Ο Ιπποκράτης είχε γράψει ότι «η παχυσαρκία δεν είναι μόνο ασθένεια η ίδια, αλλά και προάγγελος άλλων», ενώ το 1948 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνώρισε την παχυσαρκία ως χρόνια νόσο. Στις μέρες μας το φαινόμενο έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις που αγγίζουν και τη χώρα μας. Ο ομότιμος καθηγητής Εργοφυσιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και τ. πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου «Η Άσκηση είναι Φάρμακο-Ελλάς» αναλύει και σχολιάζει.
Η αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας
Αύξηση στην παγκόσμια παχυσαρκία με αποτέλεσμα εκατομμύρια πρόωρους θανάτους, τεράστιες επιβαρύνσεις στα συστήματα υγείας, ανυπολόγιστες οικονομικές επιπτώσεις, προκαλεί έντονη ανησυχία. «Η απαράμιλλη παγκόσμια απειλή» από την αύξηση των δεικτών παχυσαρκίας θα έχει πρωτοφανείς συνέπειες, που ακόμα και εύρωστες χώρες θα δυσκολευθούν να αντιμετωπίσουν. Στην Ελλάδα του 2050, το 56% των αγοριών και το 43% των κοριτσιών ηλικίας 15-24 ετών θα είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.
Τα παραπάνω στοιχεία καταδεικνύουν τη μνημειώδη αποτυχία που έχουν σημειωθεί για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Πάνω από 20 διαφορετικοί παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί για την εκτίναξη των δεικτών, με τον πλέον προβεβλημένο αυτόν της διατροφής. Ωστόσο, η παχυσαρκία αυξήθηκε 400% παγκοσμίως, ενώ η πρόσληψη θερμίδων μόνο κατά 20%. Ανακύπτουν ερωτήματα σχετικά με το υπόλοιπο 380% της καταγεγραμμένης παχυσαρκίας.
Η ανθρώπινη εξέλιξη
Οι πρώτες μορφές ζωής εμφανίστηκαν πριν περίπου 4 δισεκατομμύρια χρόνια, ενώ στα τελευταία 6 εκατομμύρια η εξέλιξη του ανθρώπινου είδους επικεντρώνεται στη διασφάλιση της επιβίωσης. Έτσι, ο άνθρωπος ανέπτυξε ένα πολύπλοκο δίκτυο σκελετικών μυών, που του επέτρεπε να προστατευθεί και να αποκτήσει ζωτικές τροφές, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Ο άνθρωπος εξελίχθηκε πρωτίστως μέσω της λειτουργίας του μυϊκού του συστήματος, δηλαδή της κίνησης. Αυτό υποστηρίζεται και από την ύπαρξη γονιδίων που σχετίζονται με χαρακτηριστικά όπως η μυϊκή ισχύς και η αερόβια αντοχή.
Η σωματική αδράνεια και οι επιπτώσεις της
Η σωματική αδράνεια συνδέεται με ποσότητες αδιάθετης ενέργειας, που μετατρέπονται σε λίπος. Το αδρανές σώμα δεν αποκαθιστά τυχόν μικροτραυματισμούς, οδηγώντας σε ακόμα περισσότερες ποσότητες ενέργειας να μένουν αδιάθετες.
Η κατάσταση της παχυσαρκίας στην Ελλάδα
Στη δεκαετία του 1960, μόλις 7% των Ελλήνων ήταν παχύσαρκοι στην ηλικία των 25 ετών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τη δεκαετία του 1990 ήταν 16% και αναμένεται να φτάσει το 25% για τους γεννηθέντες το 2015. Μόνο το 18% των 15χρονων αγοριών και 5% των κοριτσιών τηρούν τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας.
Το αστικό περιβάλλον και η παχυσαρκία
Μελέτες δείχνουν ότι οι κάτοικοι πόλεων με περισσότερους και καλύτερα διαμορφωμένους πράσινους χώρους έχουν χαμηλά ποσοστά παχυσαρκίας. Αντίθετα, οι ελληνικές πόλεις έχουν πυκνή δόμηση και έλλειψη κοινών υπαίθριων χώρων. Η Αθήνα κατατάσσεται στη δεύτερη χαμηλότερη θέση στην Ευρώπη όσον αφορά τον κοινόχρηστο υπαίθριο χώρο.
Στρατηγικές αντιμετώπισης
Η πρόληψη θα πρέπει να είναι προτεραιότητα, με σκοπό τη μείωση του χρόνου σωματικής απραξίας. Η σωματική δραστηριότητα και η άσκηση θεωρούνται το βάλσαμο για σώμα και πνεύμα. Προτείνεται η μεσογειακή διατροφή για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας.
Ωστόσο, λόγω των πολιτικών και οικονομικών παραγόντων, η νίκη στον πόλεμο κατά της παχυσαρκίας παραμένει αβέβαιη.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
