Ένα μοναδικό εμβόλιο θα είναι κατά πάσα πιθανότητα αποτελεσματικό έναντι όλων των διαφορετικών στελεχών του κορονοϊού SARS-CoV-2 που σήμερα κυκλοφορούν στον κόσμο. Αυτό είναι το αισιόδοξο συμπέρασμα μιας νέας μελέτης επιστημόνων στρατιωτικών ερευνητικών κέντρων στις ΗΠΑ, οι οποίοι ανέλυσαν 18.514 γονιδιώματα του ιού, που απομονώθηκαν από ασθενείς διεθνώς στο διάστημα Δεκεμβρίου 2019 – Ιουλίου 2020.
Η ανάλυση δείχνει ότι οι μεταλλάξεις στο ιικό γονιδίωμα είναι σπάνιες, κυρίως στην προεξέχουσα πρωτεΐνη ακίδα του, που χρησιμοποιεί για να προσδένεται στα ανθρώπινα κύτταρα και την οποία στοχεύουν τα περισσότερα από ανάπτυξη εμβόλια. Ακόμη και οι λίγες μεταλλάξεις ορισμένων στελεχών που εξαπλώθηκαν περισσότερο έως τώρα (όπως η D614G), φαίνεται να το πέτυχαν σε μεγάλο βαθμό κατά τύχη. Αυτό αποτελεί καλό νέο για την αποτελεσματικότητα των μελλοντικών εμβολίων.
Οι ερευνητές του Στρατιωτικού Ινστιτούτου Ερευνών Walter Reed και του Ιδρύματος Henry Jackson για την Πρόοδο της Στρατιωτικής Ιατρικής, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), επεσήμαναν ότι επειδή ο νέος κορονοϊός μεταδίδεται πιο γρήγορα από ό,τι εξελίσσεται ο ίδιος, ο ιικός πληθυσμός διεθνώς γίνεται σταδιακά πιο ομοιογενής.
Ο ιός -το γονιδίωμα του οποίου περιέχει περίπου 30.000 «γράμματα» του γενετικού αλφαβήτου- είναι γνωστό ότι μπορεί να μεταλλάσσεται μέσα σε έναν άνθρωπο και αυτές οι μεταλλάξεις, που γεννούν νέα στελέχη, μπορούν να μεταδίδονται σε ευρύτερες γεωγραφικές περιοχές και σε βάθος χρόνου. Αν η «μεταμόρφωση» του ιού βασίζεται σε καλύτερη εξελικτική προσαρμογή του, τότε ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος από ό,τι αν εξηγείται από τυχαίους παράγοντες (ουδέτερη εξέλιξη). Αυτό το δεύτερο φαίνεται πάντως πιθανότερο, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τους Αμερικανούς στρατιωτικούς επιστήμονες, πράγμα που θεωρείται ενθαρρυντικό για τον μελλοντικό εμβολιασμό του παγκόσμιου πληθυσμού.
Όπως επισημαίνουν, αν και ο ρυθμός εξέλιξης του νέου κορονοϊού αναμένεται να μειωθεί με το πέρασμα του χρόνου, είναι σημαντικό να παρακολουθείται η εμφάνιση τα επόμενα χρόνια κάθε νέας μετάλλαξης, η οποία δυνητικά θα μπορούσε να μειώσει την αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου, το οποίο θα βασίζεται σε προηγούμενα γονιδιώματα του κορονοϊού. Όπως τονίζουν, «δεν μπορούμε να προβλέψουμε αν μελλοντικά θα δούμε μια καλύτερη εξελικτική προσαρμογή του SARS-CoV-2, πάντως το τωρινό βασικό εύρημα μας είναι ότι τα στελέχη του ιού που κυκλοφορούν, συνιστούν ένα ομοιογενή ιικό πληθυσμό».
Η πολυμορφία άλλων ιών, όπως της γρίπης, του HIV-1 και του δάγκειου πυρετού, έχει προκαλέσει δυσκολίες στην ανάπτυξη αποτελεσματικών εμβολίων. Με βάση πάντως τα έως τώρα δεδομένα, υπογραμμίζουν οι ερευνητές, «είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι ότι η ιική πολυμορφία του SARS-CoV-2 δεν θα αποτελέσει εμπόδιο για την ανάπτυξη ενός ευρέως προστατευτικού εμβολίου και ότι τα εμβόλια υπό ανάπτυξη θα προκαλούν κατάλληλες αντιδράσεις έναντι όλων των σημερινών παραλλαγών του SARS-CoV-2 που βρίσκονται σε κυκλοφορία».
