Ο Γενικός Πρόξενος της Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη Efe Ceylan, μια μέρα πριν τη συμπλήρωση έξι χρόνων από το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου στην Τουρκία, μιλά αποκλειστικά στην politic.gr για τη σημασία της ημέρας και πως αυτή καθόρισε την μετέπειτα πορεία του Τουρκικού κράτους. Ο κ. Ceylan αναφέρεται στις επενδυτικές προοπτικές της βόρειας Ελλάδας και το ενδιαφέρον Τούρκων επιχειρηματιών, το τουριστικό ρεύμα προς τη Θεσσαλονίκη από τη γειτονική χώρα, κάνει ιδιαίτερη αναφορά στους πολιτιστικούς δεσμούς των δύο χωρών, ενώ τέλος στέκεται στην ένταση που επικρατεί στην παρούσα φάση στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, διαμηνύοντας πως «θέλουμε ειρήνη και όχι σύγκρουση».
Συνέντευξη στον Σταύρο Οραήλογλου
–Κύριε Γενικέ, παρά το γεγονός πως το Γενικό Προξενείο σας είναι μια διπλωματική αποστολή που κρατά χαμηλούς τόνους, δεν απασχολεί τα φώτα της δημοσιότητας, το γεγονός πως μου παραχωρείτε σήμερα αυτή τη συνέντευξη, εδώ στους φιλόξενους χώρους του Προξενείου σας, δείχνει ότι η 15η Ιουλίου έχει κορυφαία σημασία για εσάς.
Ναι! Αυτή θα ήταν μια ακριβής εκτίμηση. Η 15η Ιουλίου είναι πολύ σημαντική. Μπορούμε να πούμε ότι αυτό που συνέβη στην Τουρκία εκείνη τη νύχτα ήταν ένα σημείο καμπής στη μοίρα του τουρκικού λαού και ακόμη και όλων των χωρών της περιοχής. Με απλά λόγια, ένα δίκτυο που ήθελε να κυριαρχήσει σε ολόκληρη τη χώρα, εκμεταλλευόμενο τη θρησκευτική πίστη του λαού και υπό νομότυπη εμφάνιση, έχοντας οργανωθεί για αυτό το σκοπό για δεκαετίες εντός του κράτους, θέλησε να ανατρέψει την κυβέρνηση, η οποία είχε λάβει μέτρα εναντίον του, και να καταλάβει τη διοίκηση με τη δύναμη των όπλων.
Ωστόσο, απέτυχε μπροστά στην αντίσταση του τουρκικού λαού που προστάτεψε το κράτος του. Αμέσως μετά την καταστολή της απόπειρας πραξικοπήματος, την οποία ξεκίνησε η Τρομοκρατική Οργάνωση Φετχουλλάχ Γκιουλέν (FETO), βλέπουμε μια εκτενής αναδιάρθρωση των θεσμών στην Τουρκία, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα αρμονικό περιβάλλον συνεργασίας μεταξύ πιο αξιόπιστων θεσμών και η λειτουργία του κράτους να γίνεται πιο αποτελεσματική.
Μπορούμε να πούμε ότι και μεταξύ των πολιτών έχει προκύψει ένα περιβάλλον συζήτησης με ευρεία συμμετοχή, στην οποία αναλύεται βαθύτερα και αντικειμενικά η πρόσφατη πολιτική ιστορία της Τουρκίας, ότι άνθρωποι διαφορετικών πολιτικών αντιλήψεων συναντώνται με την ευαισθησία της εθνικής ενότητας και, ως εκ τούτου, έχουμε περάσει σε ένα νέο στάδιο στη διαδικασία του εκδημοκρατισμού της Τουρκίας.
Για το λόγο αυτό, τιμούμε τη 15η Ιουλίου ως «Ημέρα Δημοκρατίας και Εθνικής Ενότητας». Θεωρώ ότι αυτή η αλλαγή τόσο στο κράτος όσο και στην κοινωνία παρέχει ένα αξιόπιστο περιβάλλον για την Τουρκία να ακολουθεί πιο ελεύθερες και ανεξάρτητες πολιτικές κάθε μέρα που περνά.
