«Ο ρόλος του δήμου περιορίζεται κυρίως στην παρακολούθηση και στην καταγραφή της κατάστασης, καθώς και στη διατύπωση συστάσεων – και μάλιστα σε πολύ περιορισμένο επίπεδο», σημειώνει ο κ. Νίκος Μισυρλής.
Ρεπορτάζ: Κωνσταντίνος-Ραφαήλ Πάγκαλος
Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος για το 2024 , ανησυχητικά είναι τα στοιχεία για την ατμοσφαιρική ρύπανση στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη, με την Καλαμαριά να καταγράφει πανελλαδικό αρνητικό ρεκόρ. Πολύ σημαντικές ήταν οι υπερβάσεις σε διοξείδιο του αζώτου (NO2), αλλά και οι συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων.
Σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις, ο σταθμός στην περιοχή σημείωσε τιμή 138mg/m3 στο όζον (Ο3), ξεπερνώντας κατά πολύ το ευρωπαϊκό όριο των 120mg/m3.
Η επιβάρυνση στην ατμόσφαιρα της περιοχής αποτελεί μέρος ενός γενικότερου φαινομένου που πλήττει τη Θεσσαλονίκη, με υπερβάσεις ορίων να καταγράφονται και σε Κορδελιό, Πανόραμα και Νεοχωρούδα. Η κατάσταση κρίνεται ιδιαίτερα σοβαρή, καθώς οι υψηλές τιμές όζοντος και άλλων ρύπων όπως το διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ2) συνδέονται άμεσα με κινδύνους για τη δημόσια υγεία.
Το όζον (Ο3) δημιουργείται στην ατμόσφαιρα όταν η ζέστη και το ηλιακό φως προκαλούν χημικές αντιδράσεις ανάμεσα σε οξείδια του αζώτου και πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC), όπως είναι το μεθάνιο.
Οι ουσίες αυτές προέρχονται κυρίως από ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως οι μετακινήσεις με αυτοκίνητα και η βιομηχανία, ενώ ένα μέρος των οργανικών ενώσεων προέρχεται και από φυσικές πηγές.
Παράλληλα, ποσότητες όζοντος μεταφέρονται στην Ευρώπη από άλλες περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου και από την ανώτερη ατμόσφαιρα. Ο καιρός και οι συνθήκες του αέρα παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πώς διαμορφώνονται τα επίπεδα ρύπανσης, ειδικά για το όζον, το οποίο παρουσιάζει διακυμάνσεις από εποχή σε εποχή.
Σε ανάρτησή της, η δήμαρχος Καλαμαριάς, Χρύσα Αράπογλου σημειώνει:
«Το βράδυ της Τετάρτης, την ώρα που στο Δημοτικό Συμβούλιο της Καλαμαριάς δίναμε μία ακόμα μάχη για να διασώσουμε από την ανοικοδόμηση έναν από τους ελάχιστους αδόμητους χώρους που απέμειναν στο κέντρο της πόλης μας, η Καλαμαριά πνιγόταν στο όζον.
Χθες βράδυ, η πόλη μας «κέρδισε» μια θλιβερή πρωτιά, αφού η ατμοσφαιρική ρύπανση, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος που είδαν το φως της δημοσιότητας, ξεπέρασε τα ευρωπαϊκά όρια επικινδυνότητας περισσότερο από κάθε περιοχή της Ελλάδας.
Στην Καλαμαριά, από το κέντρο και το Κόδρα έως το παραλιακό μέτωπο, δίνουμε καθημερινά αγώνα για το αυτονόητο και αναφαίρετο δικαίωμα των πολιτών, στον δημόσιο χώρο, την ανάσα, τη ζωή.
Και αυτόν τον αγώνα με την κοινωνία στο πλευρό μας, θα τον κερδίσουμε!»
Στην POLITIC, επί του θέματος μίλησε ο Αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος, Ηλεκτροφωτισμού και Συντήρησης Έργων Καλαμαριάς, κ. Νίκος Μισυρλής, εξηγώντας ποια είναι τα όρια των αρμοδιοτήτων του δήμου στο ζήτημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ποια βήματα μπορούν να γίνουν σε τοπικό επίπεδο.
