Τις τελευταίες δεκαετίες, το ορυχείο της Βεγόρας, που κάποτε ανήκε στον επιχειρηματία Βαρβούτη και χωροθετείται ανάμεσα στον οικισμό Μελίτη από τον βορρά και στην πόλη του Αμυνταίου από τον νότο, είναι ανενεργό. Ωστόσο, παραμένει κατά κάποιο τρόπο «ζωντανό», καθώς ο ήχος των καθιζήσεων και η αυτανάφλεξη του λιγνίτη σε επαφή με τον αέρα ταράζουν κάθε τόσο την ηρεμία. Πλέον διεκδικεί τη δεύτερη ζωή του, με προοπτική να δημιουργήσει μελλοντικά νέο οικονομικό αντικείμενο στις «στάχτες» του λιγνίτη, αλλά και δεκάδες νέες θέσεις εργασίας σε αγρότες και ανθρώπους που πλήττονται από την απολιγνιτοποίηση.
Όπως διευκρίνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Αμυνταίου, Ιωάννης Λιάσης, μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου ο δήμος θα καταθέσει την πρότασή του για ένταξη του έργου στο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ), καθώς η αποκατάσταση προβλέπεται να κοστίσει περίπου 30 εκατ. ευρώ. Είναι αισιόδοξος ότι η πρόταση θα γίνει αποδεκτή; Η απάντησή του είναι καταφατική, καθώς όπως λέει πρόκειται για ένα πρωτοποριακό και καινοτόμο έργο, σε πράσινη κατεύθυνση, που θα αλλάξει την εικόνα της περιοχής και θα βοηθήσει στη δημιουργία του νέου παραγωγικού της μοντέλου στη μετά τον λιγνίτη εποχή.
«Σήμερα τα εγκαταλελειμμένα ορυχεία χάσκουν σαν τεράστιες τρύπες. Το συγκεκριμένο έχει βάθος περίπου 100 μέτρων και διάμετρο 500 έως και 1,5 χιλιομέτρου, ανάλογα με το σημείο. Τα εγκαταλελειμμένα ορυχεία εκπέμπουν αιωρούμενα σωματίδια, ενώ γίνονται αρκετές αυτοαναφλέξεις του λιγνίτη ετησίως και καθιζήσεις. Αντιμετωπίζουμε την αποκατάσταση του συγκεκριμένου ορυχείου ως ένα έργο-πιλότο, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει οδηγό για την αποκατάσταση και άλλων ορυχείων, όχι αναγκαστικά ως αμπελώνες» εξηγεί ο δήμαρχος. Πρόκειται για το πρώτο έργο αποκατάστασης ορυχείου λιγνίτη στην Ελλάδα.
Η ένταξη στο ΣΔΑΜ αναμένεται να προχωρήσει εντός του 2025, ώστε το 2026 να αρχίσουν οι εργασίες αποκατάστασης, οι οποίες προβλέπεται να διαρκέσουν ενάμισι με δύο χρόνια. Η τεράστια «τρύπα» θα κλείσει με το ίδιο χώμα που συσωρεύτηκε σε λοφίσκους για να ανοίξει, ώστε να εξορυχθεί ο λιγνίτης. Με τη μεταφορά εκατομμυρίων κυβικών χώματος και τη «θεραπεία» του εδάφους, ο χώρος θα αρχίσει να μετατρέπεται σε κάτι εντελώς διαφορετικό: σε δύο αμπελώνες σε «πατάρια», εκατοντάδων στρεμμάτων έκαστος, που στόχος είναι να αποδώσουν εύγευστα κρασιά.
Υπάρχει ολοκληρωμένη μελέτη από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο για τον καλύτερο τρόπο αποκατάστασης και τη μετατροπή του σε επισκέψιμο χώρο. Έχει υπογραφεί μνημόνιο συνεργασίας με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας για τη διαχείριση του αποκαταστημένου χώρου και τις ποικιλίες των αμπελιών που προτείνεται να φυτευτούν. Ο φορέας διαχείρισης του εγχειρήματος θα είναι πιθανότατα ο δήμος Αμυνταίου, δεδομένου ότι η ΔΕΗ δεν έχει εμπλοκή και συμμετοχή στο εγχείρημα.
Ο οινοποιός Άγγελος Ιατρίδης του Κτήματος ΑΛΦΑ παρακολουθεί και στηρίζει το εγχείρημα αυτό. Για τον ίδιο, το συγκεκριμένο ορυχείο, που σταμάτησε οριστικά να λειτουργεί το 2001-2002, βρίσκεται στην αμπελουργική ζώνη Αμυνταίου και η αναγέννησή του είναι εμβληματική για την περιοχή. «Το μέλλον της περιοχής είναι αμπελοοινικό και πιστεύω πραγματικά ότι η ανάπτυξή της με βάση αυτό το μοντέλο είναι εφικτή» σημειώνει.
Το μοντέλο της μετατροπής παλαιών ορυχείων σε αμπελώνες εφαρμόζεται με επιτυχία σε άλλες χώρες, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, ενώ και στη Μήλο, ένας αμπελώνας έχει δημιουργηθεί στη θέση παλιού ορυχείου.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