Πιστεύω ότι μια τέτοια Τουρκία θα έχει μοναδική συνεισφορά στη σταθερότητα της περιοχής όπου ζει με τους γείτονές της. Νομίζω ότι αυτό το αποδεικνύουν και οι θετικοί και εποικοδομητικοί ρόλοι που διαδραματίζουμε στη Συρία στο πλαίσιο της Διαδικασίας της Αστάνα και πιο πρόσφατα από την έναρξη της στην κρίση που ξεκίνησε με την κατοχή της Ουκρανίας.
Από την άλλη, πληρώσαμε μεγάλο τίμημα στον αγώνα που έδωσε ο λαός ενάντια στους πραξικοπηματίες που τη νύχτα που συνέδεε την 15η Ιουλίου με την 16η Ιουλίου βομβάρδισαν με πολεμικά αεροσκάφη την Τουρκική Μεγάλη Εθνοσυνέλευση (Βουλή), συνέτριψαν τους πολίτες με τανκς και έκαψαν και σκότωσαν τους συμπολεμιστές τους. Είχαμε πολλούς μάρτυρες και τραυματίες. Ο κυρίαρχος ρόλος των δημοσίων υπαλλήλων, που είναι πιστοί στη δημοκρατία και το έθνος, στην καταστολή του πραξικοπήματος είναι αδιαμφισβήτητος.
Οι ιστορίες των μαρτύρων στελεχών που ακολούθησαν το θάνατο χωρίς δισταγμό για να προστατέψουν τη χώρα τους με αίσθημα καθήκοντος και να μην σπιλώσουν την τιμή της στολής τους προβάλλονται σαν μνημεία ηρωισμού. Ξέρουμε επίσης ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι, πιστοί στο κράτος τους και στους νόμους, εργάζονταν με αφοσίωση στην υπερωρία που εντάθηκε μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, δούλευαν όλες τις μέρες της εβδομάδας όπως επίσης και τις νύχτες χωρίς άδεια για μήνες και με αυτή την εργασία τους, έθεσαν την κατάσταση υπό έλεγχο μετά την απόπειρα πραξικοπήματος και εξασφάλισαν την επιστροφή της ζωής στους κανονικούς ρυθμούς.
Θα υποστήριζα ότι, αν το τουρκικό έθνος και οι θεσμοί δεν είχαν εμποδίσει την καταστολή του κράτους από μια φανατική και εστιασμένη προς το συμφέρον εγκληματική οργάνωση, μια τρομοκρατική οργάνωση στις 15 Ιουλίου, η Τουρκία θα βρισκόταν σε μια πολύ πιο παθητική θέση από αυτή που βρίσκεται σήμερα μπροστά σε προβλήματα που απαιτούν αποτελεσματική κρατική παρέμβαση, όπως η πανδημία, οι περιφερειακές συγκρούσεις, η κλιματική κρίση και οι παγκόσμιες χρηματοοικονομικές κρίσεις. Νομίζω ότι αυτή είναι η σημασία της 15ης Ιουλίου.
Κοιτάξτε, η 15η Ιουλίου είναι ένα θλιβερό γεγονός που συνέβη το 2016 στην Τουρκία, αλλά είναι επίσης ένα μεγάλο γεγονός με πολιτικές, κοινωνικές και γεωστρατηγικές διαστάσεις. Εξετάζοντας αυτές τις πτυχές, θα φανεί ότι δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι παρόμοια γεγονότα δεν θα συμβούν αύριο σε άλλη χώρα και ότι τα μέλη της FETO δεν θα κάνουν άλλες κακόβουλες απόπειρες για λογαριασμό της φανατικής τους ατζέντας ή των άλλων δυνάμεων στις χώρες που πηγαίνουν. Αυτό προσπαθούμε να εξηγήσουμε. «Ο εχθρός του εχθρού μου δεν είναι φίλος μου», νομίζω ότι είναι παραπλανητικό να σκεφτόμαστε το αντίθετο.
