Ένας ιστορικός υποβρύχιος «θησαυρός» ανακαλύφθηκε στην παραλία της Φούρκας Χαλκιδικής, καθώς πριν από δύο χρόνια μέλη του κλιμακίου της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων εντόπισαν ναυάγιο σε βάθος τεσσάρων μέτρων, το οποίο υπάρχουν ενδείξεις ότι διαδραμάτισε ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση, αν και αυτό -προς το παρόν- δεν μπορεί να αποδειχθεί, με τις έρευνες να συνεχίζονται.
Συνέντευξη: Γιώργος Φακής
Το εν λόγω ναυάγιο βρέθηκε μετά από έρευνες που έγιναν στην περιοχή για την κατασκευή βυθισμένων κυματοθραυστών, αλλά και την πλήρωση της ακτής με άμμο, διότι το φαινόμενο της διάβρωσης είναι έντονο στη Φούρκα. Η έρευνα για το πότε χρονολογείται το εν λόγω πλοίο είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο, κάτι που σημαίνει ότι δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Η Politic επικοινώνησε με την αρχαιολόγο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων (γραφείο Βορείου Ελλάδος) και επιστημονική υπεύθυνη ανασκαφής Φούρκας, Σταυρούλα Βραχιονίδου, ώστε να αναλυθούν τα ευρήματα που έχουν εντοπιστεί μέχρι στιγμής.
Η κα. Βραχιονίδου υπογραμμίζει ότι το μήκος του πλοίου είναι στα 25 μέτρα, ενώ το πλάτος στα 8, με τα δύο κανόνια και το ένα καριοφίλι που βρέθηκαν, να είναι σε αρκετά καλή κατάσταση. Επιπλέον, η αρχαιολόγος επισημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος του ναυαγίου είναι θαμμένο στην άμμο, τονίζοντας παράλληλα ότι έχουν γίνει οι απαραίτητες ενέργειες για να προστατευτεί αυτός ο υποβρύχιος «θησαυρός» κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν και επισκέπτονται χιλιάδες τουρίστες την περιοχή.
Άλλωστε, το γραφείο Βορείου Ελλάδος της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων έχει για άλλη μια φορά πολύ ενεργό ρόλο σε ένα τόσο σημαντικό υποθαλάσσιο έυρημα, με τα μέλη της Υπηρεσίας να ευελπιστούν πώς από το φθινόπωρο θα αρχίσουν εκ νέου οι έρευνες στο ναυάγιο.
Αναλυτικά τα όσα δήλωσε η Σταυρούλα Βραχιονίδου στην Politic:
Πώς προέκυψαν οι έρευνες και οι ανασκαφές στο συγκεκριμένο σημείο, το οποίο μάλιστα βρίσκεται σε μία περιοχή με πολύ κόσμο, όπως είναι η Φούρκα;
«Προέκυψε εξαιτίας μίας υποβρύχιας αυτοψίας στην περιοχή στο πλαίσιο της έρευνας της περιοχής για τις ανάγκες ενός έργου που θα γινόταν στη θάλασσα. Κατασκευή βυθισμένων κυματοθραυστών και πλήρωση της ακτής με άμμο γιατί μαστίζεται από το πρόβλημα της διάβρωσης. Κάναμε την αυτοψία, εντοπίσαμε κάποια στοιχεία του ναυαγίου και ότι χρήζει περαιτέρω έρευνας. Όλα αυτά έγιναν το καλοκαίρι του 2020. Τον επόμενο χρόνο αντιληφθήκαμε ότι υπάρχουν και άλλα στοιχεία που καθιστούν το ναυάγιο πιο ενδιαφέρον από αυτό που νομίζαμε αρχικά, αλλά και παλιότερο χρονικά, σε σχέση -πάντα- με την αρχική μας εκτίμηση. Βρέθηκαν δύο κανόνια και ένα καριοφίλι, αλλά και κάποια κινητά ευρήματα. Συνειδητοποιήσαμε ότι χρήζει κάποιας περαιτέρω ενέργειας και ότι θα πρέπει να γίνουν ανασκαφές».
