Του Μιχάλη Τουντζιάρη, χρηματιστηριακού αναλυτή
Ci sono cose, riforme costose sul piano sociale, che un governo di sinistra puo’ realizzare piu’ facilmente di uno di centro destra», «Υπάρχουν πράγματα, μεταρρυθμίσεις με κόστος σε κοινωνικό επίπεδο, που μια κυβέρνηση της αριστεράς μπορεί να τα πραγματοποιήσει πιο εύκολα από μια κυβέρνηση της κεντροδεξιάς».
Τζοβάνι Ανιέλι ,1996.
Μια προφητική φράση από τον άνθρωπο συνώνυμο για FIAT και Γιουβέντους αλλά και λόγω των στενών σχέσεων του με την αριστερά, ειδικότερα με τον Ενρίκο Μπερλινγκέρ του κομμουνιστικού κόματος. Ξεκίνησα το σχόλιο μου με την εν λόγω φράση, καθώς διανύουμε το τρίτο έτος διακυβέρνησης της χώρας από μια «αριστερή κυβέρνηση», η οποία πέρασε στα «χαρτιά» άπειρες μεταρρυθμίσεις και οδήγησε τη χώρα και τους πολίτες της στην πλήρη φτωχοποίηση και παράδοση στις παράλογες απαιτήσεις της πολιτικής των Υπερ-πλεονασμάτων που ακολουθεί. Η κορύφωση του δράματος έρχεται με τη χθεσινή συμφωνία που καθιστά όμηρο τη χώρα και τους πολίτες της για τα επόμενα 50 χρόνια. Η κυβέρνηση στηρίχθηκε στην «οικονομική ευπάθεια» και τον φόβο της επόμενης ημέρας, που η ίδια δημιούργησε με την περήφανη διαπραγμάτευσή της το 2015, οδηγώντας ευκολότερα στην υιοθέτηση πολιτικών χωρίς ουσιαστικές αντιδράσεις. Σύμφωνα με τον Σωτηρόπουλο (2007), «Κράτος & Μεταρρύθμιση στη Σύγχρονη Νότια Ευρώπη», «η «οικονομική ευπάθεια» θεωρείται ένας από τους πέντε σημαντικότερους ενδιάμεσους παράγοντες που επηρεάζουν, την εισαγωγή των μεταρρυθμίσεων που παράγονται στην ΕΕ. Τα κράτη είναι πιο ανοιχτά στην αλλαγή όταν αντιμετωπίζουν οικονομική κρίση και όταν κατέχουν μια αδύναμη θέση στο διεθνές πολιτικό-οικονομικό περιβάλλον.Αυτός ο παράγοντας είναι σημαντικός γιατί συνδέει τις αλλαγές σε εθνικό επίπεδο όχι μόνο με τον εξευρωπαϊσμό αλλά και με το διεθνές περιβάλλον και τις διεθνείς πιέσεις, κάθε είδους εξάρτηση(πολιτική,οικονομική) που μπορεί να έχει ένα κράτος από ένα άλλο.»
Η ελληνική κυβέρνηση το ακολούθησε πιστά σε όλους τους τομείς, τελευταία και στην εξωτερική της πολιτική. Ξέχασε όμως τους υπόλοιπους τέσσερις παράγοντες που έχουν να κάνουν με την «πολιτισμική θεσμική δυνατότητα» δηλ. την ικανότητα των πολιτικών και φορέων του κράτους να επιβάλλουν ή να διαπραγματεύονται τις μεταρρυθμίσεις. Την «πολιτική κληρονομιά», που αναφέρεται στο ταίριασμα των παλαιών πολιτικών με τις νέες μεταρρυθμίσεις. Τις «πολιτικές προτιμήσεις» των φορέων που αναφέρεται στο κατά πόσο οι φορείς είναι ανοικτοί σε νέες επιλογές και πως ταιριάζουν με τις παλαιές προτιμήσεις και τον «λόγο» που έχει να κάνει με τη δυνατότητα αλλαγής των προτιμήσεων μέσα από την αλλαγή στις αντιλήψεις βάση των οποίων αποδέχονται ή απορρίπτουν τα κράτη τις αλλαγές. Το να είσαι υποτελής και να παραδίδεις έναν λαό σε μια ευρωπαϊκή ένωση χωρίς να φροντίζεις για την επόμενη ημέρα και τα κεκτημένα αιώνων που περιλαμβάνουν ήθη, αξίες, εδαφική ακεραιότητα και αξιοπρέπεια σίγουρα δεν είναι το καλύτερο.