–Φαίνεται λοιπόν ότι η αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου 2016 ήταν ένα σημείο καμπής στην νεότερη ιστορία της Τουρκίας. Για να πάμε στο σήμερα, υπάρχει ένταση μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, ο ελληνικός λαός πιστεύει ότι η Τουρκία ακολουθεί μια ολοένα και πιο απειλητική πολιτική, ο κίνδυνος ενός «θερμού επεισοδίου» και μιας ενδεχόμενης σύγκρουσης το επόμενο χρονικό διάστημα ανησυχεί τον ελληνικό λαό.
Φυσικά όλοι θέλουμε ειρήνη, κι όχι σύγκρουση. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν πολύ βαθιές ρίζες. Είναι προφανές ότι οι λαοί μας έχουν πολύ καλές σχέσεις και μοιράζονται πολλά μέσω των κοινών πολιτιστικών αξιών των δυο χωρών. Οι Τούρκοι και οι Έλληνες χαίρονται να περνούν χρόνο μαζί και γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες σε τέτοιες ευχάριστες συναντήσεις. Το Γενικό Προξενείο μας, που βρίσκεται σε αρκετά κεντρική τοποθεσία στη Θεσσαλονίκη, αποτελεί επίσης έναν συχνό προορισμό για Τούρκους και Έλληνες που ξεκινούν μια επιχείρηση μαζί, που παντρεύονται, εργάζονται και παράγουν από κοινού στην εκπαίδευση και την τέχνη.
Γι’ αυτό είμαστε σε θέση να συνειδητοποιούμε τις τεράστιες δυνατότητες που έχουμε. Διαθέτουμε δυναμικά εργαλεία για να κάνουμε την ειρήνη μόνιμη στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού. Τα διμερή μας ζητήματα, από την άλλη, έχουν περίπλοκες νομικές λεπτομέρειες, επομένως αυτά είναι τα θέματα που αντιμετωπίζονται με τη μεγαλύτερη ευαισθησία και στις δύο πρωτεύουσες. Οι απόψεις της τουρκικής πλευράς εκφράζονται ήδη στον υψηλότατο επίπεδο και με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο.
Ας μην ξεχνάμε ότι το Υπουργείο Εξωτερικών μας ενημερώνει το κοινό με επίσημες ανακοινώσεις και η Πρεσβεία μας στην Αθήνα μεταφέρει τα απαραίτητα μηνύματα τακτικά στον ελληνικό κοινό. Ως εκ τούτου, δεν βλέπω να υπάρχει καμία ανάγκη ως Γενικό Προξενείο να κάνουμε μια εκτίμηση για πολιτικά ζητήματα. Από την άλλη, φυσικά αποκλείεται να δεχτούμε την κατηγορία ότι είμαστε απειλητικοί. Αντίστοιχα, θεωρώ απαραίτητο να τονίσω ότι η τουρκική πλευρά φροντίζει να ενεργεί με κοινή λογική και έλεγχο.
Τα θέματα στα οποία εστιάζουμε εμείς, ως Γενικό Προξενείο, επικεντρώνονται περισσότερο στους κοινωνικοοικονομικούς και πολιτιστικούς τομείς. Εκτός από τις προξενικές υπηρεσίες που παρέχουμε σε καθημερινή βάση, μπορούμε να πούμε ότι η ανάπτυξη των εμπορικών σχέσεων και η αμοιβαία προώθηση των επενδυτικών ευκαιριών είναι από τα έργα για τα οποία καταβάλλουμε τη μεγαλύτερη προσπάθεια. Το Εμπορικό Τμήμα μας εξυπηρετεί όχι μόνο Τούρκους επιχειρηματίες, αλλά και Έλληνες επιχειρηματίες και τους καθοδηγεί για την επίλυση των προβλημάτων τους όπου χρειάζεται. Καλώ την ελληνική επιχειρηματική κοινότητα που βρίσκεται στην περιοχή δικαιοδοσίας μας (γενικά στην Βόρεια Ελλάδα) να επικοινωνήσει με αυτό το γραφείο.
