Η Θεσσαλονίκη ετοιμάζεται να υποδεχθεί το Μετρό, μια συγκοινωνιακή υποδομή που αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τις συμπεριφορές μετακίνησης στην πόλη.
Λέξεις: Απόστολος Παπαγιαννάκης και Γιώργος Βασιλειάδης
Με στόχο την διερεύνηση των προθέσεων χρήσης του Μετρό εκπονήθηκε έρευνα ερωτηματολογίου στο πλαίσιo διπλωματικής εργασίας του τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης Α.Π.Θ., από τον τελειόφοιτο φοιτητή Γιώργο Βασιλειάδη με την επίβλεψη του αναπληρωτή καθηγητή Απόστολου Παπαγιαννάκη. Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά μεταξύ 12-13 Σεπτεμβρίου 2024 σε δείγμα 500 ατόμων, προσφέρει εκτιμήσεις για την πιθανότητα επιλογής του νέου μέσου σταθερής τροχιάς, τη συχνότητα χρήσης, καθώς και για τις αντιλήψεις των πολιτών όσον αφορά τις επιπτώσεις του Μετρό στην καθημερινότητά τους. Το δείγμα καλύπτει διαφορετικές περιοχές του πολεοδομικού συγκροτήματος: το 47,6% των συμμετεχόντων κατοικούν στο Δήμο Θεσσαλονίκης, το 16,5% στο Δήμο Καλαμαριάς, το 25,7% στους βορειοδυτικούς Δήμους (Μενεμένης, Νεάπολης-Συκεών, Παύλου Μελά, Κορδελιού-Ευόσμου) ενώ το 10,2% στο Δήμο Πυλαίας-Χορτιάτη. Όσον αφορά την ηλικιακή κατανομή, το 9% των ερωτηθέντων είναι 18-34 ετών, το 22% 35-44 ετών, το 37% 45-54 ετών, το 24% 55-64 ετών και το 8% άνω των 65 ετών. Το δείγμα σταθμίστηκε εκ των υστέρων ως προς το φύλο, προκειμένου να εξισορροπηθούν τυχόν παράγοντες μεροληψίας.
Το νέο συγκοινωνιακό τοπίο
Ένα από τα κρίσιμα ερωτήματα της έρευνας ήταν αν οι πολίτες θα επιλέξουν το Μετρό ως μέσο μεταφοράς για την συχνότερη καθημερινή μετακίνησή τους, αντί για το μέσο που συνήθως χρησιμοποιούν σήμερα. Στο σύνολο του δείγματος, το 47,8% των πολιτών δηλώνει πρόθυμο να αντικαταστήσει το υφιστάμενο μέσο μετακίνησής του με το Μετρό. Ειδικότερα, για τους κατοίκους του Δήμου Θεσσαλονίκης το ποσοστό προθυμίας ανέρχεται στο 52,5% και για τους κατοίκους Καλαμαριάς στο 75,4%. Αντίθετα μόνο το 24,8% των κατοίκων των βορειοδυτικών Δήμων και το 29,3% των κατοίκων του Δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη δηλώνουν ότι θα επιλέξουν το Μετρό αντί για άλλο μέσο μεταφοράς. Το γεγονός ότι η βασική γραμμή του Μετρό εκτείνεται εντός των ορίων των Δήμων Θεσσαλονίκης και Καλαμαριάς, περιορίζει την ελκυστικότητά του για τους κατοίκους των περιαστικών και προαστιακών περιοχών του ευρύτερου πολεοδομικού συγκροτήματος.
Όσον αφορά την αλλαγή συμπεριφορών κινητικότητας σε σχέση με τις υφιστάμενες προτιμήσεις μέσου μεταφοράς, το 41,2 των κατοίκων που σήμερα χρησιμοποιούν κυρίως το Ι.Χ. αυτοκίνητο δηλώνουν ότι θα στραφούν στο Μετρό για τις καθημερινές μετακινήσεις τους. Αντίστοιχα, το 70,2% των ατόμων που σήμερα είναι συχνοί χρήστες λεωφορείου και το 93,8% όσων προτιμούν συνήθως το ταξί, απάντησαν ότι θα επιλέξουν το Μετρό.
Όσον αφορά τη συχνότητα χρήσης, το 11,7% του δείγματος δήλωσε ότι θα χρησιμοποιεί το Μετρό καθημερινά, ενώ το 17,5% ανέφερε ότι θα το χρησιμοποιεί τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα. Τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα δήλωσε το 21,1%, ενώ 1-3 φορές το μήνα δηλώνει το 24,4%. Λιγότερο από μια φορά το μήνα δηλώνει το 18,1% ενώ ποτέ το 7,3%.
