είναι μια από τις δέκα σημαντικότερες του κόσμου και τις τρεις μεγαλύτερες της Ευρώπης, αποφάσισε ο Βαγγέλης Γεροβασιλείου, πως ήρθε πλέον η ώρα, να ψηφιοποιηθεί και να τεκμηριωθεί. Πρόκειται για ένα τεράστιο έργο το οποίο θα αποτελέσει παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.
Η συλλογή ανοιχτηριών Γεροβασιλείου, αποτελείται από περίπου 3.000 ανοιχτήρια, τα οποία έχουν κατασκευαστεί στον δυτικό κόσμο, κυρίως στην Ευρώπη, όπου υπήρξε η κουλτούρα του κρασιού και χρονολογούνται από το 1700 μέχρι σήμερα. Ο Βαγγέλης Γεροβασιλείου, μιλώντας στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, επισήμανε πως το ανοιχτήρι «είναι μεν ένα αντικείμενο χρηστικό, όμως ο άνθρωπος με τη φαντασία του δημιούργησε κοσμήματα, έργα τέχνης, όπου φαίνεται το μεράκι του και η αγάπη του για το κρασί και συγχρόνως φαίνεται η εξέλιξη της μεταλλουργίας και της γλυπτικής, διότι πολλά από αυτά είναι έργα τέχνης».
«Θέλουμε η συλλογή ανοιχτηριών να αποτελέσει πεδίο έρευνας για τους φοιτητές»
Το σημαντικό έργο τεκμηρίωσης και πλήρους περιγραφής των ανοιχτηριών έχει αναλάβει αρχαιολόγος. Η μουσειολόγος και υπεύθυνη εκδηλώσεων στο κτήμα Γεροβασιλείου, Μαγδαληνή Λειβαδιώτη, μιλώντας στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, είπε πως «θα θέλαμε όταν ολοκληρωθεί το έργο, να αποτελέσει πεδίο έρευνας για τους φοιτητές, καθώς όπως μας έχει ενημερώσει η αρχαιολόγος που ασχολείται με τη συλλογή, κάποια από τα ανοιχτήρια είναι ορόσημα τέχνης και αισθητικής, οπότε έχει πολλές προεκτάσεις η συλλογή των ανοιχτηριών, μπορεί κάποιος να πει ότι (το ανοιχτήρι) είναι ένα χρηστικό αντικείμενο, αλλά αν το ψάξεις περισσότερο, βρίσκεις πολύ πλούτο σε αυτό».
«Βρίσκουμε λεπτομέρειες επάνω στα ανοιχτήρια που δεν τις γνωρίζαμε και σιγά- σιγά η συλλογή αποκτά πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον από αυτό που πιστεύαμε ότι είχε. Μπορεί να έχει και περισσότερες προεκτάσεις πλέον η συλλογή, όπως εναλλακτικές επιλογές εκθέσεων των ανοιχτηριών, με διαφορετικές θεματικές» υπογράμμισε η κ. Λειβαδιώτη.
Άλλωστε όπως αναφέρει ο κ. Γεροβασιλείου τα ανοιχτήρια αποτυπώνουν σημαντικές περιόδους της ιστορίας των ανθρώπινων κοινωνιών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα όπως λέει την περίοδο ποτοαπαγόρευσης στην Αμερική. «Η ποτοαπαγόρευση στην Αμερική το 1919 ήταν ένα χτύπημα προς το αλκοόλ, αλλά κυρίως στη μαφία. Είχαν απαγορευτεί και τα ανοιχτήρια και η ευρηματικότητα όμως των ανθρώπων ήταν ξεχωριστή. Για να είναι τα ανοιχτήρια καλυμμένα, είχαν δημιουργήσει κάποια αγαλματίδια που όταν έβγαζες το κεφάλι έβλεπες το ανοιχτήρι που κρυβόταν στο εσωτερικό. Ακόμα και το πρόσωπο τού υπουργού που είχε κάνει την ποτοαπαγόρευση χρησιμοποίησαν και καθώς έβγαζες το κεφάλι, φαινόταν το ανοιχτήρι. Με αυτόν τον τρόπο κάλυπταν τα ανοιχτήρια και τα μπουκάλια με το αλκοόλ» επισήμανε.
