Ο Κλήδονας είναι ένα μοναδικό λαϊκό έθιμο που επιβιώνει από την αρχαιότητα έως σήμερα και τελείται στις 24 Ιουνίου. Έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους αιώνες, στην πυρολατρεία, τον παγανισμό και τις ειδωλολατρικές τελετουργίες κάθαρσης. Συνδέεται με την ανάγκη του ανθρώπου να εξαγνιστεί, να γνωρίσει το μέλλον και το πεπρωμένο του. Συνδέθηκε επίσης άρρηκτα με την μεγάλη εορτή των γενεθλίων του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στις 24 Ιουνίου. Οι πολλοί την ξέρουν, σαν γιορτή του Αϊ – Γιάννη του Κλήδονα, του Κληδονάρη. Αυτή η γιορτή του Αϊ – Γιάννη, τοποθετημένη μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού, στέκεται ορόσημο ανάμεσα στα δύο ηλιοστάσια του χρόνου. Το ηλιοστάσιο του καλοκαιριού που τελειώνει και το ηλιοστάσιο του χειμώνα που αρχίζει. «Ανοίξετε τον Κλήδονα στου Αη Γιαννιού τη χάρη» είναι μια από τις λαϊκές ρύσεις, γνωστή σε όλους μας, που ασχολούμαστε με την μουσικοχορευτική μας παράδοση. Χαρακτηρίζεται ως μία από τις πιο τελετουργικές εορτές του εορτολογίου μας.
Καταρχήν η ονομασία κλήδονας προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα «κλήω» που σημαίνει «καλώ κάποιον με ευχάριστους ήχους. Κληδών ονομαζόταν ο προγνωστικός ήχος, το μαντικό σημάδι και κατ’ επέκταση το άκουσμα του οιωνισμού ή προφητείας, ο συνδυασμός τυχαίων και ασυνάρτητων λέξεων ή πράξεων κατά τη διάρκεια μαντικής τελετής στον οποίο αποδιδόταν προφητική σημασία.
Ιδιαίτερα, η γιορτή του Κλήδονα συνδέεται με την αγωνία των κοριτσιών να γνωρίσουν ποιος θα είναι ο σύντροφος της ζωής τους. Σύμφωνα με το έθιμο του Κλήδονα, τα νεαρά κορίτσια έριχναν ένα συμβολικό αντικείμενο μέσα σε μια υδρία (στάμνα), που περιείχε το «αμίλητο νερό» της ιερής πηγής, και άφηναν τη στάμνα και τα συμβολικά αντικείμενα στο ύπαιθρο όλη τη νύχτα. Έπειτα το μετέφεραν στο σπίτι χωρίς να μιλήσουν σε κανέναν, ακόμα κι αν επιχειρήσουν να τις αποσπάσουν την προσοχή οι περαστικοί. Γι’ αυτό και το νερό ονομάζεται «αμίλητο» ή «βουβό». Με τον χορό γύρω από τις φωτιές που άναβαν, επεδίωκαν επίσης τον εξαγνισμό και συνάμα παρακαλούσαν τον θεό προστάτη της πηγής, να αποκαλύψει την άλλη μέρα ποιος θα ήταν ο μελλοντικός σύντροφος στη ζωή τους.
Θα πρέπει να επισημάνουμε τέλος, ότι η εκκλησία από εκατοντάδες χρόνια πριν, καταδίκαζε μεταξύ άλλων εθίμων και τον Κλήδονα. Παρ’ όλα αυτά όμως κατάφερε να «επιζήσει» έως και τις ημέρες μας, τυγχάνοντας τον κατάλληλο σεβασμό όλων όσων μεταλαμπαδεύουν τον πολιτισμό μας.
«Η μοίρα μας, χυμένο μολύβι, δεν μπορεί ν’ αλλάξει δεν μπορεί να γίνει τίποτε. Έχυσαν το μολύβι μέσα στο νερό κάτω από τ’ αστέρια κι ας ανάβουν οι φωτιές. Γιώργος Σεφέρης».
Κορσαβίδης Βασίλειος
Ο Βασίλειος Κορσαβίδης είναι χοροδιδάσκαλος – Απόφοιτος Τ.Ε.Φ.Α.Α. Κομοτηνής, με ειδικότητα «Παραδοσιακοί Χοροί»
Δείτε επίσης: Κοζάνη: Αναβίωσε σήμερα το ταφικό έθιμο των Ποντίων (ΒΙΝΤΕΟ)
