Περισσότερα από δέκα χρόνια έχουν παρέλθει από την εμφάνιση του όρου «διαρροής εγκεφάλων», γνωστού και ως «brain drain», στον δημόσιο διάλογο. Οικονομική κρίση, ανεργία και έλλειψη ευκαιριών υπήρξαν οι κύριοι λόγοι που ώθησαν περίπου 600.000 νέους, κυρίως υψηλά εξειδικευμένους, να εγκαταλείψουν την Ελλάδα αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον στο εξωτερικό.
Η «διαρροή εγκεφάλων» προκάλεσε σοβαρές συνέπειες και στην ελληνική οικονομία και ανάπτυξη, αλλά τα τελευταία χρόνια ο τομέας φαίνεται να επουλώνεται. Ο όρος «brain gain», ο οποίος αναφέρεται στην επιστροφή των ταλέντων που μετανάστευσαν αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες, αποκτάει σιγά-σιγά σημασία. Σύμφωνα με τα δεδομένα της Eurostat, περίπου 350.000 Έλληνες έχουν επιστρέψει στη χώρα μας από εκείνους που είχαν μετακομίσει στο εξωτερικό την περίοδο 2010-2021.
Η έρευνα που διεξήχθη από την Πρωτοβουλία BrainReGain-Ελληνισμός Εν Δράσει από τον Νοέμβριο 2023 έως τον Ιανουάριο 2024 με τίτλο «Θα επέστρεφα αν…», αποκάλυψε ότι το 50% των συμμετεχόντων επιθυμεί έντονα να επιστρέψει στην Ελλάδα, ενώ το 21% εξ αυτών επιθυμεί να επιστρέψει μέσα σε έναν χρόνο.
Προφίλ των επιθυμούντων επιστροφής
Από τα αποτελέσματα της ίδιας έρευνας προκύπτει ότι η πλειονότητα των Ελλήνων του εξωτερικού ζει και εργάζεται κυρίως στη Μεγάλη Βρετανία, τη Γερμανία και την Ολλανδία. Υπολειπόμενα είναι τα ποσοστά των Ελλήνων που βρίσκονται στην Αμερική, τον Καναδά και τη Μέση Ανατολή. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι άνω των 35 ετών, παραμένουν περισσότερα από έξι χρόνια εκτός Ελλάδας, και το 70% έχει μεταπτυχιακό τίτλο, ενώ το 18% διαθέτει διδακτορικό ή μεταδιδακτορικό.
Οι τομείς απασχόλησής τους περιλαμβάνουν την τεχνολογία (19%), την ακαδημαϊκή κοινότητα (10%), και τον τομέα της υγείας (10%).
Οι Έλληνες που σκοπεύουν να επιστρέψουν έχουν συνήθως υψηλή εξειδίκευση και πλούσια επαγγελματική εμπειρία. Σύμφωνα με το πρόγραμμα BrainReGain Mentoring της Πρωτοβουλίας BrainReGain-Ελληνισμός Εν Δράσει, οι περισσότεροι συμμετέχοντες διαθέτουν πάνω από 10 χρόνια εμπειρίας στο εξωτερικό, κατέχουν μεταπτυχιακούς τίτλους και εργάζονται σε ποικιλία επαγγελμάτων.
Οι λόγοι για τις επιστροφές προσδιορίζονται από την εκάστοτε περίπτωση. Όπως ανέφερε η Γενική Διευθύντρια της Πρωτοβουλίας BrainReGain – Ελληνισμός Εν Δράσει, οι βελτιωμένες οικονομικές συνθήκες και ένα πιο ευνοϊκό επαγγελματικό περιβάλλον στην Ελλάδα αποτελούν σημαντικά κίνητρα. Πολλοί επιθυμούν να είναι κοντά στις οικογένειές τους και να συμβάλουν στην ανάπτυξη της χώρας.
Από την άλλη, η αβεβαιότητα στην αγορά εργασίας, οι χαμηλότεροι μισθοί και η γραφειοκρατία παραμένουν οι βασικοί αποτρεπτικοί παράγοντες επιστροφής.
Η ανάγκη σχεδιασμού εθνικής στρατηγικής επαναπατρισμού
Σύμφωνα με ανακοίνωση της ελληνικής Πολιτείας, εκπονείται μια Στρατηγική Σχέδιο για τον Απόδημο Ελληνισμό με διάρκεια από το 2024 έως το 2027, η οποία περιλαμβάνει και τη βελτίωση της σχέσης του ελληνικού κράτους με την ομογένεια και την αντιμετώπιση της νέας γενιάς μεταναστών.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, περιλαμβάνονται δράσεις όπως οι Ημέρες Καριέρας της ΔΥΠΑ στο εξωτερικό και η συνεργασία με την Enterprise Greece για την ενίσχυση του ελληνικού επιχειρείν στο εξωτερικό, καθώς και μνημόνιο συνεργασίας με το Study in Greece.
«Η συνεργασία δημόσιων και ιδιωτικών φορέων είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη μιας εθνικής στρατηγικής επαναπατρισμού, η οποία μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία στην Ελλάδα. Κάθε επιστροφή ενισχύει τη κοινωνική συνοχή και συμβάλλει στην οικονομία της χώρας» ανέφερε, μεταξύ άλλων.
Η Πρωτοβουλία BrainReGain-Ελληνισμός Εν Δράσει στοχεύει στη δημιουργία νέων διαύλων επικοινωνίας και συνεργασίας ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας και τον ελληνισμό του εξωτερικού, καθώς και στη ανασύσταση των Ελλήνων που μετακόμισαν στο εξωτερικό κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης.
Μέσω της πλατφόρμας BrainGain Jobs in Greece προβάλλονται περισσότερες από 450 θέσεις εργασίας από 100 εταιρείες, ενώ το πρόγραμμα BrainReGain Mentoring έχει λάβει περισσότερες από 700 αιτήσεις.
«Είναι σημαντικό ότι πολλές επιχειρήσεις έχουν επιστρέψει εκατοντάδες Έλληνες εργαζομένους από το εξωτερικό. Μάλιστα, ορισμένες από αυτές έχουν επαναπατρίσει περισσότερα από 50 άτομα εντός ενός έτους», τόνισε.
Καταγράφεται συνεχής ροή επιστροφών με την επισημάνση ότι «χρειαζόμαστε περισσότερους ανθρώπους για να φέρουν πίσω κι άλλους και αυτή είναι η ουσία της Συμμαχίας μας».
Η Πρωτοβουλία BrainReGain-Ελληνισμός Εν Δράσει περιλαμβάνει 48 εταιρείες από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα που εκπροσωπούν ισχυρούς παραγωγικούς τομείς όπως η Βιομηχανία, η Τεχνολογία, ο Τουρισμός, οι Κατασκευές, το Λιανικό Εμπόριο, η Ναυτιλία, η Υγεία και η Εκπαίδευση.
«Όλα τα μέλη μας αναγνωρίζουν την αξία του επαναπατρισμού, όχι μόνο για την προσέλκυση ταλαντούχων ατόμων, αλλά και για την αναζωογόνηση της οικονομίας και της κοινωνίας. Παρά τις δυσκολίες, η πρόοδος είναι αισιόδοξη και η συνεχής υποστήριξη σε αυτές τις προσπάθειες είναι κρίσιμη» κατέληξε.
Περισσότερες πληροφορίες για την Πρωτοβουλία BrainReGain-Ελληνισμός Εν Δράσει μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα: https://brainregain.gr/el και στα κοινωνικά δίκτυα LinkedIn, YouTube, Facebook /brainregain.gr.
