Μικροσκοπικές φιγούρες μεγέθους 7,5 εκατοστών. Εκείνα τα πλαστικά ανθρωπάκια με τα κινούμενα μέλη και τις άκαμπτες αρθρώσεις που άλλοτε ήταν ινδιάνοι, άλλοτε πειρατές κι άλλοτε ιππότες. Πάντοτε όμως βρίσκονταν σε ένα ράφι ή σε ένα συρτάρι μέσα στο παιδικό δωμάτιο κι αποτελούσαν ένα από τα αγαπημένα παιχνίδια της παιδικής ηλικίας.
Ο λόγος για τα playmobil που μεγάλωσαν γενιές και γενιές, γεννώντας χιλιάδες αναμνήσεις και αποτελώντας μια ωδή στην παιδικότητα όσα χρόνια κι αν περάσουν. Η ιστορία των φιγούρων με τα χαρακτηριστικά μαλλιά ξεκινάει το 1974, όταν ο 19χρονος, τότε, Χορστ Μπραντστέτερ, αναλαμβάνει το τιμόνι της οικογενειακής επιχείρησης κατασκευής παιχνιδιών Γκέομπρα-Mπραντστέτερ. Η εταιρεία, τότε, είχε οικονομικά προβλήματα εξαιτίας της πετρελαϊκής κρίσης τη δεκαετία του 1970. Το πετρέλαιο είχε γίνει πολύ ακριβό, ενώ τα παράγωγά του που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή μεγάλων πλαστικών παιχνιδιών ήταν πανάκριβα. Οι πρώτες φιγούρες playmobil που κυκλοφόρησαν ήταν ινδιάνοι, ιππότες κι απλοί εργάτες. Σχεδιαστής τους ήταν ο Χανς Μπεκ, ο οποίος στην αρχή σχεδίαζε και ζωγράφιζε ξύλινα παιχνίδια. Εντολή του Μπραντσέστερ ήταν να δημιουργηθεί ένα παιχνίδι που να απαιτεί όσο το δυνατόν λιγότερη πρώτη ύλη. Αυτό που διέκρινε τα Playmobil ήταν η ομοιομορφία τους, καθώς όλα είχαν το ίδιο σχήμα μαλλιών, ενώ το μόνο που άλλαζε ήταν το χρώμα. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1980 προστέθηκαν και οι πρώτες γυναικείες φιγούρες. Με τα χρόνια σταδιακά οι φιγούρες άλλαξαν σε μία προσπάθεια να προσαρμοστούν στα δεδομένα της κοινωνίας και να αποτελέσουν μια μικρογραφία της.
Στα χρόνια ζωής τους δεν είναι λίγοι εκείνοι που συνέχισαν να ασχολούνται με το αγαπημένο τους παιχνίδι, συλλέγοντας ή κατασκευάζοντας τα διοράματα της αρεσκείας τους. Ένας από αυτούς είναι ο Ντένης Βαγγόπουλος, γνωστός ως GRecobil και ψυχή των playmobil στην Ελλάδα. Η συλλογή του αυτή τη στιγμή μετρά πάνω από 20.000 φιγούρες, αριθμός που χρειάστηκε πολύ χρόνο και πολλά χρήματα ώστε να τον φτάσει, αλλά και δύο κοντέινερ για να αποθηκευτεί. Η ενασχόλησή του με τα playmobil ξεκίνησε από την παιδική του ηλικία, ωστόσο η εντατική συλλογή τους άρχισε αρκετά χρόνια μετά όταν βρέθηκε στον όροφο ενός πολυκαταστήματος στην Αθήνα που ήταν γεμάτος με playmobil. «Τα playmobil για μένα είναι φιλοσοφία, είναι τρόπος ζωής. Σου διατηρούν την παιδικότητά του. Κι είναι καλό όταν μεγαλώνεις να μην χάνεις την παιδικότητά σου», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βαγγόπουλος.