Άρα στη συνέχεια ξεκινήσατε τις ανασκαφές στο ναυάγιο;
«Πράγματι, η πρώτη έγινε τον Νοέμβριο του 2022, όταν κλιμάκιο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων μετέβη στο σημείο για να διενεργήσει τη σωστική ανασκαφική έρευνα, με καταδυτικό εξοπλισμό. Το ναυάγιο είναι σε βάθος 4 μέτρων. Για να κάνουμε ανασκαφή χρειαζόμαστε κανονικές μπουκάλες. Χρησιμοποιήσαμε υδρολίφτ, το οποίο είναι σύστημα υδραντλιών, εύκαμπτων σωλήνων που βυθίστηκαν πάνω από το ναυάγιο, για να διενεργήσουμε την ανασκαφή».
Σε τι κατάσταση βρίσκεται το πλοίο και ποια είναι τα ευρήματα που εντοπίσατε;
«Στόχος μας ήταν να ξεκινήσουμε να σκάβουμε από τα πιο ορατά τμήματα και να μεταβαίνουμε στα πιο θαμμένα. Μεγάλο μέρος της μίας πλευράς ήταν ορατό, αυτό που ήταν προς την ακτή. Ερευνήσαμε περαιτέρω κάποια τμήματα, όπως και τα κανόνια, αλλά και το καριοφίλι. Το καριοφίλι καταφέραμε να το ανελκύσουμε τμηματικά, γιατί καλυπτόταν από άλλα αντικείμενα, όπως κεραμική και ψάθινο καλάθι. Επίσης μας έπιασε καταιγίδα και έκανε πιο δύσκολη την επιχείρηση για εμάς. Έχουμε ανελκύσει συνολικά 34 κινητά ευρήματα, όπως κεραμική, πορσελάνινα φλιτζάνια, μεγάλα αγγεία τα οποία είναι ακέραια (μεγάλο ταψί, διπλό χάλκινο σκεύος), άλλα οργανικά ευρήματα όπως ξύλινη κουβαρίστρα, διαλυμένο σακί με κόκκους καφέ και τμήματα σκοινιών».
Το ναυάγιο είναι από την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης και συνδέεται μάλιστα με το 1821 ή αυτό είναι κάτι που αυτή τη στιγμή είναι πολύ νωρίς για να επιβεβαιωθεί;
«Δεν μπορούμε να το μάθουμε τώρα, αλλά πιθανόν να μην το μάθουμε και ποτέ. Με βάση τα ευρήματα, το ναυάγιο χρονολογείται στους νεότερους χρόνους, δηλαδή τον 18ο ή 19ο αιώνα. Το αν σχετίζεται με την Ελληνική Επανάσταση είναι καθαρά υποθετικό. Το πλοίο είναι σε αρκετά καλή κατάσταση και έχει μήκος 25 επί 8. Εμείς θέλουμε να προχωρήσουν οι ανασκαφές και ευελπιστούμε ότι από το φθινόπωρο θα είμαστε σε θέση να επανέλθουμε».
Το ναυάγιο είναι μόλις στα τέσσερα μέτρα βάθος και μιλάμε για μία περιοχή με πολύ τουρισμό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Υπάρχει κάποιος τρόπος να προστατευτεί το πλοίο, αλλά και τα αντικείμενα που φέρει;
«Το καλοκαίρι το ναυάγιο θα προστατευτεί, έχουμε ενημερώσει το Λιμεναρχείο Μουδανιών να εκτελεί περιπολίες ώστε να προστατευτεί πιο αποτελεσματικά. Επίσης, μιλήσαμε με τη δήμαρχο Κασσάνδρας, Αναστασία Χαλκιά – Δημητροπούλου που συνέδραμε στην προσπάθειά μας, ενώ και οι κάτοικοι της περιοχής μας προσέφεραν βοήθεια με ποικίλους τρόπους».
Δείτε επίσης: Χαλκιδική: Ναυάγιο στη Φούρκα πιθανότατα συνδέεται με το 1821