Γνωρίζουμε ότι το εμπόριο έχει την δική του φύση. Πολλοί από τους Έλληνες επιχειρηματίες με τους οποίους έχω συνομιλήσει δηλώνουν ότι έχουν αναπτύξει τις συναλλαγές τους με την Τουρκία κατά τη διάρκεια της πανδημίας και ότι έχουν ωφεληθεί πολύ από αυτό. Παρόλο αυτό, πιστεύω ότι ο επιχειρηματικός κόσμος πρέπει να βγει μπροστά και να αναλάβει ευθύνη για περισσότερες επενδύσεις, ευημερία και σταθερότητα στις σχέσεις, κάτι που είναι προσδοκία ολόκληρης της κοινωνίας.
Χρειαζόμαστε αποτελεσματικούς οργανισμούς-ομπρέλα που θα φέρουν κοντά τις τουρκικές και τις ελληνικές εταιρείες στην περιοχή δικαιοδοσίας μας. Διότι, εξαιρουμένης της Θεσσαλονίκης, η βόρεια Ελλάδα αποτελείται από πόλεις και μικρότερους οικισμούς με περίπου 30-50 χιλιάδες πληθυσμό, και οι βαλκανικές χώρες γύρω της, εκτός από την Τουρκία, δεν αποτελούν μεγάλες αγορές. Ωστόσο, όταν την εξετάζουμε μαζί με την Τουρκία, βλέπουμε ότι η περιφερειακή αγορά φτάνει σε πληθυσμό 150 εκατομμυρίων και οικονομικό μέγεθος περίπου 2 τρισεκατομμυρίων Ευρώ. Η αξιοποίηση αυτού του δυναμικού θα συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη της βόρειας Ελλάδας.
–Είναι η Βόρεια Ελλάδα ένας ελκυστικός επενδυτικός προορισμός για τους Τούρκους επιχειρηματίες; Σε ποιους τομείς επικεντρώνεται το ενδιαφέρον τους;
Η Βόρεια Ελλάδα φυσικά και αποτελεί έναν πολύ ελκυστικό προορισμό για επενδύσεις. Βλέπουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση εργάζεται ώστε να ενθαρρύνει τις επενδύσεις στη Βόρεια Ελλάδα. Ιδιαίτερα η γεωργία, η πράσινη ενέργεια και οι τεχνολογίες πληροφοριών είναι οι τομείς που υπόσχονται μέλλον. Εκτός από την Θεσσαλονίκη, κατά τις επισκέψεις μας στις Σέρρες, στα Τρίκαλα, στη Λάρισα, Κατερίνη, Βέροια και Χαλκιδική πάντα συναντιόμαστε με τα εμπορικά επιμελητήρια των περιοχών αυτών.
Ο τουρισμός και ο κτηματομεσιτικός τομέας προσελκύουν την προσοχή των μεμονωμένων Τούρκων επενδυτών. Ωστόσο, οι επενδύσεις που παρέχουν απασχόληση έχουν μεγαλύτερη σημασία για εμάς. Για τους Τούρκους επιχειρηματίες, η Βόρεια Ελλάδα προσφέρει πρόσβαση στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εδώ υπάρχουν και μεγάλες βιομηχανικές επενδύσεις των Τούρκων.
Υπάρχουν ακόμη και τουρκικές εγκαταστάσεις παραγωγής φωτοβολταϊκής ενέργειας στην περιοχή δικαιοδοσίας του Γενικού Προξενείου μας.
–Όσον αφορά στον τομέα του πολιτισμού;
Φυσικά πρέπει να δείξουμε μεγάλο ενδιαφέρον για τις πολιτιστικές δραστηριότητες. Θα ήθελα να δηλώσω ότι είμαστε γενικά ανοιχτοί σε συνεργασία σε αυτό το θέμα. Ωστόσο, δεν θα κρύψω ότι δεν είμαστε αρκετά δραστήριοι λόγω της επίδρασης της πανδημίας. Παρόλα αυτά, προσπαθούμε να υποστηρίζουμε και να συμμετέχουμε σε πολλά όμορφα και χρήσιμα έργα που τρέχουν.
