Ένα νέο εργαλείο αξιολόγησης των νοητικών διαταραχών σε πρώιμο στάδιο δημιουργήθηκε και χρησιμοποιείται στην κλινική πράξη σε άτομα που βρίσκονται σε ομάδα κινδύνου για την ανάπτυξη νευροεκφυλιστικών διαταραχών. Πρόκειται για τη συστοιχία REMEDES for Alzheimer (R4Alz) που σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε από τις Ελένη Πόπτση και Δέσποινα Μωραΐτου, από το τμήμα Ψυχολογίας του ΑΠΘ, σε συνεργασία με τους Εμμανουήλ Τσαρδούλια και Ανδρέα Συμεωνίδη, του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΑΠΘ και την καθηγήτρια του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, Μάγδα Τσολάκη. Η νέα δοκιμασία δημοσιεύτηκε στις 26 Νοεμβρίου του 2019 στο “ Journal of Alzheimer’s disease”.
Επειδή τα προκλινικά συμπτώματα σε νευροεκφυλιστικές νόσους, όπως η νόσος Alzheimer, εμφανίζονται πολλά χρόνια πριν την κλινική εκδήλωσή τους έχει ιδιαίτερη σημασία ο εντοπισμός των ατόμων που βρίσκονται σε ομάδα υψηλού κινδύνου. Γι’ αυτό τον σκοπό το R4Alz είναι, προς το παρόν, σε διαδικασία εφαρμογής στο πλαίσιο διδακτορικής διατριβής με υπεύθυνη την υποψήφια διδάκτορα του Τμήματος Ψυχολογίας, Ελένη Πόπτση. Ήδη έχουν υποβληθεί, με τη χρήση του R4Alz σε νευροψυχολογική αξιολόγηση, 150 άτομα, ηλικίας 20-80 ετών, στο Κέντρο Ημέρας “ Αγία Ελένη”, της Alzheimer Hellas και στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ. Θα χρειαστεί όμως να αξιολογηθούν ακόμη πολλά άτομα προκειμένου να εξαχθούν τα τελικά συμπεράσματα. Ωστόσο, τα πρώτα πιλοτικά αποτελέσματα της δοκιμασίας έχουν ήδη αναλυθεί και θα παρουσιαστούν στο 34ο Παγκόσμιο Συνέδριο για τη Νόσο Alzheimer, τον ερχόμενο Μάρτιο στην Σιγκαπούρη. Όσοι ενδιαφέρονται να υποβληθούν δωρεάν αξιολόγηση, στο πλαίσιο της έρευνας, μπορούν να απευθύνονται στο Κέντρο Ημέρας “ Αγία Ελένη” (τηλέφωνο 2310 810 411, εσωτερική γραμμή 134, στην Πέτρου Συνδίκα 13, στη Θεσσαλονίκη, υπεύθυνη Ελένη Πόπτση).
“ Στις μέρες μας μία μεγάλη πρόκληση είναι η εύρεση νέων αξιόπιστων εργαλείων με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση των νευροεκφυλιστικών διαταραχών (άνοια) σε προκλινικό στάδιο. Τα συμπτώματα του προκλινικού σταδίου των νευροεκφυλιστικών νόσων, όπως είναι η νόσος Alzheimer, ξεκινούν πολλά έτη πριν την κλινική έκφραση των συμπτωμάτων. Είναι μια σιωπηρή περίοδος όπου το ίδιο το άτομο γνωρίζει ότι έχει ελλείμματα, αλλά η κλινική και ιατρική εκτίμηση δε δείχνουν διαφορές. Τα άτομα αυτά εκφράζουν υποκειμενικά νοητικά παράπονα, αναφέρονται στη βιβλιογραφία ως άτομα με Υποκειμενική Νοητική Εξασθένιση και αποτελούν ομάδα κινδύνου για ανάπτυξη άνοιας” επισημαίνει η κ. Πόπτση, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Το εργαλείο R4Alz, όπως εξηγεί η κ. Πόπτση, αποτελεί μια νέα προσέγγιση που χρησιμοποιεί τις συσκευές μέτρησης αντανακλαστικών REMEDES (REflexes MEasurement DEviceS), για τη αξιολόγηση των γνωστικών ελλείψεων σε πρώιμο στάδιο. Αποτελείται από 7 φορητές συσκευές (REMEDES pads), οι οποίες είναι προγραμματισμένες να ενεργοποιούνται, δηλαδή να παράγουν χρώμα, ήκαι ήχο, ανάλογα με τις απαιτήσεις της εκάστοτε δοκιμασίας. Για τις ανάγκες της αξιολόγησης του νοητικού ελέγχου στη γήρανση έχουν προσαρτηθεί στα REMEDES pads γραφικές αναπαραστάσεις ζώων, οι οποίες συνδυάζονται με τις αντίστοιχες ηχητικές αναπαραστάσεις. Ο εξεταζόμενος καλείται να απενεργοποιήσει τα REMEDES pads, περνώντας το χέρι του πάνω από κάθε ένα, ανάλογα με τις οδηγίες της κάθε δοκιμασίας. Κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης της συστοιχίας δοκιμασιών, οι οδηγίες που αναφέρονται στα έργα δίνονται τόσο λεκτικά όσο και μη λεκτικά (μέσω εικονικών αναπαραστάσεων-σκίτσων), προκειμένου η συστοιχία να είναι ανεξάρτητη από γλωσσικές επιδράσεις και επίπεδο εκπαίδευσης. Η συστοιχία εκτιμά τρεις διαφορετικές πτυχές του νοητικού ελέγχου (εργαζόμενη μνήμη, εποπτικό σύστημα προσοχής και νοητική ευελιξία), ικανότητες ευαίσθητες στην επίδραση των νοητικών διαταραχών.
Αγγέλα Φωτοπούλου