Καθώς τα «ελικόπτερα» που πετούσαν άφθονο χρήμα στις αγορές ξέμειναν από «καύσιμα» ψάχνουμε να βρούμε ποιος θα είναι ο «αδύναμος κρίκος» που θα οδηγήσει στην επόμενη κρίση τις παγκόσμιες αγορές. Ως πρώτος υποψήφιος θα μπορούσε να είναι για άλλη μια φορά η χώρα μας, καθώς οι λανθασμένες πολιτικές που ακολουθούνται οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στον «γκρεμό». Η επόμενη κυβέρνηση που θα έρθει, θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια κοινωνία που θα συνεχίσει να πληρώνει τα «φέσια» που τις φόρτωσε η «πρώτη φορά αριστερά». Οι πρώτες 100 ημέρες της νέας κυβέρνησης θα πρέπει να συνοδεύονται από έκρηξη επενδύσεων, αλλαγή του φορολογικού συστήματος και ανάκτηση της αξιοπιστίας της χώρας στο διεθνές περιβάλλον. Ακόμη και μια ημέρα χαμένη θα οδηγήσει σε έκρηξη την συσσωρευμένη οργή της κοινωνίας, καθώς η κατάσταση θα επιδεινώνεται δραματικά, χρέη δε θα μπορούν να πληρωθούν, οι περικοπές των συντάξεων θα μειώσουν την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και φυσικά η «βενεζουελοποίηση» της χώρας θα γίνει γεγονός. Η αντιπολίτευση θα επανέλθει δριμύτερη, ας μη ξεχνάμε ότι έχει πάντα το «ηθικό πλεονέκτημα», και πάντα θα υπάρχουν οι «χρήσιμοι» που πιστεύουν σε «λεφτόδεντρα» και μυστικές διαστημικές τεχνολογίες αξίας δις . τη συνέχεια δε θέλω να τη φανταστώ ή να την περιγράψω….
Όσον αφορά την καθαρή έξοδο που διατυμπανίζεται μόνο καθαρή δεν μπορεί να είναι καθώς σύμφωνα με τους κανονισμούς του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που επικυρώθηκαν το 2014-15,( European Commission, Financial Assistance to Greece, 2015, European Commission, Report on Public Finances in EMU, 9/2014) όσα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν χρηματοοικονομικές δυσκολίες ή χρηματοδοτούνται από ESM τίθενται σε ενισχυμένη εποπτεία κατά την οποία υπόκεινται σε τακτικές αξιολογήσεις από αρμόδια κοινοτικά όργανα, με λίγα λόγια «καθαρή έξοδο», επίσης αναφέρει το νέο πλαίσιο ότι, «όσα κράτη-μέλη έχουν ενταχθεί σε πρόγραμμα παραμένουν υπό εποπτεία μέχρι να αποπληρωθεί το 75% της βοήθειας!!!» Σα να λέμε ακόμα πιο «καθαρή έξοδο»! Οι χθεσινές αποφάσεις στο Λουξεμβούργο επικυρώνουν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την πραγματική εικόνα για την πορεία τις χώρας και τις δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει. Χωρίς ριζική αντιμετώπιση του ελληνικού αλλά και του συνολικού παγκοσμίου χρέους δεν θα δημιουργηθεί πραγματική ανάπτυξη τις επόμενες δεκαετίες, παρά θα συνεχίζεται ο φαύλος κύκλος της εικονικής ανάπτυξης από ενέσεις «ηλεκτρονικής ρευστότητας» που θα οδηγήσουν σε μεγάλες κρίσεις εμπιστοσύνης των θεσμών και των κεντρικών τραπεζών. Φυσικά ο αδύναμος κρίκος δε θα είναι το «μεγάλο ψάρι»!