Χαιρόμαστε πολύ που Τούρκοι και Έλληνες νέοι σε ηλικία δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και οι εκπαιδευτές τους συναντώνται στο πλαίσιο των προγραμμάτων ERASMUS. Ελπίζουμε ότι αυτοί οι νέοι, που βρίσκουν την ευκαιρία να δουν τις διαφορετικές γωνιές της Τουρκίας και της Ελλάδας και να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον από κοντά, στο μέλλον θα εργαστούν για μια πιο παραγωγική πολιτιστική ανάμειξη. Υποστηρίζουμε τα εποικοδομητικά πρότζεκτ που ενώνουν και εστιάζουν στην κοινή πολιτιστική κληρονομιά της Ανατολικής Ρωμαϊκής (Βυζαντινής) και της Σελτσουκικής-Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Μια τέτοια έκθεση με θέμα την «ξυλογλυπτική», η οποία αποτελεί μια πολύ λεπτομερής τέχνη και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη χώρα μας επειδή βρίσκεται στα πρόθυρα να ξεχαστεί, πραγματοποιήθηκε τους περασμένους μήνες στο κτίριο «Ισλαχανέ» δίπλα στο Γενικό Προξενείο μας. Χαίρομαι πολύ που συμμετείχα και συνεργάστηκα σε αυτή την έκθεση.
Ωστόσο, πιστεύω ότι οι μεγαλύτερες δυνατότητες συνεργασίας βρίσκονται στον τομέα των πανεπιστημίων. Συχνά λαμβάνουμε σχετικές προτάσεις μεμονωμένα από τους Έλληνες ακαδημαϊκούς φίλους μας. Είμαστε υπέρ της θεσμικής συνεργασίας υπό την άμεση αιγίδα των κυβερνήσεων σε αυτό το θέμα. Φυσικά υπάρχει και το θέμα της εκμάθησης γλώσσας. Δεχόμαστε αιτήματα από πολίτες της Θεσσαλονίκης για μαθήματα Τουρκικών στην πόλη. Είμαστε έτοιμοι για μια συνεργασία χωρίς αποκλεισμούς σε αυτό το θέμα.
Αναμφίβολα, θα χαρούμε να βλέπουμε να αναδεικνύονται οι πολυπολιτισμικές ταυτότητες της Θεσσαλονίκης και των υπόλοιπων πόλεων στην περιοχή δικαιοδοσίας μας και παράλληλα να αποδίδεται η απαραίτητη αξία στα οθωμανικά- μουσουλμανικά-τουρκικά ίχνη σε αυτές τις πόλεις.
Ξέρουμε ότι και οι Έλληνες φίλοι μας με τους οποίους ζούμε μαζί σκέφτονται έτσι. Πρέπει επίσης να πω ότι οι τοπικές αρχές δεν μοιράζονται πάντα με την ίδια ευαισθησία αυτό το ενδιαφέρον των ερευνητών, ακαδημαϊκών ή Ελλήνων πολιτών που θέλουν απλώς να προσθέσουν αξία στην πόλη τους και να συμβάλουν στην προβολή της χώρας. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι η Θεσσαλονίκη έχει ιστορία χιλιάδων ετών και έχει περάσει από διαφορετικές φάσεις ανάπτυξης σε διαφορετικές περιόδους.
Είναι αναμφίβολα μεγάλη ευλογία για εμάς να ανακαλύπτουμε τα ελληνικά, ρωμαϊκά, χριστιανικά και εβραϊκά χαρακτηριστικά της πόλης ένα-ένα, αλλά ειλικρινά δυσκολεύομαι να καταλάβω το γεγονός ότι δεν έχει απομείνει ούτε ένα μουσουλμανικό νεκροταφείο στη Θεσσαλονίκη, η οποία ήταν υπό Οθωμανική κυριαρχία για 480 χρόνια. Πιστεύω ότι η πολυπολιτισμικότητα, με την πραγματική της έννοια, απαιτεί την προστασία ολόκληρης της κληρονομιάς της πόλης.
