Ο Κέρι Μάλις, ο Νομπελίστας Χημείας το 1993, που έφυγε από τη ζωή από πνευμονία στις 7 Αυγούστου, ήταν γόνος μίας αγροτικής οικογένειας στο Λενουάρ της Βορείου Καρολίνας κι απέκτησε το ενδιαφέρον του για την επιστήμη όταν έμαθε στο σχολείο πώς να κατασκευάζει αυτοσχέδιες ρουκέτες και διασκέδαζε εκτοξεύοντας… βατράχια με αυτές.
Ο Μάλις σπούδασε, αρχικά, χημεία, εγκατέλειψε στη συνέχεια τις σπουδές του και εργάσθηκε σε φούρνο, κατέθεσε το διδακτορικό του στο γνωστό Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ στη χρυσή εποχή των ναρκωτικών κι ενώ οδηγούσε του ήλθε η επιφοίτηση κι επινόησε μία τεχνική που έμελλε να αποτελέσει το σημείο καμπής για την επιστήμη της βιολογίας: την αλυσιδωτή αντίδραση της πολυμεράσης, μία σειρά από ένζυμα που μπορεί να αντιγράψει εκατομμύρια φορές ένα μικρό τμήμα του DNA.
Η επαναστατική του αυτή ανακάλυψη επέτρεψε την ανάγνωση του ανθρώπινου γενώματος, διευκολύνοντας τη διάγνωση γενετικών ανωμαλιών, την αναγνώριση νεκρών και εντοπίζοντας από το γενετικό τους υλικό τους εγκληματίες.
Όπως τονίζει η εφημερίδα The Wasington Post, που πρώτη δημοσίευσε την ανακοίνωση της συζύγου του Νάνσι Κόσγκροουβ για τον θάνατο του Μάλις στην πόλη Νιούπορτ Μπιτς της Καλιφόρνιας, ο ιδιοφυής αυτός επιστήμονας «κατά πάσα πιθανότητα είναι η πιο ιδιόμορφη προσωπικότητα που έχει κερδίσει ποτέ το Νόμπελ Χημείας». Διότι δεν ήσαν λίγες οι φορές που ο Μάλις κατόρθωνε να εκπλήξει όλον τον επιστημονικό κόσμο για τις ανορθόδοξες απόψεις του και την ιδιότυπη συμπεριφορά του.
Το 1994, μόλις έναν χρόνο μετά την απονομή του Νόμπελ, ο Μάλις προσεκλήθη για να κλείσει με την ομιλία του το συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Έρευνας και να αναφερθεί στη συνταρακτική του ανακάλυψη. Αντ’ αυτού, όμως, ο Μάλις επέλεξε στην ομιλία του να αναπτύξει τη δική του θεωρία ότι το AIDS δεν οφείλεται σε έναν ιό, αλλά προκαλείται από την έκθεση σε άλλους παθογενείς παράγοντες.
«Ο Μάλις προκάλεσε τρανταχτά γέλια στο ακροατήριό του, όταν ανακοίνωσε πως σκοπεύει “να κατευθυνθεί προς τη Σεβίλλη όπου υπάρχει ένα φεστιβάλ που κάποιος μπορεί να μεθύσει όλη τη νύχτα”. Στην αρχή της ομιλίας του, που ήταν χαοτική και ασυνάρτητη, πρόβαλε μία σειρά διαφανειών με γεωμετρικά σχήματα που προβάλλονταν στα σώματα γυμνών γυναικών», όπως αναφέρει στο σχετικό δημοσίευμά της για την ατυχή εκείνη εκδήλωση η ισπανική εφημερίδα El Pais. Ο Μάλις απέδειξε πως ακόμη κι ένας Νομπελίστας, όσο ιδιοφυΐα και να θεωρείται στον τομέα του, μπορεί κάλλιστα να είναι κι ένα όλως διόλου ανεύθυνο πρόσωπο.
Μάλιστα, η Γαλλίδα ιολόγος Φρανσουάζ Μπαρέ-Σινουσί, που εντόπισε το 1983 τον ιό VIH του AIDS, δήλωνε αποτροπιασμένη πως «ουδέποτε μίλησα και ούτε που θα μιλήσω ποτέ με έναν άνθρωπο που εκστομίζει τέτοιες ηλιθιότητες. Τα επιστημονικά δεδομένα έχουν αποδείξει σαφέστατα πως υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στον ιό και την ασθένεια. Αυτού του τύπου οι ανακοινώσεις είναι επικίνδυνες. Μεγάλος αριθμός ασθενών σταμάτησαν τη θεραπεία τους εξαιτίας αυτών των αβάσιμων παρατηρήσεων και κατέληξαν από την ασθένεια. Θα πρέπει να τους σταματήσουμε διότι είναι επικίνδυνοι».
Αλλά η ιδέα του για το AIDS δεν ήταν η μόνη αβάσιμη θεωρία που έχει διατυπώσει ο Μάλις. Όταν το 1986 εγκατέλειψε την εταιρεία Cetus, στην οποία εργαζόταν όταν ανακάλυψε την αλυσιδωτή αντίδραση της πολυμεράσης και πήγε να εργασθεί για την Xytrong στο Σαν Ντιέγκο, για την οποία ανακάλυψε μία μελάνη ευαίσθητη στις ακτίνες UV, ο Μάλις άρχισε να αμφισβητεί την ευστάθεια της θεωρίας για την τρύπα του όζοντος και μετατράπηκε σε έναν διαπρύσιο επικριτή της.