Ο ιδιοκτήτης του κτήματος Γεροβασιλέιου, από το 1976 ξεκίνησε να συλλέγει τα ανοιχτήρια και μέχρι σήμερα με αμείωτο ενδιαφέρον ασχολείται με το μοναδικό αλλά και δύσκολο αυτό εγχείρημα συλλογής ανοιχτηριών. «Στην αρχή οι πηγές μου ήταν οι περιοδικές εκθέσεις που κάνουν οι αντικέρ στους δρόμους στη Γαλλία, στην Αγγλία και λιγότερο στην Ιταλία και τη Γερμανία. Επίσης όταν έπεσε το κουμμουνιστικό καθεστώς στην Πράγα, πολλά κειμήλια όπως και τα ανοιχτήρια, βγήκαν σε πλειστηριασμούς και πουλιόντουσαν πολύ φθηνά. Σιγά σιγά όμως οι συλλέκτες αυξήθηκαν και τα αντικείμενα αυτά άρχισαν να μειώνονται. Πλέον τα εντοπίζεις μέσω ίντερνετ και οι τιμές τους έχουν εκτοξευθεί. Υπάρχουν ανοιχτήρια του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα, που κόστιζαν ένα δολάριο και πλέον η τιμή τους έχει φτάσει 5.000 και 6.000 δολάρια» εκμυστηρεύτηκε.
Υπάρχουν στη συλλογή και οι 240 μηχανισμοί ανοιχτηριών
«Από τα ανοιχτήρια βλέπεις και την εξέλιξη της μηχανουργίας, διότι τα περισσότερα από αυτά είναι φτιαγμένα στο χέρι, αλλά κάποια στιγμή βλέπεις στην πορεία και την εξέλιξη της μηχανουργίας και της υδραυλικής», λέει και εξηγεί πως «υπάρχουν περίπου 240 διαφορετικοί μηχανισμοί, που είναι καταπληκτικές πατέντες κατοχυρωμένες και βοηθάνε στο άνοιγμα του κρασιού. Μικρές λεπτομέρειες που διευκολύνουν το άνοιγμα του κρασιού, καθώς θα πρέπει να ξέρετε ότι υπάρχει το ανοιχτήρι έλξης και το μηχανικό ανοιχτήρι που διευκολύνει το άνοιγμα. Όταν έλκουμε τον φελλό η δύναμη είναι περίπου από 20 έως 30 κιλά και με τον μηχανισμό η δύναμη είναι 3-4 κιλά, έτσι κάποιος μπορεί πολύ πιο εύκολα να ανοίξει το κρασί».
Περιγράφοντας τη σημερινή κατάσταση και την αυξημένη -σε σχέση με το παρελθόν- ζήτηση των ανοιχτηριών, ο κ. Γεροβασιλείου επισήμανε πως «πρέπει κάποιος να έχει πλέον βαθιά γνώση των ανοιχτηριών, διότι κυκλοφορούν πολλά fake ανοιχτήρια. Επειδή τα ανοιχτήρια πλέον έχουν εξαφανιστεί, υπάρχουν πολλά ανοιχτήρια που κατασκευάζονται με παλιά μέταλλα, που πρέπει να είσαι ειδικός για να καταλάβεις ότι δεν είναι αυθεντικά. Πολλοί συλλέκτες έχουν εξαπατηθεί μαζεύοντας ψεύτικα ανοιχτήρια, κυρίως στο διαδίκτυο, τα οποία μάλιστα τα έχουν πληρώσει και πολύ ακριβά».-
Αλεξάνδρα Χατζηγεωργίου