Επόμενος υποψήφιος θα μπορούσε να είναι ο γείτονας μας η Ιταλία, μία χώρα που αποτελεί την Τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ και μέλος του G7. Πολύ μεγάλη για να καταρρεύσει, όπως και η Lehman Brothers. Παραμένοντας στη γειτονιά μας η Τουρκία δεσπόζει τους τελευταίους μήνες λόγω των πολιτικών εξελίξεων αλλά και των οικονομικών. Άνοδος του πληθωρισμού στο 13%, υποτίμηση της λίρας κατά 15% και υποβάθμισης του χρέους από τον οίκο Moody’s. Επίσης οι περισσότερες τουρκικές επιχειρήσεις έχουν συγκεντρώσει χρέος σε ξένο νόμισμα, που ανέρχεται περίπου στο 40% του τουρκικού ΑΕΠ. Όπως επισημαίνει το Bloomberg, έχουν αρχίσει να προκαλούν προβληματισμό και ανησυχία στους επενδυτές περιπτώσεις όπως της εταιρείας Yildiz Holding, που επιχειρεί να επαναδιαπραγματευθεί δάνειο 7 δισ. δολαρίων, ενώ παράλληλα εκκρεμεί χρέος της ύψους 4,75 δισ. δολαρίων από την αγορά της μεγαλύτερης εταιρείας τηλεπικοινωνιών στην Τουρκία. Αν αυτά τα δυσθεώρητα χρέη δεν εξυπηρετηθούν, θα βρεθούν σε δεινή θέση οι τουρκικές τράπεζες, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 1/3 του τουρκικού χρηματιστηρίου. Τέλος, οι κάτοχοι τουρκικών ομολόγων που βλέπουν να μειώνονται οι αποδόσεις των επενδύσεών τους πιθανόν να αποχωρήσουν κάτι που φαίνεται τους τελευταίους μήνες, όπου οι άμεσες ξένες επενδύσεις μειώθηκαν στα 8 δισ. δολάρια, που σημαίνει ότι χρηματοδοτείται από τους ξένους επενδυτές μόνον το 20% του δημοσιονομικού της ελλείμματος. Η αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων προετοιμάζει αρκετές εκπλήξεις στις οικονομίες που δανείστηκαν σε δολάρια.
Το «καλό παιδί» της Ευρώπης η γνωστή σε όλους Deutsche Bank υποβαθμίστηκε από τον οίκο Standard&Poor’s εντείνοντας τις πιέσεις που δέχεται η διοίκησή της και κατ’ επέκταση η μετοχή του γερμανικού τραπεζικού κολοσσού που υποχώρησε στα 9,5 ευρώ(υψηλό 2006 94,5 ευρώ). Το κόστος ασφάλισης έναντι πενταετών ομολόγων της τράπεζας αξίας 10 εκατ. ευρώ ανήλθε στο 19%, (περίπου 190.000 ευρώ ετησίως από 73.000 ευρώ στις αρχές του έτους, κάπως παρόμοια κινήθηκε και το κόστος ασφάλισης στη χώρα μας). Άλλη μια περίπτωση η οποία είναι πολύ μεγάλη για να καταρρεύσει!
Και φυσικά ο τελευταίος και καλύτερος υποψήφιος, με διαφορά, έρχεται ο «εμπορικός πόλεμος», που απειλεί να τινάξει το παγκόσμιο εμπόριο, «είναι ο εμπορικός προστατευτισμός ηλίθιε» θα μπορούσε να το ερμηνεύσει ο ιστορικός του μέλλοντος. Ο Τραμπ καταγγέλλει το δικομματικό πολιτικό κατεστημένο για την παγκοσμιοποίηση, που ο ίδιος θεωρεί ότι εξυπηρετεί τις πολυεθνικές επιχειρήσεις σε βάρος των εργαζόμενων στις ΗΠΑ. Ως εκ τούτου θέτει σε αμφισβήτηση τη διαχρονική δέσμευση των ΗΠΑ υπέρ του ελεύθερου εμπορίου αλλά και έχει υιοθετήσει ακραίες θέσεις κατά των λαθρομεταναστών, που σηματοδοτούν μια Αμερική κλειστών συνόρων. Επίσης φάνηκε να υπονομεύει και την αποτρεπτική αξιοπιστία της Ατλαντικής συμμαχίας. Με λίγα λόγια μια τέλεια καταιγίδα και για τις ΗΠΑ, οι οποίες ωφελήθηκαν σημαντικά από τα φθηνά εργατικά χέρια των μεταναστών, τις φθηνές εισαγωγές προϊόντων και πρώτων υλών και τις συμμαχίες με τους εταίρους της.
Το κόστος του χρήματος αυξάνεται και βρίσκεται σε εξέλιξη ένας εμπορικός πόλεμος. Εν μέσω μιας τόσο αρνητικής συγκυρίας, η Τουρκία οδεύει προς εκλογές, η Ελλάδα θα βγει «καθαρά» στις αγορές, η Ιταλία……, η Deutshe Bank…., ο εμπορικός πόλεμος……., οι αναδυόμενες αγορές, οι……οι….οι…….ποιος θα είναι ο αδύναμος κρίκος; «Όταν οι αγορές απέχουν πολύ από μια κρίση τότε κάποιες αόρατες δυνάμεις συνωμοτούν στη δημιουργία μιας νέας -κρίσης». Άλαν Γκρίνσπαν (πρώην κεντρικός τραπεζίτης της fed).