Ο Μάλις δημοσίευσε την αυτοβιογραφία του «Χορεύοντας γυμνός στα Χωράφια του Μυαλού» (Dancing Naked in the Mind Field) το 1998. Ο διαπρεπής χημικός στις σελίδες του διηγείται πως μία νύκτα του 1985 συνάντησε σε ένα δάσος στην ιδιοκτησία του στην Κομητεία του Μεντοσίνο στην Καλιφόρνια, ένα ρακούν. «Καλησπέρα δόκτωρ», τον χαιρέτισε το ρακούν, «που ενδέχεται να ήταν και εξωγήινος», σύμφωνα με την παραληρηματική αφήγηση του Μάλις. Στην ίδια αυτοβιογραφία του διηγείται τις εμπειρίες και τους πειραματισμούς του με ψυχεδελικά ναρκωτικά, αμφεταμίνες και LSD, υποστηρίζοντας πως αυτά «ανοίγουν το μυαλό». «Στο Μπέρκλεϊ τότε τα έπαιρναν πολλοί και ήταν σαφώς πολύ πιο σημαντικά απ’ όσα μαθήματα παρακολουθούσα». Μάλιστα ο ίδιος ο εφευρέτης του LSD Άλμπερτ Χόφμαν τόνιζε πως ο Μάλις του αποκάλυψε πως το ψυχότροπο αυτό φάρμακο τον βοήθησε να αναπτύξει τη θεωρία του για την αλυσιδωτή αντίδραση της πολυμεράσης, που βοηθά στον πολλαπλασιασμό ειδικών αλυσίδων DNA.
Η αντίδραση αυτή, γνωστή ως PCR, άλλαξε για πάντα την επιστήμη. Κάθε κύτταρο διατηρεί στον μικροσκοπικό του πυρήνα δύο μέτρα DNA πλεγμένα σε άρρηκτους δεσμούς. Σε αυτές τις αλυσίδες βρίσκεται αποτυπωμένο το εγχειρίδιο λειτουργίας της ζωής. Μέχρι το 1985 οι επιστήμονες χρειάζονταν τεράστιες ποσότητες DNA προκειμένου να αναλύσουν τις γενετικές πληροφορίες. Με τη θέρμανση του μορίου του DNA, οι δύο αλυσίδες του χωρίζουν. Με την πρόσθεση των βασικών στοιχείων του DNA και με τη βοήθεια ενός ενζύμου, κάθε ανεξάρτητη αλυσίδα χρησιμοποιείται ως μήτρα για να δημιουργηθεί η συμπληρωματική της και για να πλασθεί ένα τέλειο αντίτυπο του πρωτογενούς μορίου. Με τον τρόπο αυτόν είναι δυνατόν να αποκτηθούν εκατομμύρια αντίτυπα σε απειροελάχιστο χρόνο. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο Μάλις εκστόμισε το «εύρηκα» την ώρα που οδηγούσε από το Έμερβιλ, έδρα της Cetus, προς το Μεντοσίνο, το ίδιο σημείο που είχε την συνάντηση με το ομιλούν ρακούν, ή τον εξωγήινο – ανάλογα με το ποιο προτιμά κανείς. Μία διαδρομή που διαρκεί 20 λεπτά.
Ο Μάλις αρεσκόταν να κολυμπά αντίθετα στο ρεύμα, μολονότι στην προσωπική του ζωή ήταν ένας φανατικός σέρφερ που καβαλούσε ασταμάτητα τα μεγάλα κύματα. Ήταν αθυρόστομος, αμετροεπής κι εξέφραζε πάντοτε την πίστη του στην Αστρολογία. Αμφισβητούσε πολλές επιστημονικές θεωρίες, βασιζόμενος στην πεποίθησή του πως «η επιστήμη θεραπεύεται από ανθρώπους που είναι εξαρτημένοι από τις επιδοτήσεις για αυτά που “πρόκειται” να βρουν κι όχι για όσα πραγματικά παράγουν». Για τον λόγο αυτό θεωρούσε πως η θεωρία για τον ιό του AIDS είναι στην ουσία μία συνδυασμένη συνωμοσία περιβαλλοντολόγων, κυβερνήσεων κι επιστημών που δεν θέλουν να χάσουν τις καριέρες και τα λεφτά τους, αντί να παράξουν επιστημονικά δεδομένα. Την ίδια αντιμετώπιση επιφύλασσε και για τις θεωρίες για την τρύπα του όζοντος και την κλιματική αλλαγή.
Το 1992, ο Μάλις ίδρυσε μία εταιρεία για να πωλεί κοσμήματα που θα περιέχουν αντίτυπα του DNA από διάσημες νεκρές προσωπικότητες, όπως ο Έλβις Πρίσλεϊ ή η Μέριλυν Μονρόε. Επίσης το 1992 ίδρυσε την Atomic Tags για την ανάπτυξη κωδικοποιημένων πολύπλοκων αντισωμάτων με τη χρήση μικροσκοπίας ατομικής δύναμης.
Ο Μάλις παντρεύτηκε τέσσερις φορές, απέκτησε τρία παιδιά και είχε δύο εγγόνια.
Γιώργης-Βύρων Δάβος
Πηγή: El Pais, Wikipedia
