Η βασική πρόκληση, αποτελεί το κατά πόσο αυτές οι φοροελαφρύνσεις, οι οποίες στοχεύουν κυρίως σε μεσαία και εν μέρει υψηλότερα εισοδήματα, μπορούν να μειώσουν την εισοδηματική ανισότητα συνολικά.
Ενώ το οικονομικό επιτελείο προετοιμάζει ένα νέο πακέτο φορολογικών ελαφρύνσεων ενόψει της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ), το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο οι προγραμματισμένες παρεμβάσεις θα συμβάλουν στην μείωση της οικονομικής ανισότητας ή, αντιθέτως, θα την επιδεινώσουν. Η στοχευμένη υποστήριξη της μεσαίας τάξης —δηλαδή των πολιτών με εισοδήματα από 20.000 έως 50.000 ευρώ— προωθείται σε μια χρονική στιγμή όπου οι δείκτες οικονομικής ανισότητας εμφανίζουν σταθερότητα, όπως δείχνουν τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.
Συγκεκριμένα, ο δείκτης Gini, που καταγράφει τη συνολική ανισότητα στην κατανομή του εισοδήματος, παρέμεινε αμετάβλητος στο 31,8% το 2024 (για εισοδήματα του 2023). Ο δείκτης S80/S20, που συγκρίνει τα εισοδήματα του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού με του φτωχότερου 20%, σημείωσε οριακή μείωση κατά 0,01 μονάδες, φτάνοντας το 5,27.
Την ίδια ώρα, το 50% του πληθυσμού που ανήκει στο 2ο και 3ο τεταρτημόριο κατέχει το 44% του συνολικού διαθέσιμου εισοδήματος της χώρας — ποσοστό που δεν έχει μεταβληθεί σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Το υπό επεξεργασία σχέδιο της κυβέρνησης περιλαμβάνει σειρά παρεμβάσεων, με στόχο τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης κυρίως για τα μεσαία εισοδηματικά στρώματα. Εξετάζεται η μείωση του φορολογικού συντελεστή για το κλιμάκιο εισοδήματος 10.001-20.000 ευρώ, πιθανόν από 22% σε 15%, καθώς και η αύξηση του ορίου εισοδήματος πάνω από το οποίο εφαρμόζεται ο ανώτατος συντελεστής 44%. Σημαντική θεωρείται επίσης η προσαρμογή της φορολογικής κλίμακας με βάση τον πληθωρισμό, ώστε να αποτραπεί η «σιωπηρή» μετακίνηση φορολογουμένων σε υψηλότερα κλιμάκια λόγω της αύξησης των ονομαστικών εισοδημάτων.
Επιπλέον, σχεδιάζεται περαιτέρω μείωση του ΕΝΦΙΑ για οικογένειες με παιδιά, καθώς και διεύρυνση των εκπτώσεων για ιδιοκτήτες που ασφαλίζουν τις κατοικίες τους. Στον τομέα της αγοράς ενοικίων, αναμένεται να μειωθεί ο κατώτατος φορολογικός συντελεστής από 15% σε 5% για εισοδήματα από ενοίκια έως 5.000 ευρώ, με στόχο την αποκάλυψη αδήλωτων μισθώσεων. Παράλληλα, η κατάργηση ή σταδιακή μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης —που επιβαρύνουν ιδιαίτερα φορολογούμενους με χαμηλά πραγματικά εισοδήματα— εκτιμάται ότι θα ανακουφίσει εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες.
Η βασική πρόκληση, όμως, παραμένει: κατά πόσο αυτές οι φοροελαφρύνσεις, οι οποίες στοχεύουν κυρίως σε μεσαία και εν μέρει υψηλότερα εισοδήματα, μπορούν να μειώσουν την εισοδηματική ανισότητα συνολικά. Η εμπειρία των προηγούμενων ετών δείχνει ότι, παρά τις παρεμβάσεις, η ανισότητα στην Ελλάδα εξακολουθεί να είναι από τις υψηλότερες στην ΕΕ. Ο δείκτης Gini της Ελλάδας για το 2024 (31,8%) βρίσκεται πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ χώρες όπως το Βέλγιο (24,7%) και η Τσεχία (23,7%) καταγράφουν πολύ χαμηλότερα επίπεδα ανισότητας.
Εάν, λοιπόν, τα νέα μέτρα ύψους έως 2 δισ. ευρώ που θα ανακοινώσει στη ΔΕΘ η κυβέρνηση επικεντρωθούν μόνο στη μεσαία τάξη χωρίς να συνοδευτούν από ισοδύναμα ενισχυτικά μέτρα για τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα —που σήμερα κατέχουν μόλις το 10,3% του εθνικού εισοδήματος— τότε η συνολική ανισότητα είναι πιθανό να παραμείνει σταθερή ή ακόμα και να επιδεινωθεί.
