του Haifeng Huang*
Το ταξίδι του κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ αυτή την εβδομάδα στην Ουχάν, το πρώτο από τότε που ο κορονοϊός σάρωσε όλα τα στρώματα της κινεζικής κοινωνίας, αποσκοπούσε στο να καθησυχάσει την κοινή γνώμη και να της δείξει ότι η κυβέρνηση συγκράτησε τον ιό.
Ο προπαγανδιστικός μηχανισμός όμως της Κίνας λειτουργεί από τον περασμένο Ιανουάριο. Πόσο αποτελεσματικός υπήρξε;
Οι διεθνείς μελέτες δείχνουν ότι οι σημερινές αυταρχικές κυβερνήσεις στρέφονται όλο και περισσότερο στη χειραγώγηση της πληροφορίας, αντί για την ιδεολογική διαπαιδαγώγηση ή τη φυσική καταστολή. Και το κάνουν αυτό για να δημιουργήσουν μια εικόνα κύρους. Μια χρήσιμη τακτική είναι να συνδέουν τα καλά νέα με την κυβέρνηση και να αποσείουν την ευθύνη για τα κακά νέα. Για τον λόγο αυτό, οι προσπάθειες του προπαγανδιστικού μηχανισμού της Κίνας επικεντρώθηκαν στα αποφασιστικά μέτρα για τον έλεγχο της επιδημίας. Ορισμένα μέσα εμπορικού χαρακτήρα δημοσίευσαν ερευνητικά κείμενα, τα περισσότερα επίσημα μέσα όμως μιλούν αποκλειστικά για τον «λαϊκό πόλεμο» κατά του ιού.
Αυτό που δεν κάλυψαν τα επίσημα μέσα ήταν κατά πόσον το αυταρχικό σύστημα της Κίνας παρακινεί τους αξιωματούχους να δίνουν προτεραιότητα στην κοινωνική τάξη και την κολακεία των ανωτέρων έναντι της ανοιχτής αντιμετώπισης μιας δύσκολης επιδημίας. Δεν ασχολήθηκαν επίσης με τον ρόλο της ηγεσίας στις πρώτες καθυστερήσεις και με τη συμβολή της έλλειψης ελεύθερης πληροφόρησης στη διάδοση του ιού.
Τα κρατικά μέσα της Κίνας αντιμετωπίζουν την επιδημία ως μια φυσική καταστροφή, το πώς όμως μια κυβέρνηση χειρίζεται μια καταστροφή αποκαλύπτει την ποιότητά της.
Τα επίσημα μέσα και το Διαδίκτυο βομβαρδίζουν επίσης τους πολίτες με ιστορίες για τον ηρωισμό και τις θυσίες των γιατρών, των νοσηλευτών και των εθελοντών. Ο ηρωισμός αυτός είναι πραγματικός, ο βομβαρδισμός όμως του κοινού 24 ώρες το 24ωρο με τέτοιες ιστορίες βοηθά στο να στρέφει την προσοχή του μακριά από τις κυβερνητικές επιδόσεις.
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν επίσης ότι οι πολίτες χρησιμοποιούν πληροφορίες για τις επιδόσεις άλλων χωρών για να κρίνουν την κυβέρνησή τους. Οι κακές επιδόσεις λοιπόν πολλών χωρών έκαναν τους κινέζους αξιωματούχους να εξαίρουν τη στάση της χώρας τους και να λένε ότι ο κόσμος θα έπρεπε να ευχαριστεί την Κίνα για τις θυσίες της.
Το κινεζικό Διαδίκτυο έχει γεμίσει όμως και από θεωρίες συνωμοσίας που υποστηρίζουν ότι πηγή του κορονοϊού ήταν οι ΗΠΑ, όχι η Κίνα. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το κινεζικό κράτος ενθαρρύνει τέτοιες θεωρίες. Ένας χρήστης μάλιστα που έγραψε ότι ο κορονοϊός αποτελεί αμερικανικό γενετικό όπλο συνελήφθη. Αλλά και αυτές οι θεωρίες συμβάλλουν στο να αποσπάται η προσοχή από ενδεχόμενα λάθη στην απάντηση της Κίνας στην κρίση.
Ήταν αποτελεσματικός αυτός ο προπαγανδιστικός μηχανισμός; Η προσωπική μου επικοινωνία με ανθρώπους που ζουν στην Κίνα δείχνει ότι οι Κινέζοι είναι σε γενικές γραμμές υπερήφανοι για τις επιδόσεις της κυβέρνησής τους και την εμπιστεύονται. Οργή ασφαλώς υπάρχει, στρέφεται όμως περισσότερο κατά των τοπικών αρχών στο Ουχάν και την επαρχία Χουμπέι παρά στο πολιτικό σύστημα ή την κεντρική κυβέρνηση της Κίνας.
Όταν η προπαγάνδα όμως ξεφεύγει από τα όρια, υπάρχουν αντιδράσεις. Ένα βιβλίο που μιλούσε για το όραμα και τις ικανότητες του Σι απέναντι στον ιό και για την ανωτερότητα του κινεζικού πολιτικού συστήματος αποσύρθηκε από τις μεγάλες κινεζικές ηλεκτρονικές πλατφόρμες λόγω των αντιδράσεων στις πρόωρες κραυγές νίκης. Με τον ίδιο τρόπο «εξαφανίστηκαν» και οι δηλώσεις του νέου κομματικού γραμματέα της Ουχάν που ευχαριστούσε τον γενικό γραμματέα του κόμματος για τους χειρισμούς του.
*Ο Χαϊφένγκ Χουανγκ είναι αναπληρωτής καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια
Πηγή: Washington Post
