Δεν μπορείτε να αντισταθείτε στα πατατάκια; Η επιστήμη δείχνει ότι δεν φταίτε εσείς, αλλά τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα (UPF).
Αυτά τα τρόφιμα είναι εξίσου εθιστικά με τη νικοτίνη, την κοκαΐνη ή την ηρωίνη, όπως λένε οι ειδικοί, και περισσότεροι από 1 στους 10 άνθρωπους είναι εθισμένοι σε αυτά.
Μια νέα ανάλυση 281 μελετών σε 36 διαφορετικές χώρες αποκάλυψε ότι ένα εκπληκτικό 14% των ενηλίκων είναι εξαρτημένοι από τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα.
Το εύρημα είναι συγκλονιστικό, δεδομένου ότι τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα πχ λουκάνικο, παγωτό, μπισκότα, αναψυκτικά και δημητριακά με ζάχαρη – είχαν προηγουμένως συνδεθεί με γνωστική έκπτωση , καρκίνο , ψυχολογική δυσφορία και ακόμη και πρόωρο θάνατο .
Επικεφαλής της ανάλυσης ήταν η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν Ashley Gearhardt, η οποία δημιούργησε προηγουμένως την Κλίμακα Εθισμού στο φαγητό του Yale εφαρμόζοντας τα ίδια κριτήρια που χρησιμοποιούν οι ειδικοί για τη διάγνωση του εθισμού σε ουσίες.
Αυτά τα κριτήρια περιλαμβάνουν την ανεξέλεγκτη και υπερβολική κατανάλωση, τις λιγούρες και τη συνεχή πρόσληψη παρά τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία.
«Ο συνδυασμός επεξεργασμένων υδατανθράκων και λιπών που βρίσκονται συχνά στα UPFs φαίνεται να έχει μια υπερ-προσθετική επίδραση στα συστήματα ανταμοιβής του εγκεφάλου, πάνω από οποιοδήποτε από τα μακροθρεπτικά συστατικά και μόνο, γεγονός που μπορεί να αυξήσει το εθιστικό δυναμικό αυτών των τροφών», έγραψαν ο Gearhardt και οι συγγραφείς της μελέτης στο νέο τους. ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο The BMJ.
«Πολλά UPF για πολλούς ανθρώπους είναι εθιστικά», είπε ο συγγραφέας Chris van Tulleken στον Guardian σε ένα άρθρο σχετικά με τη νέα μελέτη. «Και όταν οι άνθρωποι βιώνουν εθισμό στα τρόφιμα, είναι σχεδόν πάντα τα προϊόντα UPF».
Αλλά το γιατί ακριβώς παραμένει σε μεγάλο βαθμό ένα μυστήριο για τους ειδικούς, ορισμένοι από τους οποίους πιστεύουν ότι μπορεί να μην είναι ένα μόνο συστατικό που κάνει εθιστικές τις καραμέλες ή τα κράκερ – σε αντίθεση με τη νικοτίνη στον καπνό – αλλά μάλλον οι πολλαπλές αντενδείξεις.
Τα τρόφιμα φυσικής προέλευσης τείνουν να έχουν περισσότερους υδατάνθρακες ή περισσότερα λίπη, αλλά όχι υψηλά επίπεδα και των δύο, ενώ τα UPF έχουν δυσανάλογα υψηλότερα επίπεδα και των δύο. Εάν ένα μήλο έχει 55 kcal από υδατάνθρακες και λιγότερες από 2 kcal από λίπος, μια σοκολάτα 237 kcal από υδατάνθρακες και 266 kcal από λίπος.
Προηγούμενη έρευνα έχει βρει επίσης ότι τα ζαχαρούχα ή λιπαρά τρόφιμα κάνουν τις πιο υγιεινές εναλλακτικές λύσεις λιγότερο ελκυστικές και η επανασύνδεση του εγκεφάλου θα μπορούσε να έχει συνέπειες που σχετίζονται με την υγεία, όπως η υπερβολική τέρψη και η αύξηση βάρους.
Η κατανάλωση εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφών πυροδοτεί μια έκρηξη ντοπαμίνης που ακολουθείται από μια ξαφνική πτώση, με αποτέλεσμα έναν ατελείωτο κύκλο λαχτάρας, επαναφοράς και πτώσης – παρόμοιο με αυτόν που έχει κάποιος που είναι εθισμένος στο αλκοόλ ή στα ναρκωτικά.
Αν και «δεν είναι πιθανό να προκαλούν εθισμό από μόνα τους», τα πρόσθετα στα τρόφιμα θα μπορούσαν να είναι «ενισχυτικά» των θερμιδικών επιδράσεων, σημείωσε η ομάδα του Gearhardt στην έρευνα.
Αλλά μπορεί να μην είναι όλοι ευαίσθητοι στις εθιστικές ιδιότητες των εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων – κάποιοι μπορεί να είναι σε θέση να φάνε μια χούφτα πατατάκια και να σταματήσουν, ενώ άλλοι μπορεί να μην είναι τόσο τυχεροί.
«Τα εθιστικά προϊόντα δεν είναι εθιστικά για όλους», είπε ο van Tulleken. «Σχεδόν το 90% των ανθρώπων μπορεί να δοκιμάσει αλκοόλ και να μην αναπτύξει μια προβληματική σχέση. Πολλοί μπορούν να δοκιμάσουν τσιγάρα ή ακόμα και κοκαΐνη και να μην συνεχίσουν».
«Το να προσπαθείς να κόψεις τα UPF τώρα είναι σαν να προσπαθείς να κόψεις το κάπνισμα τη δεκαετία του 1960», είπε ο van Tulleken.
Εξάλλου, τα περισσότερα πράγματα με μέτρο είναι ασφαλή. Η Healthline συνιστά ότι το 10% έως 20% των θερμίδων δεν πρέπει να προέρχεται από επεξεργασμένα τρόφιμα. Για να ελαχιστοποιηθεί η πρόσληψη UPF, ο van Tulleken έχει μια ωμή προσέγγιση: «Ρωτήστε τον εαυτό σας: είναι αυτό πραγματικά φαγητό; Μπορείς γρήγορα να περάσεις από τον εθισμό στην αηδία».
Δείτε επίσης: Πετρέλαιο θέρμανσης: Ξεκίνησε η διάθεση του – Ελαφρώς χαμηλότερα οι τιμές ενέργειας