«Η αλήθεια είναι πως κανένας δήμος, όσο μεγάλη διάθεση κι αν έχει, δεν μπορεί να διαχειριστεί μόνος του ζητήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Είναι ένα φαινόμενο που υπερβαίνει τις αρμοδιότητες και τις δυνατότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο ρόλος του δήμου περιορίζεται κυρίως στην παρακολούθηση και στην καταγραφή της κατάστασης, καθώς και στη διατύπωση συστάσεων — και μάλιστα σε πολύ περιορισμένο επίπεδο.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση, ειδικά σε ένα πολεοδομικό συγκρότημα όπως αυτό της Θεσσαλονίκης, επηρεάζεται από μια σειρά παραγόντων: την έλλειψη πρασίνου, τις κυκλοφοριακές συνθήκες, την παρουσία βιομηχανικών δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και τις καιρικές συνθήκες και την κυκλοφορία του αέρα. Σε κανένα από αυτά, ο δήμος δεν έχει ουσιαστική παρέμβαση. Η υπηρεσία περιβάλλοντος μπορεί να συλλέγει στοιχεία, να παρακολουθεί την κατάσταση, όμως δεν μπορεί, για παράδειγμα, να απαγορεύσει την κυκλοφορία οχημάτων ή να λάβει περιοριστικά μέτρα.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε — και το επιδιώκουμε — είναι να βάλουμε σε εφαρμογή έναν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό για την ενίσχυση του πρασίνου και τη βελτίωση των δημόσιων χώρων. Να αυξήσουμε το ποσοστό πρασίνου στην Καλαμαριά τα επόμενα χρόνια, να αλλάξουμε τον τρόπο διαχείρισης του αστικού πρασίνου, είτε πρόκειται για τις δεντροστοιχίες, είτε για τα πάρκα και τις πλατείες, είτε για τις νησίδες πρασίνου σε πάρκινγκ και δρόμους. Όμως ακόμα και σε αυτό, το αποτέλεσμα δεν είναι εύκολο να μετρηθεί. Δεν υπάρχουν σήμερα επαρκείς επιστημονικές μελέτες που να μας δείχνουν, για παράδειγμα, ποια θα ήταν η διαφορά στην ατμοσφαιρική ποιότητα αν το ποσοστό πρασίνου από 5% φτάσει στο 7%. Αυτό απαιτεί εξειδικευμένες πανεπιστημιακές έρευνες.»
Για την κατάσταση στην Καλαμαριά και την υψηλή κατάταξη στην ατμοσφαιρική ρύπανση, ο κ. Μισυρλής εξηγεί:
«Η Καλαμαριά είναι ίσως ο πιο πυκνοκατοικημένος δήμος της πόλης. Σε αντίθεση με τη Θέρμη, τον δήμο Πυλαίας-Χορτιάτη, που διαθέτουν αγροτικές ζώνες και εκτάσεις πρασίνου ή τον δήμο Θεσσαλονίκης που έχει το Σέιχ Σου, εμείς δεν έχουμε σχεδόν καθόλου αδόμητους χώρους. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την αυξημένη κυκλοφορία και τον πληθυσμό που αγγίζει τις 100.000, επιβαρύνει αναπόφευκτα την ποιότητα της ατμόσφαιρας.
Παρόλα αυτά, για να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα απαιτούνται εξειδικευμένες μελέτες. Η ποιότητα του αέρα επηρεάζεται από παράγοντες όπως η συχνότητα και η κατεύθυνση των ανέμων, οι ρύποι που μεταφέρονται από άλλες περιοχές και η τοπογραφία. Είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο ζήτημα, το οποίο δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης.
Η απορρύπανση των αστικών περιοχών είναι υπόθεση κεντρικής κυβέρνησης, με κεντρικές κατευθύνσεις που απαιτεί χρηματοδότηση, εθνικές στρατηγικές και τη συμβολή εξειδικευμένων επιστημονικών φορέων. Δεν είναι ένα φαινόμενο που μετριέται και αντιμετωπίζεται εύκολα.»
