Ένα πρωινό, κάποια χρόνια πριν, ο Ανδρέας Ασσαέλ επισκεπτόταν ένα παζάρι (flomarkt) στη γερμανική πόλη Κέμνιτς, όταν τον πλησίασε κάποιος παλαιοπώλης, ο οποίος είχε στην πραμάτεια του έναν μικρό (ιστορικό) θησαυρό. Ένα κουτί φωτογραφιών που έμελλε να τον φέρει μπροστά σε μια συνταρακτική εικόνα: αυτή του πατέρα του στην πλατεία Ελευθερίας, όπου τον Ιούλιο του 1942 οι Γερμανοί συγκέντρωναν Εβραίους άνδρες για να τους στείλουν σε καταναγκαστικά έργα της οργάνωσης Τοντ (Organisation Todt), η οποία είχε συγκροτηθεί για την εκτέλεση απαιτητικών έργων σε κάθε χώρα υπό γερμανική κατοχή. Η φωτογραφία του Φρέντυ Ασσαέλ -ο οποίος επέζησε από το Ολοκαύτωμα κρυμμένος με την οικογένειά του στην κατεχόμενη Θεσσαλονίκη- παρουσιάζεται στην έκθεση «Στιγμιότυπα κατακτητών 1941-1944. Η Συλλογή Ασσαέλ», στο Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Η έκθεση, που διοργανώνει η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης και το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, έχει στόχο την ανάδειξη της ιστορίας της κατοχικής περιόδου στην πόλη της Θεσσαλονίκης, μέσα από αδημοσίευτα ιστορικά τεκμήρια και, συγκεκριμένα, μέσα από φωτογραφίες Γερμανών στρατιωτών κατά την περίοδο της Κατοχής. Τα τεκμήρια της έκθεσης προέρχονται από το εξαιρετικά πλούσιο αρχείο του συλλέκτη και ερευνητή Ανδρέα Ασσαέλ. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται φωτογραφικά τεκμήρια του Werner Range, Γερμανού στρατιώτη που υπηρετούσε στην μπάντα του πεζικού της Βέρμαχτ, και άλλων στρατιωτών και νοσοκόμων που δραστηριοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Η συλλογή Ασσαέλ διαφέρει από τις υπόλοιπες συλλογές κατοχικών φωτογραφιών, επισημαίνει η επιστημονική υπεύθυνη του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης, Ξένια Ελευθερίου. «Στην έκθεση», εξηγεί η κ. Ελευθερίου, «παρουσιάζονται ολόκληρα τα ιδιωτικά λευκώματα και τα φωτογραφικά σετ Γερμανών κατακτητών της Θεσσαλονίκης. Οι κάτοχοι των άλμπουμ δεν είναι ανώνυμοι στρατιώτες, αλλά στρατιώτες που υπηρέτησαν το ναζιστικό καθεστώς, που αυτοσυστήνονται μέσω των αναμνηστικών φωτογραφιών. Έχοντας στην κατοχή του επίσημα και προσωπικά έγγραφά τους, ο Ανδρέας Ασσαέλ συνέβαλε στην ανάδειξη των προσώπων που κρύβονται πίσω από τον φωτογραφικό φακό. Ως αυτόπτες μάρτυρες της πολύμορφης βαρβαρότητας εναντίον του χριστιανικού πληθυσμού και κυρίως, των Θεσσαλονικέων Εβραίων, οι κατακτητές απαθανάτισαν συγκρουσιακά γεγονότα, όπως ο μεγάλος λιμός στη Θεσσαλονίκη και τα γεγονότα του Μαύρου Σαββάτου στην Πλατεία Ελευθερίας.
Ένα σύνολο 89 φωτογραφιών αποδίδεται σε έναν άνδρα, τον Werner Range, ο οποίος κατέγραψε εικόνες της Θεσσαλονίκης κατά την κατοχή. Μεταξύ των φωτογραφιών του Range εντοπίζονται και σπάνιες λήψεις από τα γεγονότα του Μαύρου Σαββάτου, προσφέροντας μια νέα οπτική στα γεγονότα. Η καταγραφή αυτών των ιστορικών στιγμών έχει ιδιαίτερη σημασία για την κατανόηση της ιστορίας και της μνήμης.
Η έκθεση υλοποιήθηκε με την οικονομική στήριξη του Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον και με την υποστήριξη του ΜΟΜus Μουσείου Φωτογραφίας. Παρά το γεγονός ότι αναφέρεται στο «χθες», το μήνυμά της είναι καθόλα επίκαιρο.
Σημαντικό για τη διατήρηση της μνήμης είναι το γεγονός πως στο πλαίσιο της έκθεσης πραγματοποιούνται εκπαιδευτικές ξεναγήσεις για σχολεία. Διάρκεια: 11/12/2024 – 31/8/2025. Ωράριο: Δευτέρα – Παρασκευή 9:00 – 14:00 & Τετάρτη 17:00-20:00, Κυριακή 10:00 – 14:00.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
