Σοβαρές συνέπειες στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών έχει η πανδημία και το lockdown και, μάλιστα, αυτές οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρότερες από αυτές των ενηλίκων. Σε αυτό συντελούν τα μέγιστα η διακοπή της κανονικότητας της εκπαίδευσης, των σωματικών δραστηριοτήτων και των ευκαιριών κοινωνικοποίησης, παράγοντες που είναι σημαντικοί για τη φυσιολογική ανάπτυξη των παιδιών. Τα παραπάνω επισημαίνει, επικαλούμενος διεθνή βιβλιογραφικά δεδομένα, ο καθηγητής Ψυχιατρικής, διευθυντής της Β’ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΠΘ, Βασίλειος-Παντελεήμων Μποζίκας.
«Ανεξαρτήτως ηλικίας, τα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν μεγαλύτερη εξάρτηση από τους γονείς, ευερεθιστότητα και έλλειψη προσοχής. Οι γονείς αναφέρουν ότι τα παιδιά παρουσιάζουν μεγαλύτερη αβεβαιότητα, φόβο και απομόνωση, καθώς και δυσκολίες στον ύπνο. Μικρότερης ηλικίας παιδιά (3-6 ετών) είναι πιθανότερο να εκδηλώσουν συμπτώματα προσκόλλησης και φόβου για την υγεία των μελών της οικογένειάς τους απ’ ό,τι μεγαλύτερα παιδιά (6-18 ετών)», αναφέρει ο κ. Μποζίκας, μιλώντας στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Παράλληλα, ο κ. Μποζίκας σημειώνει ότι με το άνοιγμα το σχολείων οι εκπαιδευτικοί που θα έρχονται και πάλι σε τακτική καθημερινή φυσική επαφή με τους μαθητές τους, καλούνται να παίξουν σημαντικό ρόλο στην προαγωγή της ψυχολογικής ευεξίας των παιδιών. Σε ό,τι αφορά την ψυχολογική υποστήριξη των παιδιών που επέστρεψαν στις σχολικές αίθουσες διατυπώνει τα εξής:
* Τα παιδιά πρέπει να ενημερώνονται τακτικά σχετικά με την COVID-19 και τις συμπεριφορές προφύλαξης σύμφωνα με το επίπεδο ωριμότητας τους. Θα πρέπει να εξηγείται στους μαθητές η ανάγκη να συμπεριφέρονται υπεύθυνα κατά την διάρκεια της πανδημίας. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ακολουθούν τα μέτρα προφύλαξης (μάσκες, αποστάσεις) ώστε να λειτουργούν ως μοντέλα για τα παιδιά.
* Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να παίξουν έναν σημαντικό ρόλο στην προαγωγή της ψυχικής υγείας των μαθητών τους. Μπορούν να συζητήσουν υγιείς στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες (άσκηση, διάβασμα, μουσική κλπ) που πρέπει να παρέχονται προκειμένου να αντιμετωπιστούν αρνητικά φαινόμενα, όπως η συνεχής ενασχόληση με το διαδίκτυο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια.
* Οι μαθητές είναι ανάγκη να κατανοήσουν τη σημασία της κοινωνικά επωφελούς ή αλτρουιστικής συμπεριφοράς και της σημασίας των ανθρώπινων αρετών, όπως η ενσυναίσθηση και η υπομονή. Τα παιδιά πρέπει να κατανοήσουν τον ρόλο τους στην κοινωνία και πως η αναγκαία κοινωνική αποστασιοποίηση δεν ισοδυναμεί με συναισθηματική αποστασιοποίηση.
* Οι νηπιαγωγοί και οι δάσκαλοι ή οι υπεύθυνοι καθηγητές της τάξης πρέπει να επικοινωνούν με τους γονείς τηλεφωνικά ή μέσω διαδικτύου ώστε να υπάρχει αλληλοτροφοδότηση σχετικά με τους μαθητές και την ψυχική τους υγεία.
* Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αναγνωρίσουν τυχόν επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των μαθητών τους που χρειάζονται πιο ειδική παρέμβαση (π.χ. αγχώδεις εκδηλώσεις, φόβο, κατάθλιψη, ΔΕΠΥ). Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να συζητήσουν το όποιο πρόβλημα με τους γονείς προκειμένου αυτό να αντιμετωπιστεί έγκαιρα από επαγγελματία ψυχικής υγείας. Σημαντική εδώ είναι η συμβολή του ψυχολόγου του σχολείου. Η επίσκεψη σε παιδοψυχίατρο σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αποτελεί ταμπού.
* Οι ψυχολόγοι που είναι τοποθετημένοι σε σχολεία πρέπει να βρίσκονται σε στενή συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς προκειμένου να τους παράσχουν εξειδικευμένες πληροφορίες και συμβουλές σε σχέση με τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζουν τα παιδιά.
* Παιδιά που θα μπουν σε καραντίνα και θα τεθούν και πάλι σε εξ αποστάσεως εκπαίδευση χρειάζονται επιπλέον υποστήριξη από τους δασκάλους και τους καθηγητές. Η εξειδικευμένη βοήθεια από ψυχολόγο είναι ιδιαίτερα χρήσιμη.
* Οι διευθύνσεις των σχολείων και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να δώσουν μεγάλη προσοχή σε παιδιά που λόγω της κοινωνικοοικονομικής τους κατάστασης δεν είχαν πρόσβαση στα διαδικτυακά μαθήματα προκειμένου να καλύψουν τα εκπαιδευτικά κενά που δημιουργήθηκαν.
* Ιδιαίτερη σημασία έχει η ψυχολογική υποστήριξη των εκπαιδευτικών που σε τέτοιες συνθήκες αναλαμβάνουν το δύσκολο έργο της φροντίδας και της προστασίας των παιδιών, ενώ παράλληλα είναι και οι ίδιοι εκτεθειμένοι στον κίνδυνο μόλυνσης από την COVID-19. Οι ψυχολόγοι και οι κοινωνικοί λειτουργοί των σχολείων μπορούν να παράσχουν τέτοιου είδους υποστήριξη τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο χρησιμοποιώντας τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών.
Αγγέλα Φωτοπούλου