–Είμαι σίγουρος ότι γνωρίζετε πως υπάρχουν αντεπιχειρήματα για το θέμα αυτό και σφοδρές αντιδράσεις για επιλογές της Κυβέρνησής σας, όπως η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
Φυσικά, θα πρέπει να μπορούμε να συζητάμε μαζί για κάθε άποψη, κάθε πρόβλημα χωρίς να το αρνούμαστε. Είμαστε μια διπλωματική αποστολή που παρέχει υπηρεσίες σε τοπική βάση. Οι πολιτικές συζητήσεις δεν είναι δική μας υπόθεση. Όλες οι προσπάθειές μας είναι για να είμαστε σε αρμονία με τη Θεσσαλονίκη, την πόλη όπου ζούμε και τα υπόλοιπα μέρη της περιοχής δικαιοδοσίας μας και να συμπεριφερόμαστε σύμφωνα με την υφή και το πνεύμα της πόλης – φυσικά εκπροσωπώντας τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της χώρας και του λαού μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Εκτιμούμε τη Θεσσαλονίκη και λειτουργούμε στο ίδιο κτίριο από το 1939. Είναι γνωστό ότι παλαιότερα υπήρχε Οθωμανικό Γενικό Προξενείο στη Θεσσαλονίκη. Δηλαδή, η εκπροσώπηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ξεκίνησε εδώ αμέσως μετά το πέρασμα της πόλης στην ελληνική κυριαρχία. Είναι πολύ ιδιαίτερο για εμάς επίσης το γεγονός ότι η Οικία Ατατούρκ βρίσκεται εδώ. Το περασμένο Σάββατο περισσότερα από 1.400 άτομα επισκέφτηκαν την Οικία Ατατούρκ.
Παρακολουθούμε με ευχαρίστηση την άφιξη των Τούρκων τουριστών στη Θεσσαλονίκη με δικά τους οχήματα, με τουριστικά λεωφορεία, ακόμη και με κρουαζιερόπλοια. Ελπίζω ότι η φετινή χρονιά θα είναι καλή για τον τουρισμό που παρέχει σημαντική συμβολή στις οικονομίες των χωρών μας.
–Είπατε ότι φροντίζετε να είστε σε αρμονία με την πόλη. Θα θέλατε να πείτε δυο λόγια για τη Θεσσαλονίκη;
Αγαπάμε τη Θεσσαλονίκη, χαίρομαι πραγματικά που βρίσκομαι εδώ. Όταν βγαίνω έξω, τα πόδια μου με πάνε κατευθείαν στη θάλασσα. Δυστυχώς, δεν έδειξα αρκετή προσπάθεια για να ξεπεράσω το γλωσσικό εμπόδιο. Μένω εδώ σχεδόν τρία χρόνια, αλλά δεν μιλάω ελληνικά. Έχω όμως αποκτήσει φίλους παντού, έχουμε ειλικρινείς συζητήσεις με τους μαγαζάτορες της γειτονιάς, στην λαϊκή αγορά, στα εστιατόρια. Οι περισσότεροι νέοι, κυνηγούν την φιλία, θέλουν να διασκεδάσουν, να ξεκινήσουν μια επιχείρηση και να πραγματοποιήσουν έργα με Τούρκους.
Κυρίως όμως απολαμβάνω τις συζητήσεις με τους μεγαλύτερους μου. Έχουμε πολλούς Ρωμιούς μεγαλύτερους μας που έχουν έρθει από την Τουρκία και είναι προφανές ότι το πολιτιστικό τους υπόβαθρο έχει προσθέσει μεγάλο πλούτο στην Ελλάδα. Ουσιαστικά, βλέπουμε ότι τα συναισθήματα όλων των κατοίκων της πόλης προς την Τουρκία και τους Τούρκους είναι πολύ έντονα. Ο καθένας έχει διαφορετική άποψη. Αλλά νομίζω ότι το πιο κυρίαρχο συναίσθημα είναι η αγάπη και η λαχτάρα. Αυτό μας δίνει ελπίδα.
Δείτε επίσης: «Επικίνδυνα τα F-16 στα χέρια της Τουρκίας», λένε Αμερικανοί αξιωματούχοι