Τα ευρήματα της έρευνας υποδηλώνουν ότι το Μετρό θα αποτελέσει ένα πρώτο σημαντικό βήμα για την υιοθέτηση πιο βιώσιμων συμπεριφορών κινητικότητας για ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού και θα συμβάλλει την διαμόρφωση ενός νέου συγκοινωνιακού τοπίου. Τα βασικό συμπέρασμα είναι ότι περίπου 4 στους 10 χρήστες ΙΧ αυτοκινήτου προτίθενται να περιορίσουν την χρήση ΙΧ προς όφελος του Μετρό, ενώ παράλληλα 1 στους 2 πολίτες θα χρησιμοποιεί αρκετά έως πολύ συχνά το νέο μέσο μεταφοράς. Οι επεκτάσεις των μέσων σταθερής τροχιάς (Μετρό και Τραμ) προς τις πυκνοδομημένους βορειοδυτικούς Δήμους αλλά και τα ανατολικά προάστια κρίνονται απαραίτητες για να υποστηρίξουν περαιτέρω το ΄σύστημα δημοσίων συγκοινωνιών και να περιορίσουν σε μεγαλύτερη έκταση και ένταση τη χρήση του ΙΧ αυτοκινήτου.
Χωρικές επιπτώσεις και ποιότητα ζωής
Το 81.5% των συμμετεχόντων εκτιμά ότι η αξία των ακινήτων θα αυξηθεί, ιδίως στις περιοχές που βρίσκονται κοντά σε σταθμούς. Μάλιστα, στους κατοίκους της Καλαμαριάς, το ποσοστό αυτό φτάνει το 88,2%, λόγω της βελτίωσης της συγκοινωνιακής σύνδεσης με το κέντρο της πόλης.
Όσον αφορά την ποιότητα ζωής, το 49,6% των ερωτηθέντων πιστεύει πως το Μετρό θα βελτιώσει σημαντικά και το 39,3% έστω και λίγο την καθημερινότητά και την ποιότητα ζωής τους. Οι λόγοι που αναφέρθηκαν περιλαμβάνουν την ταχύτητα των μετακινήσεων, την μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και της ρύπανσης.
Τέλος, οι πολίτες φαίνεται να δίνουν μεγάλη σημασία στην αισθητική του δημόσιου χώρου στις περιοχές γύρω από τους σταθμούς. Σε κλίμακα από το 1 έως το 5, το 79.5% των ερωτηθέντων αξιολόγησε την αισθητική ως σημαντική παράμετρο με βαθμολογία 4 ή 5. Οι πολίτες προσδοκούν ότι οι σταθμοί του Μετρό θα αποτελέσουν τα νέα τοπόσημα της πόλης, και επιθυμούν να έχουν υψηλής ποιότητας λειτουργικά και αισθητικά χαρακτηριστικά.
Η πλήρης αξιοποίηση της ευκαιρίας που προσφέρει το Μετρό για την αναζωογόνηση της Θεσσαλονίκης προϋποθέτει τη σταδιακή εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου και συντονισμένου σχεδίου αστικής ανάπτυξης για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στις 13 γειτονιές που θα εξυπηρετούνται από τους 13 σταθμούς της βασικής γραμμής.
Προτεραιότητες επεκτάσεων Μετρό
Όσον αφορά τις μελλοντικές επεκτάσεις γραμμών που προτείνει η Μελέτη Ανάπτυξης Μετρό Θεσσαλονίκης (ΜΑΜΘ), οι απόψεις των πολιτών ποικίλουν. Το 63,6% του δείγματος θεωρεί ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην επέκταση προς το αεροδρόμιο και το κέντρο καινοτομίας και τεχνολογίας. Το 44% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι πρέπει να εξυπηρετηθεί κατά προτεραιότητα η Δυτική Θεσσαλονίκη με επεκτάσεις προς τη Σταυρούπολη και το Νοσοκομείο Παπαγεωργίου. Το 33,2% προκρίνει την επέκταση προς το Κορδελιό/ΚΤΕΛ Μακεδονίας, το 25% την επέκταση προς Χαριλάου-Πυλαία, το 17% προς τον Άνω Εύοσμο, ενώ μόλις το 14,4% επιλέγει την επέκταση στο κέντρο της πόλης στον άξονα της οδού Τσιμισκή. Υπογραμμίζεται ότι, η ιεράρχηση των προτεραιοτήτων των επεκτάσεων του Μετρό και ο σχεδιασμός ενός βέλτιστου συνδυασμού μέσων σταθερής τροχιάς (Μετρό και Τραμ) θα πρέπει να λάβουν υπόψη τα συνολικά πολεοδομικά, συγκοινωνιακά και κοινωνικο-οικονομικά κόστη και οφέλη, στο πλαίσιο μιας ορθολογικής και ολοκληρωμένης προσέγγισης, η οποία να υποστηρίζει την βιώσιμη αστική ανάπτυξη και κινητικότητα στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης.
* O Απόστολος Παπαγιαννάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης. Ο Γιώργος Βασιλειάδης είναι τελειόφοιτος του τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης Α.Π.Θ.