Για τον Στέλιο Μυλωνά, συλλέκτη playmobil και κατασκευαστή διοραμάτων, «τα playmobil γεννούν αναμνήσεις. Δημιουργώντας διοράματα playmobil, δημιουργώ ταυτόχρονα και καινούριες αναμνήσεις και εικόνες. Είναι το καταφύγιο μου», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Η μετάβαση ενός συλλέκτη σε κατασκευαστή διοραμάτων είναι ένα αναπόφευκτο στάδιο καθώς χρόνο με τον χρόνο γεννάται όλο και πιο έντονα η επιθυμία για μια ξεχωριστή φιγούρα. Ωστόσο η διαδικασία που απαιτείται είναι εξαιρετικά χρονοβόρα και πολύπλοκη. «Μία custom φιγούρα την έχεις φτιάξει εσύ για εσένα, αλλά δεν είναι αυθεντική. Δεν αρκεί μόνο να επιλέξεις το θέμα με το οποίο θα ασχοληθείς, αλλά θα πρέπει παράλληλα να ψάξεις και τη διάσταση του θέματος που θέλεις να παρουσιάσεις. Χρειάζεται επίσης ομοιομορφία και σκηνογραφία. Γίνεσαι ο ίδιος ο σκηνοθέτης της φιγούρας σου και μάλιστα εγώ φωτογραφίζω όλα τα στάδια που απαιτούνται για την ολοκλήρωση του διοράματος μου. Κατασκευάζουμε διοράματα, δεν παράγουμε playmobil», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βαγγόπουλος.
Όπως περιγράφουν οι συλλέκτες, μπορεί να χρειαστεί να πάρεις στοιχεία από 10 playmobil, ώστε να καταφέρεις να δημιουργήσεις τις δικές σου φιγούρες. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ανάλογα με την πολυπλοκότητα της φιγούρας απαιτείται κι ο αντίστοιχος χρόνος.
Σύμφωνα με τον κ. Μυλωνά, διαλύεται μία άλλη φιγούρα, ώστε να μπορέσει να δημιουργήσει κάποιος τη δική του φιγούρα. «Μπορεί να χρειαστούν γύρω στις 8 φιγούρες, ώστε να δημιουργηθεί μία άλλη», αναφέρει.
Μάλιστα και οι δύο συμμετέχουν με διοράματά τους στην έκθεση: «Ο 1821 αλλιώς: Η Ελληνική Επανάσταση με φιγούρες και διοράματα playmobil» που θα διαρκέσει μέχρι το Μάιο του 2020. Μέσω των διοραμάτων τους διηγούνται με μία διαφορετική προσέγγιση την καθημερινή ζωή στην Ελλάδα των αρχών του 19ου αιώνα και γεγονότα της Επανάστασης του 1821.
Η αίγλη των playmobil φαίνεται να μην έχει ξεθωριάσει στον χρόνο και να διατηρούν αναλλοίωτη τη διαχρονικότητα τους, κάτι, το οποίο οφείλεται στο γεγονός, ότι αυτές τις τόσο δα φιγούρες, μπορεί ο καθένας να τις κάνει ό,τι θέλει και να τις μετατρέψει από κάτι παλιό σε κάτι πιο σύγχρονο. Η πιο πρόσφατη δημιουργία του κ. Μυλωνά ήταν το διόραμα του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, ενώ ο κ. Βαγγόπουλος θα θυμάται για πάντα την αναπαράσταση του νεύματος του Ανδρέα Παπανδρέου στη Δήμητρα Λιάνη τη στιγμή της άφιξής του στο αεροδρόμιο.
Τα playmobil αποτέλεσαν μια ευκαιρία για τα παιδιά να φτιάξουν, όπως αυτά θέλουν, τη δική τους μικρογραφία της κοινωνίας των μεγάλων, μέσα από κάστρα, δάση και πειρατικά καράβια. Στα 45 χρόνια κυκλοφορίας τους έχουν παραχθεί πάνω από 3 δισεκατομμύρια φιγούρες Playmobil, ενώ, περίπου 5.100 διαφορετικές εκδοχές έχουν αναπτυχθεί από το 1974. Η έδρα της εταιρείας βρίσκεται μέχρι σήμερα στο Τσίντορφ, κοντά στη Νυρεμβέργη. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες γερμανικές βιομηχανίες παιχνιδιών. Στην Ελλάδα, τα Playmobil έφερε η εταιρεία παιχνιδιών Lyra, το 1976.
Ιωάννα Καρδάρα
