του Κωνσταντίνου Ζέρβα πολ. μηχανικού και ανεξάρτητου Δημοτικού Συμβούλου Δήμου Θεσσαλονίκης
Ένα καλοκαιριάτικο απόγευμα Δευτέρας έγινε η 2η φονικότερη πυρκαγιά στην ιστορία του 21ου αιώνα, παγκοσμίως. Με ματώνει και με θυμώνει που για μια ακόμη φορά γίναμε πρώτο θέμα σε όλο τον κόσμο, για κάτι τόσο θλιβερό.Η Ελλάδα έστειλε σε όλο τον κόσμο σκηνές βιβλικής καταστροφής, θρήνου, και απελπισίας. Η οργή για τους αδικοχαμένους, τη φυσική καταστροφή, τις απώλειες περιουσιών είναι διάχυτη και έχει πολλούς αποδέκτες.
Το παιχνίδι των ευθυνών οδήγησε για μια ακόμη φορά στην αδράνεια. Οι Δήμοι κατηγορούν την Περιφέρεια ότι δεν εξέδωσε εντολή εκκένωσης, και η Περιφέρεια κατηγορεί τους Δήμους για ολιγωρία. Τροχονόμοι διαπληκτίζονταν στα φανάρια, γιατί κανείς δεν τους έδωσε οδηγίες, οδηγοί εγκλωβίστηκαν σε αδιέξοδους δρόμους για να κατευθυνθούν τελικά προς τη θάλασσα ή προς τον όλεθρο.
Η αυτοθυσία των πυροσβεστών και των εθελοντών είναι τα μόνα που απέτρεψαν μεγαλύτερη καταστροφή. Βλέπουμε εικόνες που μας θυμίζουν τη μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης του 1917 ή τη μικρασιατική καταστροφή του ’22. 100 χρόνια μετά η ίδια απελπισία, ανοργανωσιά και η θεόσταλτη σωτηρία μέσα από την αυτόκλητη προσφορά ανώνυμων εθελοντών!
Και κάτι ακόμα: H ημέρα. Αν η πυρκαγιά είχε ξεσπάσει 24 ώρες πριν, μέρα Κυριακή, που η Λεωφόρος Μαραθώνος είναι γεμάτη ακινητοποιημένα οχήματα από παραθεριστές θα είχαμε θρηνήσει περισσότερα θύματα.
Όλοι αναρωτιούνται αν υπήρχε σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Κι όμως υπήρχε σχέδιο για τη μετακίνηση πληθυσμών σε περίπτωση πυρκαγιάς, και μάλιστα επικαιροποιήθηκε από τη Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας στις αρχές του καλοκαιριού. Το πρωτόκολλο όμως του σχεδίου δεν εφαρμόστηκε με αποτέλεσμα να προκληθεί σύγχυση και ολέθριες καθυστερήσεις.
Τι έπρεπε να γίνει; Tα πρώτα λεπτά της καταστροφής, οι υπεύθυνοι έπρεπε να είναι στο πόστο τους και να αναλάβουν δράση, χωρίς να περιμένουν τηλέφωνο από κάποιον «υπεύθυνο». Έπρεπε να υπάρξει προληπτική εκπαίδευση του πληθυσμού ώστε να γνωρίζει πως πρέπει να κινηθεί σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Έπρεπε εδώ και 80 χρόνια να υπάρχει καλύτερη ρυμοτομία, λιγότερα αυθαίρετα και όχι μάντρες που κλείνουν τους δρόμους διαφυγής.
Με λίγα λόγια έλειψε, λείπει και φταίει ο επαγγελματισμός της ευθύνης.
Ενδεικτική της ολιγωρίας και του ερασιτεχνισμού που χαρακτηρίζει τις δημοτικές και όχι μόνο αρχές είναι οι πλημμύρες της Θεσσαλονίκης, το Μάιο του 2018. Σύμφωνα με το επιχειρησιακό εγχειρίδιο, έπρεπε να γίνει σύσκεψη των υπευθύνων, παρουσία του Δημάρχου, στο Δημαρχείο της πόλης, για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης, όπως αυτό έχει οριστεί. Αντί αυτού, εν απουσία του Δημάρχου, ο εντεταλμένος υπεύθυνος καθαριότητας με την ομάδα του συνεδρίασαν μόνοι τους στο γραφείο καθαριότητας και αφού ξεβούλωσαν κάποια από τα φρεάτια, ανακοίνωσαν περιχαρείς ότι η αποστολή εξετελέσθει. Όλοι οι Θεσσαλονικείς θυμόμαστε πόσο ανοχύρωτη ήταν η πόλη μας και πως το ίδιο έργο έχει επαναληφθεί αρκετές φορές μέσα στους πρόσφατους βροχερούς μήνες.
Να μη θυμηθούμε τον παγετό του Ιανουαρίου του 2017 όταν για 10 πόντους χιονιού η πόλη έπαθε κυκλοφοριακό έμφραγμα επειδή … «το αλάτι πάγωσε»! Ο παγετός θα μπορούσε να είναι σεισμός ή άλλη φυσική καταστροφή. Να μη σκεφθώ πιθανό πολεμικό ή τρομοκρατικό χτύπημα.
Χρειάζεται λοιπόν άμεσα επικαιροποίηση των σχεδίων εκτάκτου ανάγκης, κατανομή ρόλων και πρωτόκολλο δράσης. Επιπλέον είναι αναγκαία η δημοσιοποίηση των στοιχείων που αφορούν τους δημότες, όπως τα σημεία συγκέντρωσης (ανά περίσταση), διαδρομές εκκένωσης και τηλέφωνα πρώτης ανάγκης. Είναι βασική ανάγκη η προληπτική εκπαίδευση των πολιτών σε καταστάσεις φυσικών καταστροφών και φυσικά οι ασκήσεις ετοιμότητας σε μια χώρα που ματώνει συνεχώς από τις ίδιες πληγές.
Οι φυσικές καταστροφές έρχονται και ξεσκεπάζουν όλα τα προβλήματα που εμείς έχουμε διαχρονικά δημιουργήσει. Και μετά; Ίσως έχουμε συνηθίσει την αδράνεια των μηχανισμών, ίσως μάθαμε σε δηλώσεις περί «ασύμμετρων απειλών» και υποσχέσεις απόδοσης ευθυνών, ίσως πιστεύουμε ότι τίποτε τόσο κοσμογονικό δεν θα συμβεί σε εμάς. Ίσως σε κάποιους αυτά να ακούγονται ακραία, αχρείαστα ή ακόμα και σενάρια τρομολαγνείας.
Ζούμε ώρες πένθους και περισυλλογής, όμως τα γεγονότα παραμένουν. Πάνω από 80 νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες, χιλιάδες άστεγοι, ολόκληρες περιοχές χωρίς νερό και ηλεκτρισμό και όλα αυτά σε ένα προάστιο της πρωτεύουσας της Ελλάδας, ένα απόγευμα Δευτέρας, το 2018 μ.Χ. Μέχρι την επόμενη φορά!
