Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Instagram, το TikTok και το Snapchat, έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των εφήβων. Σύμφωνα με πρόσφατο επιστημονικό άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Adolescent Research Review, σχεδόν όλα τα παιδιά ηλικίας 12-18 ετών διαθέτουν smartphone και συνδέονται στο διαδίκτυο πολλές ώρες την ημέρα. Παρόλο που η τεχνολογία προσφέρει πολλά θετικά, οι επιστήμονες ανησυχούν για τον τρόπο χρήσης της από τους εφήβους, καθώς αυτή μπορεί να γίνει υπερβολική και βλαβερή.
Το επιστημονικό άρθρο αναλύει 23 έρευνες από διάφορες χώρες που εξετάζουν τα αίτια της προβληματικής χρήσης κοινωνικών δικτύων. Η υπερβολική, εθιστική ή καταναγκαστική χρήση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική και σωματική υγεία, την απόδοση στο σχολείο, τις σχέσεις και τον ύπνο των εφήβων.
Οι ερευνητές έχουν αναγνωρίσει εννέα βασικές κατηγορίες παραγόντων που επηρεάζουν την ανάπτυξη προβληματικής χρήσης στα social media:
1. Κίνητρα Χρήσης: Πολλοί έφηβοι χρησιμοποιούν τα social media για να περάσει η ώρα τους και να νιώσουν ότι ανήκουν σε μια ομάδα, γεγονός που σε συστηματική βάση μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση.
2. Γονεϊκοί Παράγοντες: Οι σχέσεις με τους γονείς είναι καθοριστικές. Η έλλειψη υποστήριξης ή η απουσία ορίων στη χρήση του διαδικτύου αυξάνει τις πιθανότητες για προβληματική χρήση.
3. Τραυματικές Παιδικές Εμπειρίες: Παιδιά που έχουν υποστεί κακοποίηση ή έχουν μεγαλώσει σε δύσκολες συνθήκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να καταφύγουν σε υπερβολική χρήση social media.
4. Επιρροή από Συνομηλίκους: Η επιθυμία για αποδοχή από την ομάδα τους οδηγεί συχνά τους εφήβους σε υπερβολική χρήση του διαδικτύου, επηρεαζόμενοι από το φόβο του αποκλεισμού.
5. Σκέψεις και Συναισθήματα: Αρνητικά συναισθήματα, όπως η λύπη ή ο θυμός, συχνά οδηγούν τους εφήβους να στραφούν στα social media, επιδεινώνοντας την κατάσταση τους.
6. Έλλειψη Αυτοελέγχου: Παιδιά που δυσκολεύονται να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για προβληματική χρήση.
7. Προσωπικότητα: Χαρακτηριστικά όπως η αναζήτηση συγκινήσεων ή η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να κάνουν τους εφήβους πιο ευάλωτους στην υπερβολική χρήση.
8. Ψυχική Υγεία: Η κατάθλιψη και το άγχος είναι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου, καθώς οι έφηβοι συχνά χρησιμοποιούν τα social media για να αισθανθούν καλύτερα, χωρίς τελικά να καταφέρνουν να βελτιώσουν την κατάσταση τους.
9. Η Πανδημία COVID-19: Η κοινωνική απομόνωση κατά τη διάρκεια της πανδημίας αύξησε τη χρήση των social media, ενισχύοντας το φαινόμενο της προβληματικής χρήσης.
Η μελέτη τονίζει ότι το πρόβλημα είναι σύνθετο και απαιτεί συνεργασία γονέων, σχολείων και επαγγελματιών ψυχικής υγείας. Η χρήση αντικειμενικών εργαλείων καταγραφής είναι σημαντική για τη μέτρηση της έκτασης του προβλήματος.
Καταλήγοντας, η προβληματική χρήση των κοινωνικών δικτύων είναι ένα σοβαρό ζήτημα που αφορά ολοένα και περισσότερους εφήβους. Χρειάζονται πρόληψη, ενημέρωση και κατάλληλες παρεμβάσεις για να μάθουν τα παιδιά να χρησιμοποιούν την τεχνολογία με υγιή και ισορροπημένο τρόπο.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
